Podcast
Questions and Answers
Wat is die basiese struktuur van 'n chromosoom?
Wat is die basiese struktuur van 'n chromosoom?
- Slegs RNA
- ’n Kompleks van DNA en proteïene (correct)
- Slegs DNA
- Slegs proteïene
Wat is die definisie van 'n geen?
Wat is die definisie van 'n geen?
- ’n Chromosoom wat 'n spesifieke eienskap kodeer
- ’n Segment van DNA wat 'n spesifieke eienskap kodeer (correct)
- ’n Segment van RNA wat 'n spesifieke eienskap kodeer
- ’n Alleel wat 'n spesifieke eienskap kodeer
Hoe word 'n dominante alleel in die fenotipe uitgedruk?
Hoe word 'n dominante alleel in die fenotipe uitgedruk?
- Slegs in die heterosigotiese toestand
- Slegs in die homosigotiese toestand
- Nooit uitgedruk nie
- In beide die homosigotiese en heterosigotiese toestande (correct)
Watter van die volgende beskryf die wet van dominansie korrek?
Watter van die volgende beskryf die wet van dominansie korrek?
Wat is die moontlike bloedgroepe van 'n kind as die ouers bloedgroepe A en B het?
Wat is die moontlike bloedgroepe van 'n kind as die ouers bloedgroepe A en B het?
Hoe word 'n heterosigotiese toestand gekenmerk?
Hoe word 'n heterosigotiese toestand gekenmerk?
Wat is die funksie van 'n Punnett-vierkant in genetiese probleme?
Wat is die funksie van 'n Punnett-vierkant in genetiese probleme?
Waarom is DNA-profilering meer betroubaar as bloedgroepering in vaderskaptoetse?
Waarom is DNA-profilering meer betroubaar as bloedgroepering in vaderskaptoetse?
Beskryf die verskil tussen 'n genotipe en 'n fenotipe.
Beskryf die verskil tussen 'n genotipe en 'n fenotipe.
Wat is die betekenis van 'n monohibriede kruising?
Wat is die betekenis van 'n monohibriede kruising?
Wat gebeur tydens onvolledige dominansie?
Wat gebeur tydens onvolledige dominansie?
Wat is die definisie van ko-dominansie?
Wat is die definisie van ko-dominansie?
Waarom word X-gekoppelde resessiewe afwykings meer algemeen by mans uitgedruk?
Waarom word X-gekoppelde resessiewe afwykings meer algemeen by mans uitgedruk?
Wat is die funksie van stamselnavorsing?
Wat is die funksie van stamselnavorsing?
Wat is die doel van genetiese ingenieurswese in GMO's?
Wat is die doel van genetiese ingenieurswese in GMO's?
Hoe word die geslag van 'n kind bepaal in mense?
Hoe word die geslag van 'n kind bepaal in mense?
Wat is 'n genetiese afstamming?
Wat is 'n genetiese afstamming?
’n Man met bloedgroep A en ‘n vrou met bloedgroep B het ‘n kind met bloedgroep O. Wat is die genotipes van die ouers?
’n Man met bloedgroep A en ‘n vrou met bloedgroep B het ‘n kind met bloedgroep O. Wat is die genotipes van die ouers?
Wat is die verskil tussen natuurlike en kunsmatige kloning?
Wat is die verskil tussen natuurlike en kunsmatige kloning?
Wat is die verhouding tussen dihibriede kruisings en die wet van onafhanklike sortering?
Wat is die verhouding tussen dihibriede kruisings en die wet van onafhanklike sortering?
Wat is die verhouding tussen 'n geen en 'n alleel?
Wat is die verhouding tussen 'n geen en 'n alleel?
Hoe word hemofilie oorgeërf?
Hoe word hemofilie oorgeërf?
Wat impliseer dit as 'n eienskap generasies oorslaan in 'n stamboom?
Wat impliseer dit as 'n eienskap generasies oorslaan in 'n stamboom?
Wat is die invloed van 'n nuttige mutasie?
Wat is die invloed van 'n nuttige mutasie?
Watter van die volgende stellings is waar oor chromosome-afwykings?
Watter van die volgende stellings is waar oor chromosome-afwykings?
Wat is 'n algemene etiese beswaar teen die gebruik van embrio-stamselle?
Wat is 'n algemene etiese beswaar teen die gebruik van embrio-stamselle?
Hoe kan GMO’s voedselsekerheid verhoog?
Hoe kan GMO’s voedselsekerheid verhoog?
Wat is die moontlike uitkomste van ‘n kruising tussen ‘n vroulike draer vir hemofilie en ‘n normale man?
Wat is die moontlike uitkomste van ‘n kruising tussen ‘n vroulike draer vir hemofilie en ‘n normale man?
’n Plant het die genotipe TtPp, waar T vir lank en dominant is oor t vir kort, en P vir pers dominant is oor p vir wit. Wat is die moontlike gamete wat hierdie plant kan produseer?
’n Plant het die genotipe TtPp, waar T vir lank en dominant is oor t vir kort, en P vir pers dominant is oor p vir wit. Wat is die moontlike gamete wat hierdie plant kan produseer?
Wat is die rol van mitose in genetiese ingenieurswese?
Wat is die rol van mitose in genetiese ingenieurswese?
Wat is die betekenis van bloedgroep as ‘n bewysmiddel in ‘n vaderskaptoets?
Wat is die betekenis van bloedgroep as ‘n bewysmiddel in ‘n vaderskaptoets?
Hoe beïnvloed die posisie van ‘n geen op ‘n chromosoom oorerwing?
Hoe beïnvloed die posisie van ‘n geen op ‘n chromosoom oorerwing?
Hoeveel chromosome sal teenwoordig wees in die gamete ná nie-skeiding van chromosoompaar 21?
Hoeveel chromosome sal teenwoordig wees in die gamete ná nie-skeiding van chromosoompaar 21?
As ‘n rooi blom (RR) gekruis word met ‘n wit blom (rr), en die nageslag is almal pienk (Rr), watter tipe dominansie word hier vertoon?
As ‘n rooi blom (RR) gekruis word met ‘n wit blom (rr), en die nageslag is almal pienk (Rr), watter tipe dominansie word hier vertoon?
Hoe dra mutasies by tot evolusie?
Hoe dra mutasies by tot evolusie?
Wat is die genetiese implikasie as twee bloedgroep B-ouers ‘n kind met bloedgroep O het?
Wat is die genetiese implikasie as twee bloedgroep B-ouers ‘n kind met bloedgroep O het?
Wat is die term vir die fisiese voorkoms van 'n organisme met betrekking tot 'n spesifieke eienskap?
Wat is die term vir die fisiese voorkoms van 'n organisme met betrekking tot 'n spesifieke eienskap?
Watter term beskryf 'n genetiese toestand waar 'n individu twee verskillende allele vir 'n spesifieke geen het?
Watter term beskryf 'n genetiese toestand waar 'n individu twee verskillende allele vir 'n spesifieke geen het?
In 'n monohibriede kruising wat volledige dominansie toon, as twee heterosigotiese ouers (Tt) gekruis word, watter fenotipiese verhouding sal in die nageslag verwag word?
In 'n monohibriede kruising wat volledige dominansie toon, as twee heterosigotiese ouers (Tt) gekruis word, watter fenotipiese verhouding sal in die nageslag verwag word?
Wat is die naam van die beginsel wat bepaal dat allele vir verskillende eienskappe onafhanklik van mekaar sorteer tydens gametevorming?
Wat is die naam van die beginsel wat bepaal dat allele vir verskillende eienskappe onafhanklik van mekaar sorteer tydens gametevorming?
Watter tipe mutasie behels 'n verandering in die DNA-basisvolgorde wat nie die proteïenproduksie beïnvloed nie en dikwels geen merkbare effek op die organisme het nie?
Watter tipe mutasie behels 'n verandering in die DNA-basisvolgorde wat nie die proteïenproduksie beïnvloed nie en dikwels geen merkbare effek op die organisme het nie?
Hemofilie en kleurblindheid is voorbeelde van watter tipe oorerwing?
Hemofilie en kleurblindheid is voorbeelde van watter tipe oorerwing?
In bloedgroepering, watter bloedgroep word bepaal deur die genotipe ii?
In bloedgroepering, watter bloedgroep word bepaal deur die genotipe ii?
Wat is 'n belangrike beperking van bloedgroepering in vaderskaptoetse in vergelyking met DNA-profilering?
Wat is 'n belangrike beperking van bloedgroepering in vaderskaptoetse in vergelyking met DNA-profilering?
Watter van die volgende is 'n voorbeeld van onvolledige dominansie?
Watter van die volgende is 'n voorbeeld van onvolledige dominansie?
Watter van die volgende opsies beskryf die beste die doel van 'n stamboomdiagram in genetika?
Watter van die volgende opsies beskryf die beste die doel van 'n stamboomdiagram in genetika?
Waarom word gesê dat nuttige mutasies 'n rol speel in evolusie?
Waarom word gesê dat nuttige mutasies 'n rol speel in evolusie?
Watter etiese bekommernis word meestal met die gebruik van embrioniese stamselle geassosieer?
Watter etiese bekommernis word meestal met die gebruik van embrioniese stamselle geassosieer?
Wat is die genetiese basis van geslagsbepaling by mense?
Wat is die genetiese basis van geslagsbepaling by mense?
In ko-dominansie, wat gebeur met die fenotipe wanneer 'n heterosigotiese genotipe teenwoordig is?
In ko-dominansie, wat gebeur met die fenotipe wanneer 'n heterosigotiese genotipe teenwoordig is?
Gestel 'n vrou wat 'n draer is vir hemofilie (XHXh) en 'n normale man (XHY) kinders het. Wat is die waarskynlikheid dat hulle 'n seun met hemofilie sal hê?
Gestel 'n vrou wat 'n draer is vir hemofilie (XHXh) en 'n normale man (XHY) kinders het. Wat is die waarskynlikheid dat hulle 'n seun met hemofilie sal hê?
Wat is die korrekte definisie van 'n alleel?
Wat is die korrekte definisie van 'n alleel?
In die konteks van genetika, wat beskryf die term 'homosigoties' die beste?
In die konteks van genetika, wat beskryf die term 'homosigoties' die beste?
Watter stelling beskryf die beste hoe allele tydens die vorming van gamete skei?
Watter stelling beskryf die beste hoe allele tydens die vorming van gamete skei?
In 'n geval van onvolledige dominansie, wat is die waarskynlike fenotipe van 'n heterosigotiese individu?
In 'n geval van onvolledige dominansie, wat is die waarskynlike fenotipe van 'n heterosigotiese individu?
Wat is die verskil tussen onvolledige dominansie en mede-dominansie?
Wat is die verskil tussen onvolledige dominansie en mede-dominansie?
Hoe beïnvloed die geslagschromosome die oorerwing van geslagsgekoppelde eienskappe?
Hoe beïnvloed die geslagschromosome die oorerwing van geslagsgekoppelde eienskappe?
Waarom kom X-gekoppelde resessiewe afwykings meer dikwels by mans voor as by vroue?
Waarom kom X-gekoppelde resessiewe afwykings meer dikwels by mans voor as by vroue?
Hoe word bloedgroepe oorgeërf?
Hoe word bloedgroepe oorgeërf?
Wat beteken dit as 'n eienskap generasies oorslaan in 'n stamboom?
Wat beteken dit as 'n eienskap generasies oorslaan in 'n stamboom?
Hoe beïnvloed mutasies evolusie?
Hoe beïnvloed mutasies evolusie?
Wat is die mees betroubare metode vir vaderskaptoetsing?
Wat is die mees betroubare metode vir vaderskaptoetsing?
Wat is die moontlike uitkomste van 'n kruising tussen 'n vroulike draer van kleurblindheid en 'n man met normale visie?
Wat is die moontlike uitkomste van 'n kruising tussen 'n vroulike draer van kleurblindheid en 'n man met normale visie?
Hoe dra genetiese ingenieurswese by tot verbeterde voedselsekerheid?
Hoe dra genetiese ingenieurswese by tot verbeterde voedselsekerheid?
Wat is die funksie van stamselle in mediese behandeling?
Wat is die funksie van stamselle in mediese behandeling?
Wat is 'n algemene etiese kommer oor die gebruik van embrioniese stamselle?
Wat is 'n algemene etiese kommer oor die gebruik van embrioniese stamselle?
Hoe dra nuttige mutasies by tot die konsep van natuurlike seleksie?
Hoe dra nuttige mutasies by tot die konsep van natuurlike seleksie?
Wat is die verhouding tussen die wet van onafhanklike assortiment en dihibriede kruisings?
Wat is die verhouding tussen die wet van onafhanklike assortiment en dihibriede kruisings?
Hoe kan die analise van stambome help om die risiko van oorerflike siektes te bepaal?
Hoe kan die analise van stambome help om die risiko van oorerflike siektes te bepaal?
Wat is die genetiese basis van geslagsbepaling by mense, en hoe lei dit tot die waarskynlikheid van 50% vir elke geslag?
Wat is die genetiese basis van geslagsbepaling by mense, en hoe lei dit tot die waarskynlikheid van 50% vir elke geslag?
Hoe kan bloedgroep gebruik word in 'n vaderskaptoets, en wat is sy beperkinge?
Hoe kan bloedgroep gebruik word in 'n vaderskaptoets, en wat is sy beperkinge?
Hoe sal 'n mutasie in 'n nie-koderende gebied van DNA die uitdrukking van 'n geen beïnvloed?
Hoe sal 'n mutasie in 'n nie-koderende gebied van DNA die uitdrukking van 'n geen beïnvloed?
Hoe beïnvloed chromosome-afwykings, soos nie-disjunksie, genetiese variasie en die potensiaal vir oorerflike siektes?
Hoe beïnvloed chromosome-afwykings, soos nie-disjunksie, genetiese variasie en die potensiaal vir oorerflike siektes?
Watter van die volgende stellings beskryf die beste die potensiële etiese kwessies rakende die gebruik van genetiese ingenieurswese by mense?
Watter van die volgende stellings beskryf die beste die potensiële etiese kwessies rakende die gebruik van genetiese ingenieurswese by mense?
Beskryf hoe natuurlike kloning verskil van kunsmatige kloning, en gee een voorbeeld van elkeen.
Beskryf hoe natuurlike kloning verskil van kunsmatige kloning, en gee een voorbeeld van elkeen.
Hoe beïnvloed die posisie van 'n geen op 'n chromosoom oorerwing?
Hoe beïnvloed die posisie van 'n geen op 'n chromosoom oorerwing?
In watter stadium van seldeling vind chromosome-afwykings soos nie-disjunksie plaas, en wat is die potensiële gevolge?
In watter stadium van seldeling vind chromosome-afwykings soos nie-disjunksie plaas, en wat is die potensiële gevolge?
Wat is die verskil tussen 'n skadelike en 'n nuttige mutasie in terme van 'n organisme se oorlewing?
Wat is die verskil tussen 'n skadelike en 'n nuttige mutasie in terme van 'n organisme se oorlewing?
Hoe beïnvloed die genotipe van ouers met bloedgroep B die moontlikheid om 'n kind met bloedgroep O te hê?
Hoe beïnvloed die genotipe van ouers met bloedgroep B die moontlikheid om 'n kind met bloedgroep O te hê?
Wat is die funksie van genetiese ingenieurswese in die skepping van genetiese gemodifiseerde organismes (GMO's)?
Wat is die funksie van genetiese ingenieurswese in die skepping van genetiese gemodifiseerde organismes (GMO's)?
Watter van die volgende voorbeelde demonstreer ko-dominansie?
Watter van die volgende voorbeelde demonstreer ko-dominansie?
Wat impliseer dit as twee bloedgroep B-ouers ‘n kind met bloedgroep O het?
Wat impliseer dit as twee bloedgroep B-ouers ‘n kind met bloedgroep O het?
Wat is die molekulêre samestelling van chromatien?
Wat is die molekulêre samestelling van chromatien?
In 'n heterosigotiese organisme, watter alleel sal in die fenotipe uitgedruk word in die geval van volledige dominansie?
In 'n heterosigotiese organisme, watter alleel sal in die fenotipe uitgedruk word in die geval van volledige dominansie?
Wat is die verhouding van genotipes in die nageslag van 'n monohibriede kruising tussen twee heterosigotiese ouers (Tt x Tt)?
Wat is die verhouding van genotipes in die nageslag van 'n monohibriede kruising tussen twee heterosigotiese ouers (Tt x Tt)?
Watter tipe dominansie lei tot die gelyktydige uitdrukking van beide allele in die fenotipe?
Watter tipe dominansie lei tot die gelyktydige uitdrukking van beide allele in die fenotipe?
