Gotik Sanat Akımı

Gotik Sanat Akımı Özellikleri

• Notre Dame Katedrali, vitray kullanımının ilk örneğini sergiler.
• Tempera (pigment, su bazlı bağlayıcı ve çoğunlukla yumurta sarısı karışımıyla elde edilen boya) ve fresko (ıslak alçı üzerine suyla karıştırılmış boyayla yapılan duvar resmi tekniği) yaygın olarak kullanılmıştır.
• Temperalar ahşap üzerine uygulanır, mimaride apsislerde ve altar panolarında kullanılır.
• Yağlı boya kullanımıyla freskler sona erer.
• Gotik sanat durağan ve katı bir yapıya sahiptir.
• Bilimi reddeder ve Rönesans'a zemin hazırlar.
• Figürlerde yığınlık görülür.
• Biçimler arasında derinlik yoktur.
• Gölge ve perspektif kullanılmaz.
• Rakursi (perspektif bakış açısı) yoktur.
• Kütlesellik belirgindir.
• Basık modelleme kullanılır, renklerin koyu ve açık tonları belirgin değildir.
• Dini konulara ağırlık verilir.
• Figürlerin arka planında kapalı manzaralar ve mekan derinliği bulunmaz.
• Ufuk çizgisi birden fazladır.
• Oblik sistemde, birbirine paralel iki çizgi derinlik oluşturur ancak uzayda birleşmez.
• Giotto ile manzaralar yavaşça dahil olur.
• Kütlesellik artar ve figürler yere daha sağlam basar.
• Sanatçı, düzenli ve anıtsal bir anlatım amaçlayarak mimari öğeleri ve perspektifi daha geniş kullanır.
• Simone Martini (1284-1344), Siena doğumlu İtalyan ressamdır ve Uluslararası Gotik tarzın gelişiminde etkili olmuştur.

Rönesans ve Okullar

• Brunelleschi, sadece Rönesans mimarisinin öncüsü değil, aynı zamanda gelecek yüzyılların sanatını etkileyecek perspektifi keşfeden kişidir.
• Bologna Okulu (16. yüzyıl), Carracci ailesi tarafından kurulmuştur ve perspektif, ışık-gölge ve anatomi eğitimi vermiştir. Ayrıca farklı sanat okullarından etkilenmiştir.
• Floransa Okulu, Rönesans'ın yayılmasında öncüdür. Hümanist anlayışla antik biçimleri yeniden yorumlamış, perspektifte zirveye ulaşmış ve doğaya dönüş sağlanmıştır. Sanat bir bilim olarak ele alınmıştır. Desen ağırlıklı olup gündelik yaşamı işlemiştir. Masaccio, Uccello, Fra Angelico, Ghirlandaio, Verrocchio, Leonardo ve Botticelli önemli temsilcileridir.
• Masaccio, perspektifin öncülerindendir ve uzam sorununa çözümler getirmiştir. Santa Maria del Carmine Kilisesi freskleriyle tanınır ve sanatı arkaizmden kurtarmıştır.
• Domenico Ghirlandaio, üçüncü kuşak Floransalı ressamdır, portre ve dini anlatıları birleştirmiştir. Sistine Şapeli ve birçok şapelde freskler yapmıştır.
• Andrea del Verrocchio, Medici ailesinin himayesinde çalışmıştır ve Donatello ile Baldovinetti'den eğitim almıştır. Öğrencileri arasında Leonardo da Vinci, Perugino, Ghirlandaio ve Botticelli bulunur.
• Leonardo da Vinci, Rönesans'ın çok yönlü dehasıdır; bilim, sanat, mühendislik gibi alanlarda çalışmıştır. Doğa, mekanik ve anatomi üzerine yoğunlaşmıştır. En ünlü eserleri Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği'dir.
• Sandro Botticelli, İtalyan Rönesans ressamıdır; mitolojik ve hümanist temalar işlemiştir. Madonnalar ve büyük madalyonlar (Meryem Ana ve Çocuk İsa betimlemeleri) yapmıştır ve gerçekçi resme hareket katmıştır.
• Siena Okulu, Bizans etkili bir İtalyan resim okuludur. Uluslararası Gotik tarzdan etkilenmiştir. Tempera ve fresk tekniklerini kullanmıştır. Altın yaldız, parlak renkler ve bezeme ögeleri ön plandadır.
• Venedik Okulu, Bizans ve İtalyan sanatını kaynaştırmıştır. Rönesans üslubunu geç benimsemiştir. Giovanni Bellini, figürleri ustaca manzara içine yerleştirmiş, uyumlu ışık kullanımı ve kompozisyonda rengi öne çıkarmasıyla 15. yüzyılın sonlarında belirgin bir Venedik üslubu oluşturmuştur. Renkleri duygusal etki yaratacak şekilde kullanır. Önemli sanatçıları Giorgione (ışık ve atmosfer) ve Tiziano'dur (sıcak renkler).

