Hareket Sistemi Anatomisi

Hareket Sistemi Anatomisi

• Prof. Dr. Nüket Göçmen Karabekir tarafından sunulan hareket sistemi yapılarının kesitsel, fonksiyonel ve klinik anatomisi incelenmektedir.

Kesitsel Görüntüleme Yöntemleri

• Floroskopi (X-ray)
• Baryumlu grafi (rektal-oral, hava-çift kontrastlı)
• Dijital substraksiyon anjiogram (DSA) (x-ray, kontrast madde ile)
• Ultrasonografi (ses dalgası)
• Bilgisayarlı tomografi (BT) (x-ray)
• Sintigrafi-SPECT (radyoaktif madde-Tek Foton Emisyon Tomografisi + BT)
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) (mıknatıs)
• T1 ağırlıklı MRG (aksiyal ve koronal)
• T2 ağırlıklı MRG (sagittal ve koronal)
• MRG (midsagittal)
• Gama kamerası (radyoaktif madde tutulumu)
• Visible Human Project (ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi (NLM), kadavra kesitsel dijital fotoğraf: 1986-1995)

Hareket Sistemi (Systema Locomotorium)

• İnsan vücuduna belirli bir biçim verir.
• İnsanın mekanda yer değiştirmesini sağlar.
• Canlıların vücudunun bir kısmının veya tamamının hareket edebilmesini sağlayan önemli bir özelliktir.
• Farklı yapı ve özelliklere sahip, birbirini tamamlayan 3 alt sisteme ayrılır: iskelet sistemi, eklem sistemi ve kas sistemi.

İskelet Sistemi (Systema Skeletale)

• İnsan vücudunun iskeletini kemikler oluşturur.
• Yeni doğan bir çocukta yaklaşık 270 kemik bulunur.
• Gelişimin ilerleyen dönemlerinde ayrı ayrı kemikleşmiş olan kemik parçaları birleşerek sayı azalır.
• Erişkinlerde toplam 206 adet kemik bulunur.
• Erişkin bir insanda kemiklerin ağırlığı yaklaşık olarak 5-6 kg'dır.
• Toplam vücut ağırlığının yaklaşık %15'ini oluşturur.
• Kemikler genellikle beyaz veya sarımsı renktedir.
• Kemiklerin %30-40'ı organik maddelerden oluşur.
• %60-70'i inorganik maddelerden meydana gelir.
• İnorganik maddelerden en yüksek oranda (%85) kalsiyum fosfat bulunur.

Eklem Sistemi (Systema Articulare)

• İskelette kemikler arasında bağlantıyı sağlayan yapılara eklem (articulatio) denir.
• Eklemler yapılarına ve hareket yeteneklerine göre üç grupta sınıflandırılır: Oynamaz, yarı oynar ve oynar eklemler.

Kas Sistemi (Systema Musculare)

• Kas kelimesi, vücudun hareket etmesini sağlayan liflerden oluşan et parçası, yani adale anlamına gelir.
• Bulunduğumuz ortamda yer değiştirmemiz veya vücudumuzun herhangi bir organının konumunun değiştirilmesi kasların çalışmasıyla mümkündür.
• İnsan vücudundaki kaslar üç gruba ayrılır: Çizgili, düz ve kalp kası.
• Çizgili kaslar, isteğimiz dahilinde beyin omurilik sistemi kontrolünde çalışan ve iskelet kasları olarak da adlandırılan kaslardır.
• Düz kaslar, damaların, bağırsakların ve iç organların duvarlarında bulunurlar.
• İsteğimiz dışında(otonom sinir sisteminin kontrolünde) çalışırlar.
• Kalp kası, yapı olarak çizgili kaslara benzemekle beraber otonom sinir sistemi tarafından (isteğimiz dışında) kontrol edilir.

Klinik Anatomi: Alt ve Üst Ekstremite Sorunları

• Sık karşılaşılan durumlar kemik kırıkları ve çıkıkları içerir.
• Eklem hastalıkları, kas ve periferik sinir lezyonları görülebilir.
• Greftleme gerekebilir.
• Dolaşım sistemi patolojileri (örneğin varisler) ortaya çıkabilir.
• Clavicula'nın en zayıf kısmı lateral 1/3'ü ile orta 1/3'lük kısımlarının birleştiği yerdedir.
• Kırık sonrası medial parça SCM kası sayesinde yükselirken, lateral parça üst ekstremitenin ağırlığı nedeniyle düşebilir.
• Klasik Galeazzi kırığı distal 1/3 radius kırığı ve distal radio ulnar eklem dislokasyonudur.
• El pronasyonda ve ekstansiyonda iken elin palmar yüzüne düşen kişide radius distal ucu kırılır, dorsale disloke olur ve böylece çatal sırtı deformitesi görülür.
• Bu kırığa "Colles" kırığı denir.
• Kalça çıkığı (art. coxa luksasyonu) eklem stabilitesinden dolayı çok yaygın değildir.
• Travmatik kalça eklemi çıkıkları kalça eklemi fleksiyonda ve uyluk adduksiyon ve rotasyonda iken otomobil kazalarında görülür.
• Konjenital kalça çıkığı, doğumda femur başının acetabulum içinde olmamasıdır; bu durum 1000 doğumda 1.5 oranında görülür.
• Pott kırığı malleolus medialis ve lateralis'in kırığı, talus dislokasyonudur.