Hoeveel chromosome word deur 'n menslike sperm- of eiersel verskaf?
Hoeveel chromosome word deur 'n menslike sperm- of eiersel verskaf?
Indien 'n manlike individu 'n X-gekoppelde resessiewe alleel erf, wat sal die resultaat wees?
Indien 'n manlike individu 'n X-gekoppelde resessiewe alleel erf, wat sal die resultaat wees?
Watter bloedgroep word bepaal deur die teenwoordigheid van beide IA- en IB-antigene op rooibloedselle?
Watter bloedgroep word bepaal deur die teenwoordigheid van beide IA- en IB-antigene op rooibloedselle?
Wat is die waarskynlikheid dat ‘n kleurblinde man ‘n kleurblinde seun sal hê as hy met ‘n vrou trou wat nie ‘n draer is nie?
Wat is die waarskynlikheid dat ‘n kleurblinde man ‘n kleurblinde seun sal hê as hy met ‘n vrou trou wat nie ‘n draer is nie?
Watter beginsel bepaal dat allele van verskillende gene onafhanklik sorteer tydens gametevorming?
Watter beginsel bepaal dat allele van verskillende gene onafhanklik sorteer tydens gametevorming?
Waarom is DNA-profilering 'n meer betroubare metode as bloedgroepering in vaderskaptoetse?
Waarom is DNA-profilering 'n meer betroubare metode as bloedgroepering in vaderskaptoetse?
Wat impliseer dit as 'n bepaalde eienskap generasies in 'n stamboom oorslaan?
Wat impliseer dit as 'n bepaalde eienskap generasies in 'n stamboom oorslaan?
Watter van die volgende beskryf die doel van genetiese ingenieurswese die akkuraatste?
Watter van die volgende beskryf die doel van genetiese ingenieurswese die akkuraatste?
As 'n plant met 'n genotipe van AaBb selfbestuif word, wat is die verhouding van die nageslag wat die dubbel resessiewe fenotipe (aabb) toon, aanvaar onafhanklike sortering?
As 'n plant met 'n genotipe van AaBb selfbestuif word, wat is die verhouding van die nageslag wat die dubbel resessiewe fenotipe (aabb) toon, aanvaar onafhanklike sortering?
Twee ouers, albei met bloedgroep AB, het 'n kind. Wat is die waarskynlikheid dat die kind bloedgroep O sal hê?
Twee ouers, albei met bloedgroep AB, het 'n kind. Wat is die waarskynlikheid dat die kind bloedgroep O sal hê?
In 'n stamboom toon 'n sekere siekte uitsluitlik in mans en word dit slegs deur mans aan hul kleinseuns oorgedra. Watter tipe oorerwing dui dit aan?
In 'n stamboom toon 'n sekere siekte uitsluitlik in mans en word dit slegs deur mans aan hul kleinseuns oorgedra. Watter tipe oorerwing dui dit aan?
Flashcards
Chromatien
Chromatien
Kompleks van DNA en proteïne in selkern, wat kondenseer tot chromosome tydens seldeling.
Chromosome
Chromosome
Lang drade van DNA wat genetiese inligting dra.
Geen
Geen
Segment van DNA wat kode vir 'n spesifieke eienskap bevat.
