Hormonal and Nervous System Control

Hormonal Control Mechanisms

Definition: Hormonal control involves the regulation of physiological processes through hormones.
Endocrine System: Composed of glands (e.g., pituitary, thyroid) that secrete hormones directly into the bloodstream.
Hormones: Chemical messengers that affect target organs or tissues; examples include insulin, adrenaline, and cortisol.
Feedback Mechanisms:
- Negative Feedback: Reduces output or activity to maintain balance (e.g., blood glucose regulation).
- Positive Feedback: Amplifies responses until a specific outcome is achieved (e.g., childbirth contractions).

Nervous System Regulation

Components:
- Central Nervous System (CNS): Comprises the brain and spinal cord; processes information.
- Peripheral Nervous System (PNS): Includes all nerves outside the CNS; connects limbs and organs to the CNS.
Neurons: Primary units of the nervous system; transmit signals through electrical impulses.
Synapses: Junctions between neurons where neurotransmitters are released.
Functional Divisions:
- Somatic Nervous System: Controls voluntary movements.
- Autonomic Nervous System: Regulates involuntary functions (divided into sympathetic and parasympathetic systems).

Brain Structure and Function

Major Parts:
- Cerebrum: Responsible for higher functions (thought, emotion, memory).
- Cerebellum: Coordinates voluntary movements and balance.
- Brain Stem: Controls basic life functions (breathing, heart rate).
Lobes:
- Frontal Lobe: Involved in reasoning, planning, and motor functions.
- Parietal Lobe: Processes sensory information.
- Temporal Lobe: Involved in auditory perception and memory.
- Occipital Lobe: Responsible for vision.
Neuroplasticity: The brain’s ability to reorganize itself by forming new neural connections.

Muscle Coordination

Muscle Types:
- Skeletal Muscle: Voluntary muscles attached to bones; responsible for movement.
- Smooth Muscle: Involuntary muscles found in organs; controls movements like digestion.
- Cardiac Muscle: Involuntary muscle found only in the heart; pumps blood.
Motor Units: A motor neuron and the muscle fibers it controls; essential for muscle coordination.
Role of the CNS: Coordinates muscle contractions for smooth and balanced movement.
Proprioception: The body's ability to sense its position and movement; critical for coordination.

Reflex Actions

Definition: Automatic responses to stimuli; protect the body from harm.
Components of Reflex Arc:
- Receptor: Detects the stimulus.
- Sensory Neuron: Transmits impulse to the spinal cord.
- Interneuron: Processes information and relays it.
- Motor Neuron: Sends impulse to the effector (muscle or gland).
- Effector: Carries out the response.
Types of Reflexes:
- Monosynaptic Reflex: Involves one synapse (e.g., knee-jerk reflex).
- Polysynaptic Reflex: Involves multiple synapses (e.g., withdrawal reflex).
Role of Reflexes: Provides fast, protective responses, often bypassing conscious brain processing.

ହରମୋନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି

ପରିଚୟ: ହରମୋନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଛି ଶାରୀରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡିକୁ ହରମୋନ୍ସ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ବାଧିତ କରିବା।
ଏଣ୍ଡୋକ୍ରାଇନ୍ ସିଷ୍ଟମ୍: ଜୀବଜାତିର ଅଣୁଯାତ୍ରା ବିଭାଗରେ ପିଟ୍ୟୁଇଟରୀ, ଥାୟରୟଡ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ଲ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଥିବାଯାଇଥିବା ଜଳବାର ଙ୍କି ସ୍ଥାନୀୟ ହରମୋନ ସୃଜନ କରନ୍ତି।
ହରମୋନ୍ସ: ରାସାୟନିକ ସୂଚକ ସ୍ଥଳ ଯେଉଁଥିରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଙ୍ଗ କିମ୍ବା ତନ୍ତୁକୁ ଗତି କରାଯିବା; ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଇନସୁଲିନ୍, ଆଡ୍ରେନାଲାଇନ୍, ବିସାକ୍ୟା।
ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମେକାନିଜମ୍:
- ନେଗେଟିଭ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା: ସମତୁଳନ ରଖିବା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କମାଇବା (ଉଦାହରଣ: ରକ୍ତ ଗ୍ଲୁକୋଜ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ)।
- ପୋଜିଟିଭ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା: ନିର୍ଦିଷ୍ଟ ଫଳାଫଳ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଗୁଡିକୁ ବଢାଇବା (ଉଦାହରଣ: ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ଥିବାକୁ ବିକଳ୍ପ)।

ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

ଅଂଶଗୁଡିକ:
- କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍ (CNS): ମୋଟି ଓ ମୋଟି ମାନକୁ ଶାମିଳ କରିଥାଏ; ସୂଚନା ପ୍ରକାରଣ କରେ।
- ପେରିଫରାଲ୍ ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍ (PNS): ସବୁ ସ୍ନାୟୁଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ; ପାୟ, ଅଙ୍ଗର ସହିତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍ ସହ ସଂସ୍କୃତ କରେ।
ନ୍ୟୁରୋନ୍ସ: ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍ର ପ୍ରାଥମିକ ଏକକ; ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ ଇମ୍ପଲ୍ସ୍ ଦ୍ୱାରା ସଂକେତ ପ୍ରସାରଣ କରେ।
ସିନାପ୍ସ: ନ୍ୟୁରୋନ୍ସଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭାଗ ସ୍ଥଳ, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟୁରୋଟ୍ରାନ୍ସମିଟର୍ସ ମୁକ୍ତ ହୁଏ।
କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର:
- ସୋମାଟିକ୍ ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍: ସ୍ୱାଧୀନ ଚାଲନ ସଂଘାଟ କରିଥାଏ।
- ଆଉଟୋନୋମିକ ସ୍ନାୟୁ ସିଷ୍ଟମ୍: ବିଗୁଡ଼ୁ ଫଙ୍କସନ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ (ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ବାୟତ ଓ ପାରାସମ୍ପର୍କ ଭାଗ ରହିଛି)।

ମସ୍ତିଷ୍କର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ

ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ:
- ସେରେବ୍ରମ୍: ଉଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟ (ଚିନ୍ତା, ଭାବନା, ସ୍ମୃତି) ପାଇଁ ଦାୟୀ।
- ସେରେବେଲମ୍: ସ୍ୱାଧୀନ ଗତି ଓ ସମତୁଳନ କୁ ସମନ୍ୱୟ କରେ।
- ବ୍ରେନ୍ ସ୍ଟେମ୍: ମୃତ୍ୟୁର ଖରାପତକ ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚାଳନା କରେ (ଶ୍ୱାସ, ହୃଦୟ ହାନ୍ଡ).
ଲୋବ୍ସ:
- ଫ୍ରଣ୍ଟାଲ୍ ଲୋବ୍: ମନୋବୃତ୍ତି, ଯୋଜନା, ଓ ମୋଟର ଫ୍ଂକସନ୍।
- ପାରିଏଟାଲ୍ ଲୋବ୍: ସଂସ୍କୃତୀ ତଥ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା।
- ଟେମ୍ପୋରାଲ୍ ଲୋବ୍: ଶବ୍ଦ ଧ୍ୟାନ ଓ ସ୍ମୃତି ସନ୍ଦର୍ଭରେ।
- ଅକ୍ସିପିଟାଲ୍ ଲୋବ୍: ଦୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଦାୟୀ।
ନ୍ୟୁରୋପ୍ଲାଷ୍ଟିସିଟୀ: ମୋଟି ସଂସ୍ଥାନୀୟ ନ୍ୟୁରୋନ୍ସର ପୁନର୍ଗଠନ କରିବା କ୍ଷମତା।

ମସ୍ତିଷ୍କ ସୂଚନା

ମସ୍ତିଷ୍କ କିପି ହେନା: ଇଂଯିନର ଏକ ଉଦାହରଣ, ଯେଉଁଥିରେ ଆମ୍ବା ତାଲିବା ସବୁ ପ୍ରଣାଳୀର ସୂଚନା ସାକ୍ଷର ଅଣୁଥିଲେ ତାଳିବା।
ପ୍ରକାର:
- ମୋନୋସିନାପ୍ଟିକ୍ ପ୍ରକୱା: ଗୋଟିଏ ସିନାପ୍ସ ଥିବା (ଉଦାହରଣ: ଘୁଣିବା)।
- ପଲିସିନାପ୍ଟିକ୍ ପ୍ରକୱା: ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ପାଇଁ ଅନେକ ସିନାପ୍ସ ଥିବା (ଉଦାହରଣ: ଅବାସଙ୍କୁ ତାଲିବା)।
**ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଭୂ