Hoofdstuk 1: Het ademhalingsstelsel

Here are the study notes in Dutch:

Het Ademhalingsstelsel

• Functies:
  • Gasuitwisseling tussen bloed en lucht
  • Verplaatsen van lucht van en naar de uitwisselingsoppervlakken
  • Bescherming van uitwisselingsoppervlakken tegen veranderingen van de omgeving en pathogenen
  • Produceren van geluiden
  • Waarnemen van geurprikkels

De Onderdelen van het Ademhalingsstelsel

• Luchtgeleidend deel:
  • Neus, neusholte en sinusholten
  • Mondholte
  • Bovenste luchtwegen
  • Pharynx (keelholte)
  • Larynx (strottenhoofd)
  • Trachea (luchtpijp)
  • Bronchiale boom: bronchus, bronchiolen
• Gasuitwisselend deel (longen):
  • Kleinste bronchioli
  • Alveoli (longblaasjes)

Het Respiratoir Slijmvlies

• Dekweefsel met slijmcellen
• Respiratoir epitheel: cilindrisch epitheel met trilharen en slijmbekercellen
• Lamina propria: ondergelegen los bindweefsel met slijmklieren
• Irriterende stoffen stimuleren slijmproductie → loopneus

De Neus

• Uitwendige neusopeningen (neusgaten) laten lucht door
• Vestibulum nasi (bedekt met haartjes om lucht te filteren)
• Laterale en bovenste wanden neusholte:
  • maxilla (bovenkaakbeen)
  • os nasale (neusbeen)
  • os frontale (voorhoofdsbeen)
  • os ethmoidale (zeefbeen)
  • os spenoidale (wiggenbeen)
• Mucosa: trilharen en slijmbekercellen
• Functies: lucht bevochtigen, lucht verwarmen, stofdeeltjes tegenhouden, ruiken

De Pharynx

• 3 delen:
  • Nasopharynx
  • Oropharynx
  • Laryngopharynx
• Samenloop routes ademhaling & spijsvertering
• Strottenhoofd voor scheiding

De Larynx

• Na pharynx bereikt ingeademde lucht de larynx
• Overgang: glottis = stemspleet
• Van onderste deel keelholte tot aan trachea
• Bestaat uit negen kraakbeendelen
• Bedekt door strottenklepje (epiglottis) tijdens het slikken
• Houdt vast voedsel en vloeistoffen weg uit de luchtwegen

De Trachea

• = Luchtpijp
• Verstevigd door U-vormige kraakbeenringen
• De oesophagus zit tegen de achterkant van de trachea

De Bronchiën

• De trachea splitst in 2 bronchi die elk een bronchusboom vormen
• De bronchioli:
  • Vertakken verder: terminale bronchiolen
  • Lucht naar een lobje van de long
  • Omgeven door vertakkingen aa. en vv. pulmonales

De Alveoli

• Plaats van gasuitwisseling
• De ductuli alveolares eindigen in de longtrechtertjes
• Longtrechtertjes zijn clusters van onderling verbonden alveoli (longblaasjes)

Let me know if you need anything else!Here are the study notes in Dutch:

Ademhalingsfysiologie

• Ademhaling bestaat uit 3 geïntegreerde processen:
  • Longventilatie: lucht beweegt in en uit de ademhalingswegen
  • Gasuitwisseling: diffusie tussen alveoli en rondstromend bloed en tussen bloed en de weefsels
  • Gastransport: beweging van O2 van de alveoli naar de cellen en CO2 van de cellen naar de alveoli

Longventilatie

• Ademhalingssnelheid: aantal cycli per minuut
  • Normale snelheid voor volwassenen: 12-18 keer per minuut
  • Normale snelheid voor kinderen: 18-20 keer per minuut
• Alveolaire ventilatie: verplaatsing van lucht in en uit de alveoli
• Druk en luchtstroom naar de longen:
  • Luchtstroom: HD → LD
  • ≠ HD en LD: drukgradiënt

Diafragma en Middenrif

• Diafragma: scheiding tussen buikholte (abdomen) en borstholte (thorax)
• Spier < ≠ spierbundels
  • Ontspringen op: Ribben = pars costalis, Sternum = pars sternalis, Lumbale wervels = pars lumbalis
  • Komt samen in het midden: wordt pezige plaat = centrum tendineum
• In rust: parachute vorm

Borstkas

• Ribben en wervels met elkaar verbonden
• Inwendige en uitwendige tussenribspieren en hulpademhalingsspieren
• Ribben bewegen omhoog: V borstholte 
• Ribben bewegen omlaag: V borstholte 

Mechanisme van de Ademhaling

• Rustige ademhaling:
  • Diafragma (75%) + uitwendige tussenribspieren (25%) zijn actief bij inademing
  • Uitademing is passief
• Geforceerde ademhaling:
  • Hulpademhalingsspieren worden ook actief tijdens de volledige ademhaling + contractie inwendige tussenribspieren bij uitademing

Longvolume en Capaciteit

• Ademvolume = tidal volume (VT) = teugvolume
• Expiratoir reservevolume
• Inspiratoir reservevolume
• Residuvolume
• Minimumvolume
• Vitale capaciteit
• Totale longcapaciteit
• Dode ruimte

Gas(uit)wisseling

• Via respiratorisch membraan
• Snelheid externe ademhaling bepaald door:
  • Partiële druk betrokken gassen
  • Diffusie van moleculen tussen gas en vloeistof

Transport O2 en CO2

• O2-transport:
  • Opgeloste O2-moleculen in arteriën
  • Aan Hb gebonden: oxyhemoglobine (HbO2)
  • Hoeveelheid O2 door Hb gebonden of afgegeven afhankelijk van:
    • PO2 in de omgeving
    • pH
    • temperatuur
• CO2-transport:
  • Opgelost in bloedplasma
  • Binding aan Hb: carbaminohemoglobine
  • Koolzuurvorming: bicarbonaationen in bloedplasma

Regulatie van de Ademhaling

• Plaatselijke regulering van de ademhaling
• Regulatie door ademcentra in de hersenen
• Integratie van cardiovasculaire en respiratoire reacties

Ademcentra in de Hersenen

• Ademcentra in de hersenstam:
  • Twee paren in de pons
  • Één paar in de medulla oblongata
  • Reguleren de ademhalingsspieren
  • Bepalen de snelheid en diepte van de ventilatie

Reflectorische Regeling van de Ademhaling

• Hering-Breuer reflex
• Via baro- en chemoreceptoren
• Chemoreceptoren:
  • Reageren op veranderingen in pH, PO2 en PCO2 in het bloed en de CSF
  • [CO2] heeft een sterke invloed op ademhalingsactie Bij prikkeling: diepte en snelheid ademhaling neemt toe### Ademhaling en Longen
• Bij de geboorte: de longen zijn ingeklapt en de luchtwegen en alveoli zijn gevuld met vloeistof. Een eerste diepe ademhaling vult de longen met lucht, verplaatst het vloeistof en opent de bronchusboom en alveoli.
• Surfactans stabiliseert de open alveoli.

Veroudering en Ademhaling

• Bij veroudering wordt de ademhaling minder efficiënt door:
  • Beperkte beweging van de borstkas door artrose van de beenverbindingen van de ribben.
  • Verzwakking van de spieren.
  • Afname van de elasticiteit van de weefsels.
  • Enige mate van emfyseem.

Symptomen bij Longaandoeningen

• Hoesten: kan worden veroorzaakt door exogene prikkels (stof, ...) of endogene prikkels (infecties, ...).
  • Soorten hoest:
    • Droge hoest: geen sputum (vb bij verkoudheid, ...).
    • Productieve hoest: wel sputum (vb bij bronchitis, ...).
• Haemoptoe: bloed ophoesten, kan worden veroorzaakt door onschuldige infecties van keel, strottenhoofd, ... of ernstige aandoeningen zoals longcarcinoom.
• Pijn in de borst: kan symptoom zijn van aandoening van de luchtwegen, maar ook te maken hebben met bijvoorbeeld hart-, aorta-, oesofagus-, maag- ...
• Dyspnoe: kortademigheid, kan worden veroorzaakt door aandoeningen van de luchtwegen of buiten de luchtwegen (hart, CZS, ...).
• Wheezing: fluitende ademhaling, veroorzaakt door gedeeltelijk geblokkeerde luchtwegen.
• Stridor: gierend geluid, voornamelijk tijdens het inademen te horen, veroorzaakt door gedeeltelijke afsluiting van de farynx, larynx of trachea.

Onderzoeksmethoden van de Longen

• Röntgenstralen (RX): evaluatie van vorm thorax, bewegingen diafragma, plaats van een aandoening, afwijkingen bronchiaalboom en obstructies in de a.pulmonalis.
• Percussie en auscultatie: tympaan, dof, sonoorschatten en crepitaties.
• Longfunctieonderzoek:
  • Ventilatoire functieproeven: longinhoud meten met spirometer.
  • Gasuitwisselingsproeven: diffusietest, oximeter.
• Invasief onderzoek:
  • Punctie: van vocht uit pleuraholte bij vochtophoping.
  • Bronchoscopie: dunne slang en lens of camera via neus of mond.
  • Thoracoscopie en mediastinoscopie: kijkoperatie in de borstkas en mediastinum.

Hyperventilatie en Hypoventilatie

• Hyperventilatie: teveel CO2 uitademen, kan worden veroorzaakt door angst, pijn, neurologische processen, chemische oorzaken.
• Hypoventilatie: te weinig O2 opname of te weinig CO2 afgifte, kan worden veroorzaakt door depressie ademhalingscentrum, perifere zenuw- en spierafwijkingen, beperking thoraxmobiliteit, aandoeningen luchtwegen.

Aandoeningen van Luchtwegen en Longen

• Acute tracheobronchitis: bovenste luchtweginfectie, kan worden veroorzaakt door virussen, bacteriën, schimmels, allergische factoren, fysische en/of chemische factoren.
• Griep: acute, zeer besmettelijke virusinfectie van de onderste luchtwegen, kan worden veroorzaakt door influenza virus.
• Pneumonie: infectie en ontsteking van het longweefsel, kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen, MO.
• Tuberculose: infectie en ontsteking van het longweefsel, veroorzaakt door mycobacterium tuberculosis.

Leren over het ademhalingsstelsel in humane biologie, inclusief anatomie en fysiologie. Test je kennis uit Hoofdstuk 1 van het handboek Anatomie en fysiologie, 8e editie.