Allele
Allele
Signup and view all the flashcards
Dominante Allele
Dominante Allele
Signup and view all the flashcards
Resessiewe Allele
Resessiewe Allele
Signup and view all the flashcards
Fenotipe
Fenotipe
Signup and view all the flashcards
Genotipe
Genotipe
Signup and view all the flashcards
Homosigoties
Homosigoties
Signup and view all the flashcards
Heterosigoties
Heterosigoties
Signup and view all the flashcards
Die Wet van Dominansie
Die Wet van Dominansie
Signup and view all the flashcards
Monohibriede Kruising
Monohibriede Kruising
Signup and view all the flashcards
Dihibriede Kruising
Dihibriede Kruising
Signup and view all the flashcards
Volledige Dominansie
Volledige Dominansie
Signup and view all the flashcards
Onvolledige Dominansie
Onvolledige Dominansie
Signup and view all the flashcards
Ko-dominansie
Ko-dominansie
Signup and view all the flashcards
Veelvuldige Allele
Veelvuldige Allele
Signup and view all the flashcards
Mendel se beginsel van segregasie
Mendel se beginsel van segregasie
Signup and view all the flashcards
Geslagsbepaling
Geslagsbepaling
Signup and view all the flashcards
Geslagsgekoppelde Oorerwing
Geslagsgekoppelde Oorerwing
Signup and view all the flashcards
Hemofilie
Hemofilie
Signup and view all the flashcards
Kleurblindheid
Kleurblindheid
Signup and view all the flashcards
Bloedgroepering
Bloedgroepering
Signup and view all the flashcards
Bloedgroep Allele
Bloedgroep Allele
Signup and view all the flashcards
Mendel se Wet van Onafhanklike Sortering
Mendel se Wet van Onafhanklike Sortering
Signup and view all the flashcards
Genetiese Stamboom
Genetiese Stamboom
Signup and view all the flashcards
Vierkante en Sirkels
Vierkante en Sirkels
Signup and view all the flashcards
Mutasies
Mutasies
Signup and view all the flashcards
Onskadelike Mutasies
Onskadelike Mutasies
Signup and view all the flashcards
Skadelike Mutasies
Skadelike Mutasies
Signup and view all the flashcards
Nuttige Mutasies
Nuttige Mutasies
Signup and view all the flashcards
Geenmutasies
Geenmutasies
Signup and view all the flashcards
Voorbeelde van Geenmutasies
Voorbeelde van Geenmutasies
Signup and view all the flashcards
Chromosoomafwykings
Chromosoomafwykings
Signup and view all the flashcards
Biotegnologie
Biotegnologie
Signup and view all the flashcards
Genetiese Ingenieurswese
Genetiese Ingenieurswese
Signup and view all the flashcards
Oorsprong van stamselle
Oorsprong van stamselle
Signup and view all the flashcards
Gebruike van stamselle
Gebruike van stamselle
Signup and view all the flashcards
Genetiese Modifikasie
Genetiese Modifikasie
Signup and view all the flashcards
Vaderskaptoetsing
Vaderskaptoetsing
Signup and view all the flashcards
DNA-profilering
DNA-profilering
Signup and view all the flashcards
Wat is 'n fenotipe?
Wat is 'n fenotipe?
Signup and view all the flashcards
Wat is 'n genotipe?
Wat is 'n genotipe?
Signup and view all the flashcards
Wat is homosigoties?
Wat is homosigoties?
Signup and view all the flashcards
Wat is heterosigoties?
Wat is heterosigoties?
Signup and view all the flashcards
Wat is volledige dominansie?
Wat is volledige dominansie?
Signup and view all the flashcards
Wat is onvolledige dominansie?
Wat is onvolledige dominansie?
Signup and view all the flashcards
Wat is kodominansie?
Wat is kodominansie?
Signup and view all the flashcards
Wat is 'n onskadelike mutasie?
Wat is 'n onskadelike mutasie?
Signup and view all the flashcards
Wat is 'n skadelike mutasie?
Wat is 'n skadelike mutasie?
Signup and view all the flashcards
Wat is 'n nuttige mutasie?
Wat is 'n nuttige mutasie?
Signup and view all the flashcards
Wat is chromosomale afwyking?
Wat is chromosomale afwyking?
Signup and view all the flashcards
Wat is DNA-profilering?
Wat is DNA-profilering?
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Genetika en Erfenis
- Genetika is die studie van hoe eienskappe van ouers na nageslag oorgedra word.
Konsepte in Erfenis
- Chromatien is 'n kompleks van DNA en proteïene in die selkern.
- Chromosone is lang drade DNA wat genetiese inligting dra.
- 'n Geen is 'n segment van DNA wat die kode vir 'n spesifieke eienskap bevat.
- Allele is verskillende vorms van 'n geen op dieselfde plek op homoloë chromosome.
- Dominante allele word in die fenotipe uitgedruk, hetsy homosigoties of heterosigoties.
- Resessiewe allele word in die fenotipe gemasker in die heterosigotiese toestand en word slegs in die homosigotiese toestand uitgedruk.
- Die fenotipe is die fisiese voorkoms van 'n organisme.
- Die genotipe is die genetiese samestelling van 'n organisme.
- Homozygous beteken twee identiese allele (bv. TT of tt).
- Heterosigoties beteken twee verskillende allele (bv. Tt).
