География ғылымының дамуы мен саяхатшылар
30 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Озон қабатының шоғырланған биіктігі қанша шақырым?

  • 18-26 км (correct)
  • 10-50 км
  • 5-10 км
  • 50-55 км

Тропосфераның жоғарғы шегарасы 20 км.

False (B)

Термосфераның жоғарғы шегарасындағы температура қандай градус?

+1000°C

Жер атмосферасында секундына пайда болатын озонның мөлшері -- ______ тонна.

<p>100</p> Signup and view all the answers

Атмосфера қабаттарын дұрыс сәйкестендіріңіз:

<p>Тропосфера = Жер бетіне жақын орналасқан қабат Стратосфера = Озон қабатының орналасқан орны Мезосфера = 80 км биіктікке дейін таралу Термосфера = Иондалған газды қабат</p> Signup and view all the answers

Күннің әсерінен термосферада пайда болатын құбылыс қалай аталады?

<p>Поляр шұғыласы (B)</p> Signup and view all the answers

Озон қабаты ультракүлгін сәулелерді жұтпайды.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Атмосфера массасының негізгі бөлігі шоғырланған қабат қандай?

<p>Тропосфера</p> Signup and view all the answers

Тропосфера қабатының поляр маңындағы шегарасы -- ______ км.

<p>8-9</p> Signup and view all the answers

Стратосфераның ауа құрамында не аз?

<p>Оттек (B)</p> Signup and view all the answers

Жер шарындағы ірі тақталардың саны қанша?

<p>7 (C)</p> Signup and view all the answers

Платформа, жер шарындағы қозғалмалы бөлік болып табылады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Материктердің көлденең бағытта қозғалатынын айтқан неміс ғалымы кім?

<p>Альфред Вегенер</p> Signup and view all the answers

Жер қыртысының жарықтары арқылы жоғары көтерілген бөлігі -- ___.

<p>Төбе</p> Signup and view all the answers

Материктердің соқтығысуынан пайда болған тауларды сәйкестендіріңіз:

<p>Гималай = Үндістан мен Азия тақталары Алтай = Қатпарлы-жақпарлы таулы өлке Филадельфия = Жер қыртысының жарықтары арқылы жоғарғы көтерілген бөлігі Альпілер = Еуропалық тақталардың соқтығысуы</p> Signup and view all the answers

Литосфералық тақталардың жылдық қозғалысы қанша?

<p>2-5 см (B)</p> Signup and view all the answers

Субдукция - жер қыртысының жоғарғы көтерілетін қозғалысы.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Платформалардың бүркеніш жабуы бар шеткі бөліктері қандай аталады?

<p>Тақта</p> Signup and view all the answers

Геосинклиналды аймақтағы баяу тербелудің созылу аумағы -- ___ км.

<p>10-12</p> Signup and view all the answers

Жер шарындағы ең ірі материк қайсы?

<p>Еуразия (B)</p> Signup and view all the answers

Жанартаудың атқылағаны туралы тарихи деректер кездеспеген жанартау қандай?

<p>Сөнген жанартау (B)</p> Signup and view all the answers

Көмей дегеніміз жанартаудың жоғары бөлігінде боатын шұңғыма.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Атмосфераның жоғары бөлігіндегі иондары басым, молекуласы аз ауа қандай?

<p>Ионосфера</p> Signup and view all the answers

Ғарыш пен жердің арасындағы зат алмасу үдерісі жүретін қабық — ________.

<p>Атмосфера</p> Signup and view all the answers

Төмендегі атмосфера қабаттарын жеке сипаттамаларына сәйкестендіріңіз:

<p>Тропосфера = Сұйық және қатты күйінде кездесетін ауа бөлшектері Ионосфера = Иондардың басымдығы Атмосфера = Жерді қоршайтын ауа қабаты Гейзер = Арагідік атқылайтын булы фонтан</p> Signup and view all the answers

Сөнбеген жанартаулар қандай ерекшелігімен сипатталады?

