Górnictwo w Polsce: Surowce Mineralne

Górnictwo w Polsce – Wprowadzenie

• Polska jest krajem bogatym w surowce mineralne.
• Przemysł wydobywczy w Polsce napotyka na trudności, a rentowność produkcji zależy od cen surowców i globalizacji.
• Wysokie koszty produkcji wynikają z przygotowania miejsca wydobycia, wymogów bezpieczeństwa oraz coraz większych głębokości i gorszych warunków wydobycia.

Zasoby Surowców Mineralnych w Polsce

• Udokumentowane zasoby obejmują:
  • Surowce energetyczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, uran.
  • Surowce metaliczne: rudy żelaza, miedzi, cynku i ołowiu.
  • Surowce chemiczne: sól kamienna i siarka.
  • Surowce skalne: wapienie, piaski, granity, bazalty.
• Polska jest dobrze rozpoznana geologicznie, więc odkrycie znaczących, nowych surowców jest mało prawdopodobne.

Surowce Energetyczne w Polsce

• Największe znaczenie mają złoża węgla kamiennego, węgla brunatnego, gazu ziemnego i ropy naftowej.

Węgiel Kamienny w Polsce

• Polska spadła w rankingu światowych producentów węgla kamiennego z czwartej pozycji w 1985 roku (192 mln ton) na dziewiąte w 2020 roku (48,2 mln ton wg PGI).
• Górnictwo węgla kamiennego przechodzi restrukturyzację i modernizację od lat 90.
• Zmniejszyło się zatrudnienie, ale wzrosła wydajność pracy.
• Celem reform jest rentowność i konkurencyjność na rynkach światowych.

Obecna Sytuacja Górnictwa Węgla Kamiennego

• Polska importuje obecnie więcej węgla niż eksportuje.
• Przyczyny to wysokie koszty eksploatacji, niska jakość surowca i brak chętnych na polski węgiel.
• Dofinansowanie eksportu z czasów PRL już nie funkcjonuje.
• Krajowa sprzedaż odbywa się po zawyżonych cenach, co obniża rentowność innych gałęzi gospodarki.
• Dążenie do rentowności prowadzi do zaniedbań w bezpieczeństwie, co skutkuje wypadkami w kopalniach.

Efekt Restrukturyzacji i Perspektywy

• W 2021 roku wydobyto 49,5 mln ton węgla (dane PGI).
• Udokumentowane złoża wynoszą około 64,7 mld ton, co powinno wystarczyć na 50 lat.
• Zasoby węgla energetycznego stanowią około 3/4, a węgla koksowego 1/4.
• Zagospodarowane złoża to 43,4% zasobów, czyli 28,1 mld ton.

Główne Rejony Występowania i Wydobycia Węgla Kamiennego

• Węgiel kamienny występuje w trzech zagłębiach:
  • Dolnośląskim (0% wydobycia od 2000 roku),
  • Górnośląskim (84,8% wydobycia),
  • Lubelskim (15,2% wydobycia).

Charakterystyka Zagłębi Węglowych

• Górnośląskie Zagłębie Węglowe:
  • Zajmuje 5,6 tys. km², charakteryzuje się wysoką wartością opałową, małą wilgotnością i dobrymi warunkami zalegania.
  • Wydobycie prowadzone na coraz większych głębokościach.
• Lubelskie Zagłębie Węglowe:
  • Obecnie czynna jest kopalnia Bogdanka - charakteryzuje się niską jakością węgla, niewielką głębokością zalegania i jest rentowna.
  • W 2021 roku wydobyto 7.5 mln ton (15,2%).
• Dolnośląskie Zagłębie Węglowe:
  • Od 2000 roku 0% wydobycia z powodu niekorzystnych warunków zalegania.

Handel Węglem Kamiennym

• Polska jest eksporterem węgla, z głównymi odbiorcami w Niemczech, Czechach i Austrii.
• Eksportowano 20,8 mln ton w 2005 roku, 10,6 mln ton w 2010 roku, 9,4 mln ton w 2015 roku, 4,6 mln ton w 2020 roku i 6,4 mln ton w 2021 roku.
• Polska importuje coraz więcej węgla kamiennego - głównie węgiel energetyczny.
• W 2021 roku importowano węgiel z Rosji, Australii, Czech, Kolumbii i USA.
• Import wzrastał, osiągając rekordowe 19,8 mln ton w 2018 roku, natomiast w 2021 importowało się 12,5 mln ton.