- Die Wet van Dominansie bepaal dat wanneer twee homosigotiese organismes met kontrasterende eienskappe gekruis word, sal alle individue van die eerste generasie (F1) die dominante eienskap vertoon.
- 'n Monohibriede kruising behels slegs een eienskap.
- 'n Dihibriede kruising behels twee eienskappe.
- Volledige dominansie vind plaas wanneer die dominante alleel die uitdrukking van die resessiewe alleel in die heterosigotiese toestand volledig masker.
- Onvolledige dominansie vind plaas wanneer 'n kruising tussen twee fenotipies verskillende ouers nageslag produseer met 'n intermediêre fenotipe.
- Ko-dominansie vind plaas wanneer beide allele gelyktydig in die fenotipe uitgedruk word.
- Meervoudige allele verwys na meer as twee alternatiewe vorms van 'n geen op dieselfde plek.
Monohibriede Kruisings
- Monohibriede kruisings fokus op die erfenis van enkelvoudige eienskappe.
- Mendel se Beginsels van Segregasie bepaal dat 'n organisme twee allele vir enige eienskap besit, een van elke ouer.
- Hierdie allele segregeer tydens die vorming van gamete, wat verseker dat elke gameet slegs een alleel vir elke eienskap dra.
- Volledige dominansie vind plaas wanneer een alleel (die dominante) die teenwoordigheid van 'n ander alleel (die resessiewe) masker.
- By onvolledige dominansie is geen alleel ten volle dominant nie, wat lei tot 'n gemengde of intermediêre fenotipe.
- By ko-dominansie word beide allele ten volle uitgedruk, wat lei tot 'n fenotipe wat beide eienskappe toon sonder om te meng.
- Genetiese probleme word opgelos deur letters te gebruik om allele aan te dui (hoofletters vir dominant, kleinletters vir resessief).
- 'n Punnett-vierkant word gebruik om moontlike nageslag genotipes uit te beeld en die verhoudings van hierdie genotipes en hul ooreenstemmende fenotipes te bereken.
- In monohibriede kruisings is die fenotipiese verhouding in die nageslag dikwels 3:1 vir eienskappe wat volledige dominansie toon.
Geslagsbepaling
- Geslagsbepaling in mense behels 'n genetiese kruising tussen 'n manlike (XY) en 'n vroulike (XX), wat lei tot 'n gelyke waarskynlikheid van manlike of vroulike nageslag.
- Die manlike dra óf 'n X- óf 'n Y-chromosoom by, terwyl die vroulike 'n X-chromosoom bydra.
- Daar is 'n 50% kans om XX (vroulik) en 'n 50% kans om XY (manlik) te vorm.
- Die kans dat 'n paartjie 'n baba meisie sal hê, bly 50%, selfs nadat hulle reeds drie seuns het.
Geslagsgekoppelde Erfenis
- Geslagsgekoppelde erfenis verwys na genetiese afwykings wat veroorsaak word deur of gekoppel is aan gene op die geslagschromosome (X en Y).
- Vroue het twee X-chromosome (XX), terwyl mans een X- en een Y-chromosoom (XY) het.
- X-gekoppelde eienskappe en afwykings kom meer algemeen by mans voor omdat hulle net een kopie van die X-chromosoom het.
- Hemofilie is gekenmerk deur die onvermoë van die bloed om behoorlik te stol, as gevolg van 'n tekort aan 'n stollingsfaktor.
- Dit word veroorsaak deur 'n resessiewe alleel (Xh) op die X-chromosoom.
- Vroue kan draers van hemofilie wees (XHXh) sonder om simptome te toon, terwyl mans (XhY) die siekte sal manifesteer as hulle die Xh-alleel erf.
- Kleurblindheid kom voor deur 'n gebrek aan proteïene in die rooi of groen keëls in die retina.
- Mans (XbY) het 'n hoër kans om kleurblind te wees.
- Vrou met normale visie: XBXB
- Normale vroulike draer: XBXb
- Kleurblinde vrou: XbXb
- Normale man: XBY
- Kleurblinde man: XbY
Bloedgroepering
- Bloedgroepering word beheer deur drie allele: IA, IB en i.
- Die allele IA en IB is mede-dominant, wat lei tot bloedgroep AB.
- Die alleel i is resessief, dus bloedgroep O (genotipe ii) word slegs uitgedruk wanneer 'n individu nie IA óf IB besit nie.