<p>Атқылау жиі болады (B)</p> Signup and view all the answers

Кратер жанартаудың сөнген бөлігін білдіреді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Атмосфераны зерттеген француз ғалымы кім?

<p>А.Лавуазье</p> Signup and view all the answers

«Великан» гейзері __________ орналасқан.

<p>Камчатка</p> Signup and view all the answers

Төмендегі газдарды олардың сипаттамаларына сәйкестендіріңіз:

<p>Оттегі = Тіршіліктің негізгі компоненті Азот = Атмосферада ең көп кездесетін газ Көміртегі диоксиді = Тыныс алу мен фотосинтез процесінде маңызды Озон = Ультракүлгін сәулелерді сіңіреді</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Жанартау

Жер қыртысындағы жарықтар арқылы жер бетіне лава, ыстық газдар мен булардың атқылауы.

Кратер

Жанартаудың шыңындағы кесе немесе шұңғыма тәрізді ұңғы.

Көмей

Жанартаудың кратерінен, бойлық канал арқылы төменге жалғасатын бөлігі.

Лава

Жер бетіне төгілген балқылған тау жыныстары.

Signup and view all the flashcards

Сөнбеген жанартау

Көмейінен үнемі шаң-тозаң және магма атқылап тұратын жанартау.

Signup and view all the flashcards

Сөнген жанартау

Жанартаудың атқылағаны туралы тарихи деректер кездеспейтін жанартау.

Signup and view all the flashcards

Гейзер

Арагідік атқылауы булы фонтан.

Signup and view all the flashcards

Камчатка

«Великан» гейзері орналасқан аймақ.

Signup and view all the flashcards

Атмосфера

Жерді қоршап тұрған газ қыбығы.

Signup and view all the flashcards

Аэрозоль

Тропосферада сұйық және қатты күйдегі ауа бөлшектері.

Signup and view all the flashcards

Озон қабатының орналасу биіктігі

Озон қабатының негізгі массасы 10-50 км биіктік аралығында шоғырланған.

Signup and view all the flashcards

Озон қабатының рөлі

Озон қабаты Жерді Күннің зиянды ультракүлгін сәулелерінен қорғайды.

Signup and view all the flashcards

Тропосфера

Жер бетіне ең жақын орналасқан атмосфера қабаты, атмосфера массасының көбінесе осы қабатта шоғырланған.

Signup and view all the flashcards

Тропосфераның шекарасы

Тропосфераның жоғарғы шекарасы экваторда 16-18 км, поляр аймақтарында 8-9 км, ал орта ендіктерде 10-11 км биіктікте.

Signup and view all the flashcards

Стратосфера

Тропосферадан жоғары орналасқан атмосфера қабаты, оның шекарасы 50-55 км биіктікке дейін созылады.

Signup and view all the flashcards

Стратосфераның ерекшелігі

Ауаның тығыздығы стратосферада төмен, су буы аз, температура өзгерісі аз.

Signup and view all the flashcards

Озон қабатының орналасуы

Стратосфера қабатының 10-35 км биіктік аралығында орналасқан бөлігі.

Signup and view all the flashcards

Мезосфера

80 км биіктікке дейін таралған атмосфера қабаты.

Signup and view all the flashcards

Термосфера

Биіктік жоғарылаған сайын температурасы ұлғайып отыратын атмосфера қабаты.

Signup and view all the flashcards

Термосфераның ерекшеліктері

Иондалған газды атмосфера қабаты, радио байланысына әсер етеді және полярлы шұғылалар пайда болуына себепкер болады.

Signup and view all the flashcards

Платформа

Жер қыртысының тұрақты, қозғалмайтын бөлігі

Signup and view all the flashcards

Қалқан (шит)

Платформа табанының жер бетіне шыққан тұрақты бөлігі

Signup and view all the flashcards

Тақта

Платформалардың бүркеніш жабуы бар шеткі бөліктері

Signup and view all the flashcards

Литосфералық тақталардың жылдамдығы

Жылдық қозғалысы 2-5 см.

Signup and view all the flashcards

Альфред Вегенер

Материктердің жүзіп жүру мүмкіндігі туралы болжамның негізін қалаушы неміс ғалымы

Signup and view all the flashcards

Спрединг

Мұхиторталық тау жоталарындағы рифтік аймақтарда литосфералық тақталардың бөлшектеніп және ығысып, Жер қыртысының жас мұхиттық тегінің пайда болуы

Signup and view all the flashcards

Субдукция

Жер қыртысының жаңа тегі құрылып жатқанда, планетаның басқа бір аудандарында литосфераның кейбір блоктары төмен түсіп, мантия қабатындағы заттармен араласуы

Signup and view all the flashcards

Қатпарлы таулар

Қарсы орналасқан тақталардың бір-бірімен соқтығысу жылдамдығы жылына 6 см-ден төмен болған жағдайда қалыптасатын нысандар

Signup and view all the flashcards

Геосинклинал

Жер қыртысының ауқымды, өте қозғалмалы ұзына бойы созыла орналасқан бөлігі

Signup and view all the flashcards

Еуразия

Жер шарындағы ең ірі материк

Signup and view all the flashcards

Study Notes

География ғылымының дамуы

  • Алғашқы географиялық жазбалар антикалық дәуірде пайда болып, жерді өңдеуге, суару жүйелеріне, өсімдіктер мен жануарларды қолға үйретуге арналған.
  • Клавдий Птолемей, б.з.б. II ғасырда өмір сүрген грек ғалымы, IV ғасырда Әлем картасын жасауға негіз болған.
  • Герадот, Пифей, Аристотель секілді ғалымдар жердің шар тәріздес екенін дәлелдеп, жер мен мұхит туралы жазбалар қалдырған.
  • Эратосфен география ғылымына «география» терминін енгізген.
  • Махмұд Қашғари дүниежүзінің дөңгелек картасы арқылы түркі халықтарының қалалары мен жер бедеріне сипаттама берген.
  • Орта ғасырда араб географтары, әсіресе, Масуди мен әл-Бируни, геодезия және география ғылымына үлкен үлес қосқан.

Атақты саяхатшылар мен олардың саяхаттары

  • Марко Поло 1271 жылы Венециядан Қытайға саяхат жасап, Азияның оңтүстігін жағалап, еліне теңіз жолымен оралған.
  • Афанасий Никитин Марко Полодан 200 жылдан кейін Шығыс елдерінде саяхат жасап, Персия және Үндістанды аралаған.
  • Христофор Колумб 1492 жылы 3 тамызда Испаниядан Үндістанға теңіз жолын ашу мақсатында саяхатқа шыққан.
  • Фернан Магеллан 1519 жылы Испаниядан оңтүстік Америка жағалауын айналып өтіп, Магеллан бұғазы арқылы мұхит асып өту жоспарын іске асырған.

Жердің құрылымы және атмосфера

  • Жер қыртысы – литосфера; жердің ортаңғы қабаты – мантия; орталығында орналасқан қабат – ядро.
  • Атмосфера – жерді қоршап тұрған газ қабаты; атмосфера қабатының құрамдары – оттегі, азот, көмірқышқыл газы және басқа газдар.
  • Жер қыртысының түрлері – материктік және мұхиттық.
  • Жанартаулардың атқылауы жердің қыртысының жылу көздерінен табиғи құбылыс.
  • Жер платформалары – континенттер мен теңіздердің тұрақты бөліктері.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

География ғылымының дамуы (ТБС 7 сынып) PDF

Description

Бұл тест география ғылымының дамуын және атақты саяхатшылардың маңызды саяхаттарын қамтиды. Алғашқы жазбалардан бастап, әйгілі ғалымдар мен саяхатшылардың әсері туралы сұрақтарға жауап беріңіз. Географияның тарихы мен оның зерттелуіндегі тұлғаларды біліңіз.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser