Graad 12 Besigheidstudies: Wetgewing

Eksamenriglyne vir Wetgewing

• Die notas dek agt wetgewings wat relevant is tot Besigheidstudies Graad 12.
• Die fokus is op die doel, impak (positief en negatief), en nakoming van hierdie wette.
• Die regte van werkgewers en werknemers word ook bespreek.
• Die notas lei tot 'n begrip van die hersiene BBSEB-pilare en hoe besighede dit kan toepas.

Terme en Definisies

• Regstellende aksie: Beleide wat voorkeur gee aan benadeelde groepe in indiensneming.
• Bedingingsraad: Onderhandelingsforums tussen vakbonde en werkgewers oor arbeidsake.
• BBSEB-telkaart: 'n Instrument om 'n besigheid se vlak van BBSEB-nakoming te meet.
• Breëbasis Swart Ekonomiese Bemagtiging (BBSEB): Wet wat volle ekonomiese deelname vir benadeeldes verseker.
• Wet op Basiese Diensvoorwaardes (WBDV): Stel minimum indiensnemingsstandaarde vir billike praktyke.
• Kollektiewe ooreenkoms: Ooreenkoms tussen vakbond en werkgewer oor diensvoorwaardes.
• Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes (WVBS): Verseker vergoeding vir werknemers beseer tydens diens.
• Kollektiewe bedinging: Proses om arbeidsgeskille gesamentlik tussen vakbonde en werkgewers op te los.
• Vergoedingsfonds: Fonds wat werknemers vergoed vir beserings of siektes opgedoen tydens diens.
• Wet op Verbruikersbeskerming: Bevorder en beskerm die ekonomiese belange van verbruikers.
• Kredietverskaffers: Besighede wat goedere en dienste op krediet verkoop.
• Skuldberaders: Verskaf advies en metodes vir skuldterugbetaling aan oorverskuldigde persone.
• Diskriminasie: Opsetlike onregverdige behandeling van mense op grond van sekere eienskappe.
• Diskriminerende optrede: Om iemand anders as ander mense te behandel.
• Dispute: Onenigheid tussen mense of groepe in die werkplek.
• Dienskontrak: 'n Wetlik bindende ooreenkoms tussen werkgewer en werknemer.
• Billikheid: Billike en gelyke behandeling in die werkplek.
• Leerlingskappe: Opleidingsgeleenthede wat lei tot 'n erkende beroepskwalifikasie.
• Heffings: Verpligte betalings aan die regering, gewoonlik in die vorm van belasting.
• Uitsluiting: Verhinder werknemers om die besigheidsperseel te betree tydens stakings.
• Wet op Arbeidsverhoudinge (WAV): Bevorder eenvoudige prosedures vir die oplossing van arbeidsgeskille.
• Nasionale Kredietreguleerder: Reguleerder wat die NKW toepas en verbruikers oor hul regte opvoed.
• Ombudsman: Staatsamptenaar wat klagtes teen besighede ondersoek.
• Straf: Straf vir die oortreding van die wet.
• Sector Education and Training Authority (SETA): Beroepsopleidingsorganisasie wat leerlingskappe bestuur.
• Wet op Vaardigheidsontwikkeling (WVO): Verbeter vaardigheidsvlakke van werknemers in besighede.
• Vaardigheidsontwikkelingsheffing: Versekering van besighede se bydrae tot werknemers se vaardigheidsontwikkeling.
• Stakings: Gesamentlike weiering om te werk deur 'n groep werknemers om 'n dispuut op te los.
• Werkplekbeserings: Beserings wat tydens die uitvoering van werkplekpligte plaasvind.

Nuwe Woorde

• Gepromulgeer: Wetgewing goedgekeur en amptelik gemaak.
• Ongeregtighede: Onregverdige optrede wat menseregte skend.
• Diskriminerende: Optrede wat benadelende onderskeid tref tussen mense.
• Regstelling: Pogings om ongeregtighede van apartheid aan te spreek.
• Billikheid: Gelyke behandeling in die werkplek.
• Nepotisme: Poste aan familielede verskaf, ongeag kwalifikasies.
• Kronisme: Dienste aan vriende verskaf sonder kwalifikasie.
• Frontering: Valse voorwendsels om aan BBSEB te voldoen.
• Swart (BBSEB): Generiese term vir Swart, Bruin en Indiër Suid-Afrikaners.
• BBSEB-telkaarte: Meting van BBSEB-nakoming en gradering.

Raad vir eksamenvoorbereiding

• Bemeester vyf feite per opskrif.
• Verstaan die positiewe en negatiewe impak van wetgewing.
• Hanteer elke opskrif as 'n vraag.
• Koppel huidige gebeure in die media aan antwoorde.

Wet op Vaardigheidsontwikkeling (WVO) (Wet 97 van 1998)

• Kern van die WVO is die aanpak van ongeregtighede en diskriminasie van apartheid.
• Die WVO beoog om gelykheid en regverdigheid vir alle Suid-Afrikaners te verseker in reaksie op eise vir regstelling en billikheid.
• Die doel is om vaardighede in die land te ontwikkel om produktiwiteit te verbeter en in onderwys te belê.
• Dit verbeter werksvooruitsigte vir benadeelde individue, herstel wanbalanse in die verlede en verhoog opbrengs op belegging in die arbeidsmark.
• Die WVO moedig werknemers en besighede aan om nuwe en opgedateerde vaardighede aan te leer.
• As werplek diskriminasie aankaart deur opleiding, bied dit werknemersgeleenthede en moedig voortgesette leer aan.
• 'n Besigheid se globale mededingendheid verhoog en bevorder selfwerksaamheid en swart entrepreneurskap.
• BBSEB-voldoenende besighede kan hul dienslewering verbeter as gevolg van meer geskoolde werkers.
• Negatiewe aspekte sluit in verhoogde koste en probleme met die monitering en bestuur van die implementering daarvan.
• Programme mag nie altyd in die behoeftes van werknemers voorsien nie en heffings kan 'n finansiële las plaas.

Nie-nakoming van die WVO

• Dit sluit die voorkoming van leerlingskappe en die verskaffing van onbillike bevordering aan.
• Die verskaffing van vals inligting, verkeerde leiding en diskriminasie is ook teen die WVO.
• Vervalsing aangaande inkomstedokumente of oortredings van die werkplek vaardigheid plan.
• Boetes sluit die verlies van die reg om studenteskappe aan te bied, nakomingsorders en tronkstraf in.

Nakomingstrategieë vir die WVO

• Besighede kan voldoen deur 'n opsomming van die WVO te vertoon, geleenthede vir werknemers te bied om vaardighede te verbeter en by SOOO's te registreer.
• Betaal een persent van lone aan SOOO's, registreer by die SAID en dien 'n vaardigheidplan vir die werkplek by hierdie instansie in.
• Ondernemings met meer as 50 werknemers stel 'n fasiliteerder aan, en moedig deelname aan programme aan.
• Dit verwys ook na indiensopleidingsorganisasies wat toelaes invorder en leerlings verskaf.
• WVO benodig vaardigheidsontwikkelingsheffings wat deur werkgewers aan die SAID betaal word, wat versprei is deur SOOO's.

Befondsing van SOOO's (SETA's)

• Die finansiering vir SOOO's is afkomstig van heffings, skenkings, oortollige staatsfondse en dienslewering.
• Leerlingskappe is teoretiese en praktiese geleenthede wat lei tot kwalifikasies.
• Nasionale vaardigheidsontwikkeling strategie is om die toegang tot die opleiding te verbeter en werkplekvaardighede te verbeter.

Menslike Hulpbronontwikkelingstrategie

• Dit pak vaardigheidsprobleme aan, bevorder ekonomiese groei en sosiale geregtigheid.
• Werkplek ontwikkeling word ondersteun deur klein sake ondernemings en verseker regerings medewerking.

Wet op Arbeidsverhoudinge (WAV) (Wet 66 van 19956)

• Die WAV reguleer die verhouding tussen werkers en aanstellers en die bevordering van behoorlike verhoudings tussen vakbonde.
• Hierdie wet bevorder demokrasie deur die voorkoming van nadelige arbeidspraktyke.
• Dit bevorder kollektiewe bedinging en plekforums en gee wetlik daaropvolgende prosedures vir ondernemings registrasie.
• Die Wet op Arbeidsverhoudinge skep die Kommissie vir Versoening, Arbitrasie Bemiddeling en skeidsregterings tribunale vir plek dispuut resolusie.
• Dit verseker besigheidseiens en werknemers riglyne vir nodige ontslag prosedures.
• Dit bewerkstellig werknemers voordeel van vergoeding vanaf die Arbeidstribunaal indien skade berokken is vanaf onbeskermde ontslae.

Nadele van WAV

• WAV het 'n besigheidseiens reg om die werknemers uit te sluit.
• Produktiwiteit kan afname tydens verbintenis bedrywighede en kostes toenader aan wettige stakings.
• Soms het werknemers voordeel uit die reg om te staak sonder verantwoordelikheid terwyl onderhandeling prosesse ontwrigtend kan wees.
• Klein besighede dink dat WAV te veel mag aan werknemers toelaat.

