Genel Muhasebe ve Hesap Planları

Genel Muhasebe, Muhasebe Uygulamaları ve Hesap Planları

• Muhasebe, finansal nitelikteki, parayla ifade edilebilen işlem ve olayları kaydetme, sınıflandırma, özetleyerek raporlama ve yorumlama tekniğidir.

Muhasebe Türleri

• İşletme türlerindeki farklılıklar, farklı işlem ve hedeflere ulaşma amaçlarına yol açtığından farklı muhasebe türleri ortaya çıkmıştır
• Muhasebe üç ana bölüme ayrılır: Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi ve Yönetim Muhasebesi.
• Genel Muhasebe, işletmelerin türlerine göre Banka, Konaklama veya Sigorta Muhasebesi gibi farklı şekillerde olabilir.
• Maliyet Muhasebesi esas olarak endüstriyel işletmeler için geçerlidir.
• Maliyet Muhasebesi, maliyet türlerinin oluştuğu yerleri ve ilgili oldukları mamul ve hizmet çeşitlerini izler ve saptar.
• Maliyet Muhasebesinin temel hedefi, üretilen mal veya hizmetlerin maliyetini belirlemek, iç kontrolü sağlamak ve planlama ve karar alma süreçlerine destek olmaktır.
• Şirket şeklinde kurulan işletmelerde, Şirketler Muhasebesi, Genel Muhasebe ve Maliyet Muhasebesini kapsayan bir muhasebe sistemi uygulanır.
• Yönetim Muhasebesi, genel ve maliyet muhasebesinden elde edilen verileri kullanır, yeni veriler üreterek işletme yöneticilerinin karar alma süreçlerinde ihtiyaç duydukları sayısal bilgileri sağlar.

Mali Tablolar

• Mali tablolar ilkeleri, işletmelerin temel mali tablolarını düzenlerken uygulayacakları kuralları tanımlar.
• Standartlarda yer almayan konularda, ilgili sektördeki yaygın uygulamalara, işletme büyüklüğüne veya uluslararası standartlara başvurulur.
• Mali tablolar hazırlanırken, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda istenen bilgileri sağlayacak düzenlemeler yapılır
• Düzenlemeler, mali tabloların tekliği ilkesini değiştirmez.
• Mali tablolar şunları içerir:
  • Bilanço
  • Gelir Tablosu
  • Satışların Maliyet Tablosu
  • Fon Akım Tablosu
  • Nakit Akım Tablosu
  • Kar Dağıtım Tablosu
  • Öz Kaynaklar Değişim Tabloları
• Bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleriyle birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturur.

Bilanço

• Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren bir mali tablodur.

Bilanço Düzenleme Esasları

• Bilançonun düzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerinde belirtilen açıklamalar dikkate alınır.
• Aktifteki varlıklar, nakde dönüşme hızına göre en likitten en az likide doğru sıralanır.
• Pasifte ise önce kısa vadeli yabancı kaynaklar, sonra uzun vadeli yabancı kaynaklar ve son olarak öz varlık kalemleri yer alır.

Bilançonun Biçimsel Yapısı

• Bilançoların karşılaştırılmasında kolaylık ve anlam birliği sağlamak için, işletmeler ekteki formdaki tipleri esas alırlar.
• Varlıklar, dönen ve duran varlıklar olarak iki ana grupta toplanır.
• Bilançonun pasif tarafı, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynaklardan oluşur.
• Kısa vadeli yabancı kaynaklar bir yıl içinde ödenmesi gereken, uzun vadeli yabancı kaynaklar ise bir yıldan sonra ödenecek borçlardır.
• Öz kaynaklar, işletme sahipleri veya ortakları tarafından işletme kişiliğine tahsis edilen kaynaklardır.
• Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz.
• "Diğer" başlığı altındaki bir kalemin tutarı, ait olduğu grubun toplam tutarının %20'sini aşarsa ayrı bir başlık altında gösterilir.

Hesap Planı Açıklamaları

• Hesap planı açıklamaları mevcuttur

Dönen Varlıklar

• Dönen varlıklar, nakit olarak elde veya bankada tutulan, normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde nakde çevrilmesi veya tüketilmesi beklenen varlık unsurlarını kapsar.
• Dönen varlıklar; hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar olarak sınıflandırılır.

Hazır Değerler

• Hazır değerler, nakit olarak elde veya bankada bulunan ve istendiğinde değer kaybı olmadan nakde çevrilebilen varlıkları (menkul kıymetler hariç) içerir.
• Bu grup aşağıdaki hesaplardan meydana gelir.

100. Kasa

• İşletmenin elinde bulundurduğu ulusal ve yabancı paraların Türk Lirası karşılığının takibi için kullanılır.
  • Tahsil edilen para tutarları borç olarak, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları ise alacak olarak kaydedilir.
  • Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur, hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez.

101. Alınan Çekler

• Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilen, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş çeklerin takibini sağlar.
  • Alınan çeklerin yazılı değerleri ile borç kaydedilir, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir.

102. Bankalar

• İşletme tarafından yurt içi ve yurt dışı bankalara ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar.
• Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

103. Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-)

• İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir.
• Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir.

104. Diğer Hazır Değerler

• Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) değerleri içerir.
• Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın alacağına kaydedilir.

11. Menkul Kıymetler

• Faiz geliri veya kâr payı sağlamak ya da fiyat değişmelerinden yararlanarak kâr elde etmek amacıyla geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kâr-zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi menkul kıymetler ile bunlara ait değer azalma karşılıklarının izlenmesi amacıyla kullanılır.
• Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

105. Hisse Senetleri

• Geçici olarak elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir.

106. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları

• Özel sektörün çıkartmış bulunduğu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

107. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları

• Kamu tarafından çıkartılmış bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

108. Diğer Menkul Kıymetler

• Hisse senetleri, kamu ve özel sektör tarafından çıkarılmış bulunan tahvil, bono ve senetlerin dışındaki diğer menkul kıymetlerin takip edildiği hesaptır.

Menkul Kıymetler Hesaplarının İşleyişi:

• Menkul kıymetler edinildiğinde alış bedeli üzerinden yukarıdaki hesaplara borç, elden çıkarıldığında ise, aynı bedel ile alacak kaydedilir..
• Menkul kıymetlerin satınalma giderleri "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabında izlenir.
• Menkul kıymetlerin satışından doğan zararlar "Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili hesapta; kârlar ise "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir.

109. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

• Menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

• Değer azalışları için azalışın tamamını karşılayacak olan tutar bu hesaba alacak "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunda yer alan "654. Karşılık Giderleri” hesabına borç kaydedilir.
• Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karşılık tutarı “644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

12. Ticari Alacaklar

• Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir.
• Ticari ilişkilerden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu grupta ki ilgili hesapların ayrıntılarında açıkça gösterilir.
• Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır.

110. Alıcılar

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.
• Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde (ödemeler, aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilir.

111. Alacak Senetleri

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarını kapsar.
• Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.

112. Alacak Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.
• Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı”na gider yazılır; izleyen dönemde bu hesap "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır.

113. Verilen Depozito ve Teminatlar

• İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.
• Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar alacağına kaydedilir.

114. Şüpheli Ticari Alacaklar

• Ödeme süresi geçmiş, birkaç defa uzatılmış, protesto edilmiş, yazıyla birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar.
• Tahsili şüpheli hale gelmiş alacaklar, ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak normal alacaklardan çıkarılır; alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

115. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)

• "128. Şüpheli Ticari Alacaklar” için ayrılacak karşılıklarla, perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır.
• Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, "654. Karşılık Giderleri” hesabına borç kaydedilir; şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısım “644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı" alacağına devredilerek bu hesaba borç kaydedilir.
• Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba borç, zarar fazlası ise “681. Önceki Dönem Gider ve Zararları” hesabına borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.
• Perakende satış yönteminin uygulanması sonucunda bulunan, dönemin karşılık tutarının o tarihteki şüpheli alacaklar karşılığı tutarından az olması durumunda, aradaki fark “644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılmak üzere bu hesaba borç yazılır.
• Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz konusu olduğu takdirde, oluşlarına göre “671. Önceki Dönem Gelir ve Kârlar” hesabına alınır.