Ferrara ve Umbria Okulları, Maniyerizm

• Ferrara Okulu, Geç Gotik ve Erken Rönesans'ı birleştirir; zarif teknik, güçlü ışık ve teatral anlatım öne çıkar.
• Roma Okulu, Yüksek Rönesans'ın merkezidir; Leonardo da Vinci, Michelangelo ve Raphael en önemli sanatçılarıdır. Anatomi, ışık kullanımı ve perspektif en üst seviyeye ulaşmıştır.
• Umbria Okulu, yumuşak anlatımıyla öne çıkar, perspektif ve geometrik kompozisyona vurgu yapar. Doğa şiirsel bir şekilde tasvir edilir.
• Rönesans ile Barok arasındaki geçiş dönemidir.
• Ölçü ve simetri kurallarına karşı çıkarak Rönesans'a tepki gösterir.
• İnsan anatomisini bilinçli olarak deforme eder ve figürleri uzatır.
• Klasik üslubu değiştirerek özgün anlatımlar yaratmaya çalışır.
• Michelangelo akımın öncüsüdür.
• Figürler deformasyona uğratılmış ve hareketlilik artmıştır.
• Olaylar karmaşık ve zor anlaşılır hale gelir. Tintoretto ve El Greco önemli sanatçılarıdır.
• Serbest duruşlar ve bireysel yorumlar ön plandadır.
• Hareketli ve dramatik kompozisyonlar kullanılır.
• Gotik sanat katı ve durağan iken, Maniyerizm hareketli ve abartılı bir yapıya sahiptir.
• El Greco, mitolojik ve dini konuları işler; açık kompozisyon kullanır ve figürler çerçeveden taşacak gibi yerleştirilir; hareketlilik vardır ve Baroktaki gibi iç içe değildir.
• Pontormo, Floransa Okulu'na bağlıdır ve Maniyerizm'in öncülerindendir.
• Rosso Fiorentino, Michelangelo'yu andırır, biçim ve şekil bozmayı sever; açık kompozisyon, hareketlilik ve figür yoğunluğu (Barok) kullanır; renk anlayışı Venedik Okulu'ndan etkilenmiştir.

Barok Dönemi

• Barok resimde hareket, ışık-gölge ve dramatik anlatım ön plandadır, hareketli figürler ve derinlik egemendir.
• Açık kompozisyon tercih edilir ve sahne çerçevenin dışına taşacak şekilde düzenlenir.
• Piramidal veya üçlü kompozisyon yerine dağınık ve çapraz düzenler kullanılır.
• Tek bir noktadan gelen ışıkla hacim ve dramatik etki artırılır (Caravaggio'nun "tenebrizm" tekniği gibi).
• Manzara resmi bağımsız bir tür olarak gelişir, günlük yaşam sahneleri (janr) önem kazanır.
• Mimari detaylar, figürler ve yüzeyler parçalanarak ayrıntılandırılır.
• İnsan anatomisi, kas lifleri ve damar detaylarına kadar gerçekçi işlenir.
• Önemli sanatçılar Caravaggio, Rembrandt, Rubens, Velázquez ve Vermeer'dir.

Barok ve Rönesans Dönemi Karşılaştırması

• Barok Dönemi:
  • Açık kompozisyon
  • Işık ve gölge kontrastıyla hacim ve derinlik (gölgelilik)
  • Mekanda uzaklık hissi (derinsellik)
  • Kalabalık ve iç içe geçmiş figürler (çokluk)
  • Figürlerin ölçülerinin gerçekçi olması (oranlı belirlilik)
• Rönesans Dönemi:
  • Kapalı kompozisyon
  • Net hatlar ve belirgin konturlar (çizgisellik)
  • Derinlik hissi olmadan, figürlerin aynı düzlemde olması (düzlemsellik)
  • Öğelerin uyum içinde olması (birlik)
  • Formların kesin, net ve değişmez olması (mutlak belirlilik)

Diğer Sanatçılar ve Akımlar

• Rembrandt Harmenszoon van Rijn, Barok'un en güçlü temsilcilerindendir, ışık kullanımında ustadır ve siyah beyaz eskizler yapar.
• Velázquez, gerçekçi ve doğalcı anlatımda ustadır, gündelik yaşam sahnelerini simgeci bir anlayışla işler ve Venedik renk anlayışını benimser.
• Johannes Jan veya Johan Vermeer, iç mekan resimlerinde yatay ve düşey denge vardır, günlük yaşamı ve ev sahnelerini işler, kompozisyonları güçlüdür ve detaylara önem verir.
• Peter Paul Rubens, kalabalık ve hareketli kompozisyonlar kullanır, diyagonel hareketler ve rakursi etkisi güçlüdür, S ve C şeklindeki dinamik düzenlemeleri tercih eder.
• Nicolas Poussin, Klasisizm'in kurucusudur, dengeli kompozisyonlarıyla tanınır, Venedik Okulu'nun renk duyarlılığını benimser, matematiksel düzen içeren yeni bir manzara anlayışı geliştirmiştir.
• Caravaggioculuk (Tenebrizm), ışık-gölge kontrastının güçlü kullanıldığı bir tekniktir. Koyu arka planda figürler dramatik ışıkla vurgulanır, Barok sanatının özgün örneklerinden biridir.
• La Tour, Caravaggio'nun ışık kullanımını kendi dramatik anlatımıyla birleştirmiştir, yalın ve geometrik kompozisyonlar kullanır, mum ışığı etkisiyle figürleri aydınlatır ve sade bir üslup benimser.
• Tempera, yumurta sarısı ile su bazlı pigmentlerin karıştırılmasıyla oluşturulan bir boya tekniğidir, hızlı kurur, zamanla solmaz ve çatlamaya karşı dirençlidir.
• Ultramarine (Ultramarin Mavisi), pahalı olduğu için çok az eserin en önemli yerinde kullanılır.