Higjiena dhe Ushqimi - Përmbledhje

Study Notes

Higjiena-Përmbledhje

Ushtrimi i higjenës është thelbësor për mirëqenien.
Ushqimet klasifikohen në ndertuese, energjetike dhe mbrojtëse.
Ac. yndyrore te pangopura përfshijnë ac. linolenik, ac.oleik, dhe ac.arhadonik.
Ac. Esenciale janë triptofani, fenilalanina, lizina, valina etj.
Analiza kimike e ushqimit përcakton përbërjen kimike dhe vetitë organoleptike (shija, pamja, ngjyra, era).
Hazardët kimikë janë pesticidet, metalet e rënda, hormonat dhe aditivët.
Leguminozat përmbajnë sasi të larta të proteinave.
Enzimovitaminat janë hidrosolubile (vit C dhe B), ndërsa hormonvitaminat janë liposolubile (D, E, K, A).
Mungesa e vitaminave të ndryshme mund të shkaktojë probleme shëndetsore.
Metodat për vlerësimin e ushqyeshmërisë së popullatës përfshijnë metoda dietetike, biokimike dhe funksionale.
Polikarenca është mungesa e shumë llojeve të ushqimit.
Monokarenca është mungesa e materieve energjetike, por sigurohen materiet ndertuese dhe mbrojtese.
Obeziteti është disbalanc i energjisë.
Nevojat energjetike varen nga mosha, gjinia, gjendja fiziologjike, profesioni, pesha, dhe metabolizmi bazal.
Intoksikacioni alimentar është helmimi i ushqimit.
Helmimet me peshk janë gastrike, ekzentematike, paralitike.
Analizat antropometrike përfshinë lartësine e trupit, peshën, trashesinë e lëkurës etj.
Analiza dietike mat konsumin e ushqimit, vlerëson përmbajtjen nutritive.
Analiza biokimike përfshin teste laboratorike të gjakut dhe urines.
Semundjet nga pamjaftushmeria e ushqimit janë pasojë e mangësive ushqimore.
Masat higjienike te ushqimit përfshijnë kontrolle organoleptike, mikrobiologjike dhe kimike.
Semundje që shkaktohen nga ushqimi: Toksoinfeksione alimentare, intoksimime alimentare, infeksionet alimentare.
HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) është një sistem për të siguruar standardet e sigurisë ushqimore.

Ajër-Atmosfera

Kerkesat për ajër janë 10-20m3/24ore për personë.
Imisioni është prania e materieve te ndryshme ne gjendje gazi ose të forte në ajër.
Transmisioni ka rëndësi lokale, rajonale dhe globale.
Burimet natyrore të ndotjes janë erupsionet vullkanike, proceset biologjike etj.
Burimet artificiale: vatrat individuale, kazanet, termoelektrantet etj.
Efekti i ndotjes së ajrit është i dëmshëm për shëndetin; ngrohja globale, efekti serë, shirat acide.
Masat urbanistike planifikimit të qytetit.
Masat tekniko-teknologjike përmirësimet e proceseve teknologjike.
Masat mbrojtese: të lene djegese, gjelberim.
Mikroklima e një vendi përcaktohet nga temperatura, lagështia, rrymimi i ajrit, rrezatimi termik.
Indikatorët e ndotjes së ajrit lidhen me shëndetin.
Ndotja e ajrit mund të shkaktojë probleme respiratore, kardiovaskulare, dhe të tjera.

Uji

Kriteret e OBSH për ujë të pijshëm përfshijnë sigurinë shëndetsore, furnizimin me sasi të mjaftueshme dhe ujë cilesor.
Semundjet nga uji i ndotur mund të shkaktojnë probleme shëndetsore.
Ndotja kimike e ujit vjen nga vendet gjeologjike.
Burimet e ujit nuk duhet të jenë afër vendbanimeve.
Zona e mbrojtjes sanitare mund të përfshina regjimin rigoroz, kufizimet, vrojtimin higjieniko-epidemiologjik.
Analiza bakteriologjike kontrollon tipet e baktereve.
Metodat e kondicionimit të ujit përfshijnë sedimentimin, ajrimin, zbutjen, filtrimin etj.
Dezinfektimi është proces i klorimit.
Klori rezidual është tregues i klorifikimit të sukseshem; 0.2-0.5mg/L.

Toka

Ndotja e tokës mund të shkaktohet nga mbeturinat ushqimore, industria e drurit, etj.
Vetepastrimi i tokës përfshin zberthimin e materieve organike në humus.
Kompositimi i mbeturinave është një proces për të përdorur materiet organike si plehra.
Mbeturinat klasifikohen sipas origjinës dhe konsistencës.
Higjiena shkollore duhet të marrë parasysh faktoret faktorët e cilet mund te ndikojne negativisht ne zhvillimin e femijëve.