13. Diğer Alacaklar

• Herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar.
• Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

116. Ortaklardan Alacaklar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerden (ödünç verme vb.) kaynaklanan, ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.
• Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

117. İştiraklerden Alacaklar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerden (ödünç verme vb.) kaynaklanan, iştiraklerinden olan alacaklarını kapsar.
• Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

118. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerden (ödünç verme vb.) kaynaklanan, bağlı ortaklıklardan olan alacaklarını içerir.
• Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

119. Personelden Alacaklar

• İşletmeye dahil personel ve işçinin işletmeye olan çeşitli borçlarını kapsar.
• Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

120. Diğer Çeşitli Alacaklar

• Ticari olmayıp yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.
• İşletme lehine doğan alacaklar bu hesaba borç; tahsilatlar alacak kaydedilir.

121. Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde, bu grupta belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları bu hesapta izlenir.
• Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı”na gider yazılır; izleyen dönemde bu hesap “642. Faiz Gelirleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

122. Şüpheli Diğer Alacaklar

• Ödeme süresi geçmiş, birkaç defa uzatılmış, protesto edilmiş, yazıyla birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz diğer alacakları kapsar.
• Tahsili şüpheli hale gelen diğer alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak, sağlam alacaklardan çıkarılması sağlanır; alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

123. Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

• Senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş olması halinde, bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkları kapsar; teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için kullanılır.
• Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, “654. Karşılık Giderleri Hesabı"na borç kaydedilir; şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde; gerçekleşmeyen kısım “644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı'na alacak kaydolunarak bu hesaba borç yazılır.
• Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir.
• Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba, zarar fazlası ise “681. Önceki Dönem Gider ve Zararları Hesabı"na borç yazılır Tahsil edilemeyen tutar ise ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.
• Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz konusu olduğu takdirde, oluşlarına göre “671. Önceki Dönem Gelir ve Kârları Hesabı”na alınır.

14. Stoklar

• Stoklar, işletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği, ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi, bir yıldan az bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur.
• Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir; bu grupta yer alan hesaplar aşağıdaki gibidir.

150. İlk Madde ve Malzeme

• Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır.
• Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabın borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına kaydedilir.

151. Yarı Mamuller-Üretim

• Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği hesaptır.
• Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarları kadar bu hesap borçlandırılır; üretimi tamamlananların maliyet tutarı bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok hesaplarına aktarılır.

152. Mamuller

• Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamullerin izlendiği hesaptır.
• Üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır; satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi ile alacaklandırılır.

153. Ticari Mallar

• Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır.
• Satın alınan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

154. Diğer Stoklar

• Yukarıdaki stok kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır.
• Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında alacak kaydedilir.

155. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

• Yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri gibi nedenlerle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.
• Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde “654. Karşılık Giderleri Hesabı”nın borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir; karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içinde kullanılması ya da satılması halinde; ilgili stok hesabının alacağı ile karşılaştırılarak daha önce ayrılan karşılık “644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

156. Verilen Sipariş Avansları

• Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.
• Yapılan ödemeler bu hesaba borç, malın teslimi üzerine alacak kaydedilir.

15. Gelecek Aylara Ait Giderler

• Bu grup içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan, ancak gelecek dönemlere ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden oluşur; bu grup hesapları şöyledir:

180. Gelecek Aylara Ait Giderler

• Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.
• Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin olarak ödenen giderler, bu hesabın borcuna kaydedilir; gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabına aktarılır.

181. Gelir Tahakkukları

• Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır.
• Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir; sonraki dönemde, alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır.

16. Diğer Dönen Varlıklar

• Yukarıda belirtilen bölümlere girmediği için özellikle kendi bölümlerinde, tanımlanmamış olan diğer dönen varlık kalemleri bu grupta yer alır; bu grupta yer alan hesaplar şunlardır:

191. İndirilecek KDV

• Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.
• Mal ve hizmet alımlarında indirilecek katma değer vergisi bu hesaba borç, mevzuat gereği yapılabilecek indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler alacak kaydedilir.

192. Diğer KDV

• Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.
• Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi pasifteki ilgili hesabın alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

193. Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar

• Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.
• Mevzuatın belirlediği dönemler itibariyle peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır.
• Yıl sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen “37. Borç ve Gider Karşılıkları” grubunda bulunan “371. Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı” borcuna aktarılır.
• Ancak aktarılacak tutar “370. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabı”nın tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

194. Personel Avansları

• Personele, işletme adına yaptırılacak hizmet ve giderleri karşılamak üzere verilen iş avansları, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır.
• Yapılan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.