Stres Kırıkları

• March fraktürü, yorgunluk kırıkları en sık 2. ve 3. metatarsal kemiklerde görülür.

Coxa Vera ve Coxa Valga

• Abduktor kaslarla ilgilidir.
• İnkilinasyon açısı azalırsa Coxa vera, artarsa Coxa valga durumlar ortaya çıkar.

Genu Varum & Valgum

• Mediale ve Laterale açılanma

Diz Eklemi (Art. Genus)

• ART. GENUS rahatsızlıkları

Dejeneratif Eklem Hastalıkları

• İleri evrede subkondral kemik bozulması görülür.
• Kemik çıkıntıları (osteofitler) oluşur.
• Eklem kapsülü iltihaplanır.
• Başlangıç evresinde kıkırdak incelir ve veziküller oluşur.

Romatolojik Eklem Hastalıkları

• Osteoartrit

Gut Artriti

• Eklemde tofüs (eklem kireçlenmesi) ve ürik asit kristalleri birikimiyle karakterizedir.

Periferik Sinir Lezyonları

• Etkilenen sinirler bazıları şunlardır: N. femoralis, N. obturatorius, N. gluteus superior, N. ischiadicus, N. tibialis, N. peroneus communis

N. Femoralis Lezyonu

• Kalça fleksiyonunda zayıflama ve bacak ekstansiyonunda kayıp görülür.
• Patella refleksinde kayıp yaşanır.
• İleri seviyede yürümede güçlük meydana gelir.
• Uyluk ön iç yüzeyinde ile bacağın ön iç kısmında duyu kayıpları yaşanır.

N. Obturatorius Lezyonu

• Daha çok femoral sinirle beraber, aynı nedenlerle zedelenebilir.
• Uylığın addüksiyon (ADD) ve dış rotasyonu (DIŞ ROT) gittikçe zayıflar.
• Alt ekstremite çapraz duruma getirilirken zorlanır.
• Kalça ve diz eklemlerini innerve ettiğinden ağrısı her iki eklemde de hissedilir.
• Düşük ayak (drop food) ile belirti verir.
• Yürürken ayakların gereğinden fazla havaya kalkmasına ve aniden ses çıkararak yere basmasına neden olur.
• Bacağın ön-dış kısımlarında duyu kaybıyla beraber ayak sırtında da duyu kaybı tespit edilebilir.

N. Ischiadicus Lezyonu

• Disk fıtıkları, kalça kırıkları, delici yaralar, pelvis tümörleri, ilaç enjeksiyonları ve sinir iltihapları tetikleyebilir.
• Zedelenmesi oldukça kolaydır.
• Tam kesisi durumunda hamstring kasları ile tüm bacak ve ayak kaslarında felç meydana gelir.

N. Tibialis Lezyonu

• Fossa poplitea'da iyi korunduğundan lezyonu nadirdir.
• Derin yaralanmalarda leze olabilir.
• Bacak fleksörleri (arka grup kasları) ve ayak tabanı intrensek kasları lezyona uğrar.
• Ayak ve parmaklara plantar fleksiyon yaptırılamaz, ayak tabanında duyu kaybı olur.
• Yürürken topuk yerden kesilemez, bu da basınç yaralarına yol açabilir.

Meralgia Paresthetica

• N. cutaneus femoris lateralis'in trasesi üzerinde, uyluğun lateral tarafında paresteziye (uyuşma, karıncalanma, ağrı gibi anormal duyulara) neden olan bir durumdur.

Grefting

• Sinir, damar, kas, kemik ve tendon greftlerini içerir.
• Yaralanmalar sonucu oluşan sinir defektlerinin tedavisinde sıkça sural sinirden parça alınır.
• Sural sinirin oluşumu popliteal fossa içinde olabildiği gibi, daha alt seviyelerde de ortaya çıkabilir veya hiç oluşmayabilir.

Varisler

• Alt ekstremitenin yüzeyel venlerinde görülen anormal şişkinlik ve kıvrılmalardır.
• Genellikle yüzeyel venleri derin venlere bağlayan perforan venlerdeki kapak yetersizliği sonucu gelişir.

Tromboflebit

• Venlerde trombus oluşumu ile birlikte görülen iltihaplanmadır.
• En sık alt ekstremitede rastlanır.

Ayak Hastalıkları

• Talus boynu kırığı, Calcaneus kırığı, Marş fraktürü/yorgunluk kırıkları (2. metatarsal kemikte sık görülür), Halluks valgus gibi durumlar yaygındır.

Diğer Konular:

• Kanalis femoralis, Fossa poplitea yapıları, A. dorsalis pedis nabzı, Tarsal tünel sendromu bilinmelidir.

Düz Tabanlık

• Genellikle arcus longitudinalis medialis'in çökmesi ile kaynaklanan olaydır