Nie-nakoming van WAV

• Aflegging ontoelaatbaar.
• Weiering van plekforums.
• Aanakarding van verbintenis en stakings.
• Oortreding van kollektiewe ooreenkomste.
• Boete mag inkom met kostes teen besigheid en terugtrekking van besigheid lisensie.

Reg ingevolge WAV

• Aanstellers is geregtig om verbintenisformasie te kan vorm en kan besluit vir uitsluiting proses.
• Werknemers kan uitsluitlike stakings doen aangesien dit die reg is op verbintenisformasie.
• Hierdie werknemers kan dan versoek vir raad gewing in die kwessies.

Wet op Billike Indiensneming (WGI)

• Die WGI is om billike praktiese indienstaking daar te stel en die vordering vir regstellende aksies te bevorder
• Die teikens is om werknemers gelyk te laat betaal vir gelyke funksie.
• Elimineer diskriminasie gegrond op geslag of ras en bevorder geregtigheid in werksplek.
• Dit fasiliteer groter diversiteit en beskerm werknemers teen viktimisasie ingevolge WGI.

Voordele van WGI

• WGI moedig konsultasie tussen werkgewers en werknemers en bevordering van gelyke aanbod vir positiewe graderings met voldoende geleenthede.
• Motivering kan verkry word aangesien dit diversiteit in totaliteit bewerkstellig.
• Voorkom bevooroordeelde diskriminasie aangesien dit arbeidsmag vergelykend tot die land skep.

Nadele van WGI

• Kostes styg as gevolg van spesiale opleiding.
• Klein of swak aansoekers vir poste tot onbeskikbaarheid van posbekleding lei
• Hoër salarisse kan 'n gevolg wees en toenemig loonooreenkoms is inadministrasie oorlading.

Nie-nakoming van WGI

• Daar mag voorkom voordeel wegdoening van kinders en geslag toets met mag sonder toestegging deur die Arbeids tribunaal.
• Mense mag die ingang tot die area weerhou en leiding verwyder sover streng geskille aanbetref.
• Maatreëls sluit in aanpaling van boetes en moontlike vergoedingskostes.

Nakoming van WGI

• Maak seker teen diskrimineer indienstaking en oorredings kan vereis word.
• Maak ook seker die vertoon van opsomming van die wet en die voordeling aan groep vaardighede.

Wetsontwerp op Basiese Voorwaardes van Diens

• Die wetsontwerp omskryf die terme en voorwaardes en die minimum vereistes.
• Bevorder die ekonomie en regulasies billike arbeid praktyke soos geplaas.
• Hulle mag nie benodig om met oorwerk te doen tensy aanstelling bevesting bewerk.
• Die ministerie van arbeid kan die werkure beperk vir veiligheid aanwysings.
• Werknemer moet 60 minute ete tyd kry en werknemer na beëindiging moet kennis kry soos beskryf.

Verlof ingevolge WBDV

• Aangestel kan verlof neem soos 21 dae per jaar en ses weke aanbetaalde siekte verlof oor drie jaar.
• Swanger werknemer is geskik vir vier aanstelling verwagtende verlof.
• Verantwoordelik geag het in die omringende verantwoordelikhede.

WVB vir Aanstellers

• Skep aangestel om die verantwoordelikhede te handhaaf soos werkskikking.
• Moedig verbintenis aan en verhoog die kostes.

Nie-nakoming van die WBDV

• Eensydige verandering van werkure sonder konsultasie kan hierdie oortredes wees en weerhouding salaris.
• Maatreëls kan ontvang van boetes en beperkes rakende kriminele oortredes.

Nakoming van WBDV

• Mag werkers toelaap tot aanplanting behoeftighede en vergoeding van oortyd sover gespesifiseer.
• Nie-aanstelling van kinders onder 16 met ingeligte kennis so ver gewaarmerkt met swanger werknemers.
• Besighede is geregtig op die finansiële voordeel aangesien dit nie onverantwoordbaar is.
• Kan ook administratiewe riglyne en meganisme wees.

Die wet op vergoeding en beserings aanbeveel

• Hetsy gedeelteliks of voltalliges wat siek is, word erken.
• Sekere gevalle word uitgesluit soos opsetlike oortredings of buite SA werksaam.
• Promulgeer is die vergoeding raad geskep en aanstelings word uitgevoer.

BBSEB

• BBSEB bewerkstellig wyd gevestigde rykdom en is daar teiken die ongelykheid van SA.
• Dit maak meer moontlik vir swart mense om besighede te bestuur en kan ook ondernemings en verskaffers ontwikkel.
• Sodoende is daar ook geleentheid vir vaardighede verbetering in die werkplek en verbeter die gelykheid.
• Dit bewerkstellig swart besit verhoog en verbeeter hul finansiële steun met die sosiale hulpbronne.