195. Sayım ve Tesellüm Noksanları

• Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.
  • Noksanlığın ortaya çıkması ile hesaba borç, sorumlularından tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir.

196. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar

• Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli dönen varlıkların izlendiği hesaptır.

197. Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)

• Yıl sonunda ilgili kesin hesaplarına aktarılması imkanı bulunmayan kasa, stok ve maddi duran varlık sayım noksanları tutarının, sayım fazlaları tutarının üstünde olması halinde fark kadar ayrılacak karşılıkları kapsar.
  • Ayrılan karşılık tutarı bu hesaba alacak “654. Karşılık Giderleri Hesabı”na borç kaydedilir; karşılık nedeninin gerçekleşmesi halinde “197. Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı” karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

Duran Varlıklar

• Duran varlıklar, bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları içerir.
• Duran Varlıklar; Ticari Alacaklar, Diğer Alacaklar, Mali Duran Varlıklar, Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar, Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları ve Diğer Duran Varlıklar olarak bölümlenir.

17. Ticari Alacaklar

• Ticari Alacaklar, bir yıldan daha uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacakları kapsar.
• Vadesi bir yılın altına düşenler, dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır.
• Ticari ilişkilerden dolayı ana kuruluş iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu gruptaki ilgili hesapların ayrıntılarında gösterilir.

220. Alıcılar

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakları ifade eder.

221. Alacak Senetleri

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacakları ile diğer her türlü senetli alacakları ifade eder.

222. Alacak Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. Alacak Senetleri için ayrılan reeskont tutarları, “Alacak Senetleri” hesabının altında bir indirim kalemi olarak gösterilir.

226. Verilen Depozito ve Teminatlar

• İşletmede, üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin karşılığı olarak, geri alınmak üzere verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.

227. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)

• Perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır. “129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabı” gibi çalışır.

18. Diğer Alacaklar

• Herhangi bir ticari işleme dayanmadan meydana gelmiş ve bir yıldan uzun sürede tahsil edilmesi düşünülen alacakları kapsar.
• Vadesi bir yılın altına düşenler dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplarına aktarılır.

228. Ortaklardan Alacaklar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.

229. İştiraklerden Alacaklar

• İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerinden olan alacaklarını içerir.

230. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

• İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) bağlı ortaklıklarından olan alacaklarını kapsar.

231. Personelden Alacaklar

• İşletme topluluğuna dahil personel ve işçinin, işletmeye olan uzun vadeli çeşitli borçlarını kapsar; bunlara verilen avanslar bu hesapta izlenmez.

232. Diğer Çeşitli Alacaklar

• Ticari olmayan ve yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.

233. Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde, diğer alacaklar grubundaki senetli alacakların değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.

234. Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

• Senetli ve senetsiz uzun vadeli şüpheli diğer alacakların, tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş olması durumunda, bu tür risklerin giderilmesini önlemek üzere ayrılan karşılıkları kapsar; teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için kullanılır.
• Ticari Alacaklar ile Diğer Alacaklar Hesap Gruplarının İşleyişleri:Yukarıdaki alacak hesaplarının herbirinin tanımı, bölümlenmesi, işleyişi, değerlemesi dönen varlıklar içerisinde yer alan ilgili alacak hesaplarında olduğu gibidir.

19. Mali Duran Varlıklar

• Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul kıymetlerle veya paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş uzun vadeli menkul kıymetler bu grupta izlenir; ayrıca, diğer bir işletmeye veya bağlı ortaklığa ortak olmak amacıyla edinilen sermaye payları da bu grupta yer alır.

235. Bağlı Menkul Kıymetler

• İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul kıymetler bu hesapta izlenir.
• Bu menkul kıymetler elde edildiğinde veya bu gruba devredilmesi gerektiğinde “240. Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı”na borç; elden çıkarıldığında bu hesaba alacak kaydedilir.

236. Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

• Bağlı menkul kıymetlerin; borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde, ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.
• Dönen varlıklar grubundaki “119. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı”nda açıklanmıştır.

237. İştirakler

• İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır.
• İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla % 50 oranında olan sermaye payları veya oy haklarının izlenmesinde kullanılır.
• İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden bahsedebilmek için sermaye payı dikkate alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya yönetime katılma hakkının en az % 10 oran