- IAIA of IAi: Bloedgroep A
- IBIB of IBi: Bloedgroep B
- IAIB: Bloedgroep AB
- ii: Bloedgroep O
- Bloedgroepe kan gebruik word vir vaderskaptoetsing, maar is nie definitief nie.
- DNA-profilering is meer betroubaar vir vaderskaptoetsing.
Dihibriede Kruisings
- Dihibriede kruisings is gebaseer op Mendel se Wet van Onafhanklike Assortiment, wat bepaal dat allele van verskillende gene onafhanklik van mekaar skei tydens die vorming van gamete.
- Twee eienskappe word oorweeg.
- Vind die fenotipes van die ouers uit.
- Kies letters om die allele voor te stel.
- Skryf die genotipes van die ouers neer.
- Bepaal moontlike gamete.
- Stel 'n Punnett-vierkant op.
- Vul die Punnett-vierkant in om die moontlike genotipes van die nageslag te bepaal.
- Bepaal nageslag fenotipes.
Genetiese Genealogieë/Stambome
- Genetiese stambome spoor die erfenis van eienskappe oor verskeie generasies na.
- Vierkante verteenwoordig mans en sirkels verteenwoordig vroue.
- 'n Horisontale lyn dui paring aan, en 'n vertikale lyn verteenwoordig nageslag.
- Gestoorde simbole verteenwoordig individue wat 'n spesifieke eienskap uitdruk.
- Ongekleurde simbole verteenwoordig dié wat nie die eienskap uitdruk nie.
- Dominante eienskappe verskyn in elke generasie, terwyl resessiewe eienskappe generasies kan oorslaan.
- Ken waarskynlike genotipes toe gebaseer op fenotipes van ouers en nageslag.
Mutasies
- Mutasies is permanente veranderinge aan die DNA, kan skadelik, onskadelik of nuttig wees.
- Onskadelike mutasies affekteer nie die struktuur of funksionering van 'n sel nie.
- Skadelike mutasies verander die DNA wat verantwoordelik is vir die produksie van spesifieke proteïene, wat lei tot veranderinge in die organisme se fisiese voorkoms of funksionering.
- Skadelike mutasies kan lei tot genetiese afwykings soos hemofilie en sekelselanemie.
- Nuttige mutasies kan die organisme se oorlewingskanse verhoog.
- Geenmutasies vind plaas tydens DNA-replikasie.
- Chromosoomafwykings vind plaas tydens seldeling.
- 'n Voorbeeld van 'n chromosomale afwyking is Down-sindroom, waar nie-dissunksie van chromosoompaar 21 tydens meiose lei tot 'n gameet met 'n ekstra of ontbrekende chromosoom 21.
Genetiese Ingenieurswese
- Biotegnologie behels die gebruik van lewende organismes vir menslike behoeftes.
- Genetiese ingenieurswese fokus op die wysiging van die genetiese samestelling van 'n organisme.
- Stamelselle kan van verskeie bronne verkry word, insluitend embrioniese stamelselle, beenmurg en naelstringbloed.
- Stamelselnavorsing kan die vervanging van beskadigde selle in die liggaam bewerkstellig.
- Geneties gemodifiseerde organismes (GMO's) behels veranderinge aan 'n organisme se genetiese materiaal om spesifieke eienskappe uit te druk.
- Dit kan lei tot meer produktiewe gewasse of diere.
- Kloning behels die skep van 'n geneties identiese kopie van 'n organisme.
- Dolly die skaap was die eerste soogdier wat uit 'n volwasse sel gekloon is.
- Kloning het toepassings in terapeutiese kloning vir weefselherstel.
- Die langtermyn impakte op ekosisteme en menslike gesondheid is steeds onseker.
Vaderskaptoetsing
- Vaderskaptoetsing behels die vergelyking van die bloedgroepe en DNA-profiele van die moeder, moontlike vader en kind.
- Die kind erf een alleel vir bloedgroep van elke ouer.
- DNA-profilering bied 'n meer afdoende metode vir vaderskaptoetsing.
- 'n Kind erf 50% van hul DNA fragmente van elke ouer.
- DNA-profilering word as meer betroubare bewyse van vaderskap beskou in vergelyking met bloedgroepering.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.