Węgiel Brunatny w Polsce

• Polskie złoża węgla brunatnego są jednymi z największych na świecie.
• Zasoby oszacowano na 23,1 mld ton w 2021 roku.
• Pozyskiwany metodą odkrywkową, ma niską kaloryczność i dużą zawartość wody.
• Około 30% energii elektrycznej jest produkowane z węgla brunatnego.
• Eksploatacja węgla brunatnego jest uzasadniona ekonomicznie, ze względu na stosunkowo tanią energię elektryczną z niego wytwarzaną.
• Polska zajmowała 4. miejsce na świecie w wydobyciu węgla brunatnego w 2020 roku (47,3 mln ton).
• Główne rejony wydobycia to Bełchatów, Turów i Konin oraz Sieniawa.
• Eksploatacja odkrywkowa węgla brunatnego negatywnie wpływa na środowisko.

Ropa Naftowa w Polsce

• Początki wydobycia sięgają połowy XIX wieku.
• Pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej powstała w Polsce w 1854 roku.
• Duży wkład w rozwój polskiego naftownictwa miał Ignacy Łukasiewicz.
• Działa jedna z najstarszych rafinerii na świecie w Gorlicach (od 1884 roku).

Zasoby i Wydobycie Ropy Naftowej

• Obecne złoża ropy naftowej są niewielkie.
• W 2021 roku szacowane były na 21,8 mln ton.
• Niewielkie wydobycie pokrywa jedynie 3% zapotrzebowania.
• W 2021 roku wydobyto 858 tys. ton ropy (0,01% produkcji światowej).
• Najwięcej ropy pozyskano w 2021 roku z okolic Gorzowa Wielkopolskiego (2/3 krajowej produkcji).
• Trzy regiony wydobycia ropy: szelf Morza Bałtyckiego, Kamień Pomorski i Żarnowiec.
• Małe wydobycie w rejonie Karpat i Podkarpacia (3,7%).
• Polska importowała 24,8 mln ton ropy naftowej w 2021 roku.
• Sprowadzano ropę rurociągiem "Przyjaźń", a obecnie głównie drogą morską z Arabii Saudyjskiej, Kazachstanu, Nigerii, USA, Norwegii i Angoli.
• Płock i Gdańsk to lokalizacje rafinerii ropy naftowej.

Gaz Ziemny w Polsce

• Polska ma stosunkowo małe złoża gazu ziemnego (143,0 mld m³).
• Wydobycie w 2021 roku wyniosło 4,86 mld m³.
• Polska importowała gaz ziemny gazociągiem Jamał, a obecnie z USA, Kataru i Norwegii.
• Największe złoża gazu ziemnego leżą w Wielkopolsce - 70% krajowego wydobycia.

Gaz Łupkowy w Polsce

• Polska ma duże złoża gazu łupkowego (może największe w Europie).
• Szacunki zasobów gazu są rozbieżne, oceniane od 38 mld m³ do 768 mld m³.
• Eksploatacja gazu łupkowego jest kontrowersyjna ze względu na potencjalny wpływ na środowisko.
• Brytyjska firma 3Legs Resources potwierdziła obecność gazu łupkowego w okolicach Łebienia w 2011 roku.

LNG w Polsce - Terminal w Świnoujściu

• Terminal LNG w Świnoujściu powstał w 2015 roku.
• Inwestycja umożliwia dywersyfikację dostaw i uniezależnienie się od Rosji.
• Terminal ma przyjmować co najmniej 5 mld m³ surowca rocznie.

Uran w Polsce

• Ministerstwo Środowiska i PIG interesują się złożami uranu w północnej Polsce.
• Uran mógłby być wydobywany m.in. z Mierzei Wiślanej..
• W Kletnie, w Sudetach, działała kopalnia uranu w latach 1948-1953.

Surowce Metaliczne w Polsce

• Największe znaczenie mają rudy miedzi i srebra.
• Marginalne znaczenie mają nieeksploatowane rudy cynku i ołowiu, niklu, żelaza, cyny, arsenu ze złotem, molibdenowo-wolframowo-miedziowe.
• Obecnie nie ma perspektyw na eksploatację złóż rud żelaza.Importuje się rudy żelaza - głównie z Ukrainy
• Po 30 latach hutnictwo bazuje na importowanych rudach (głównie z Ukrainy i Rosji do 2