Untitled Quiz

Study Notes

Абылай хан хандығы (1428-1468)

1428 жылы Шайбан Абылай хан болып сайланды.
Абылай хандығы Шығыс Дешт-и-Қыпшақта құрылды.
XV ғасырдың басында Ақ Орда ыдырап, оның орнына Абылай хандығы пайда болды.
Абылай хан 1428 жылдан 1468 жылға дейін (40 жыл) билік жүргізді.
Абылай хандығының аумағы:
- Батыс - Жайық. * Шығыс - Балқаш. * Оңтүстік - Сырдарияның төменгі ағысы мен Арал теңізі. * Солтүстік - Тобыл мен Ертіс өзендерінің орта ағысы.
Абылай хандығын құрған тайпалар:
- Қыпшақ, Қарлық, түрікшеленген моңғолдар.
XV ғасырда Қыпшақ, Қарлық және түрікшеленген моңғол тайпалары Өзбек деп аталды.
Абылай хандығына тән терминдер:
- Өзбек ұлысы, Өзбек хандығы, Шайбани ұлысы.
92 тамырлы өзбек шежіресіне сәйкес Абылай хандығы 92 тайпадан тұрды.
Абылай хандығы 3 негізгі ұлттан құралды:
- Шайбанилер, Қарақалпақтар, Қазақтар.
Тарихшы Рузбихан Исфахани Абылай хандығында қазақтар ең көп және ең батыр халық екенін айтқан.
Абылай ханның ішкі саясаты негізінен ұлыс билеушілерінің өкілеттігін шектеуге бағытталған.
Абылай ханның ішкі саясатының нәтижесі:
- Керей мен Жәнібек басқарған оппозиция тобының пайда болуы.
Абылай хан көп уақытын және ресурстарын жаулап алуға жұмсаған аумақ Ақ Орданың оңтүстік аймақтары - Сырдария өңірі мен Қаратау болды. Бұл аймақтарды Жәнібек пен Керей сұлтандары билеген.
Абылай хан 1431 жылы Тоқта-Темірдің ұрпақтарын Екіре түбінде жеңген шайқас болды.
1446 жылы Абылай хан Атбасар маңындағы Мустафа ханды жеңгеннен кейін Сырдария мен Қаратаудағы маңызды экономикалық қалалар - Сығанақ, Арқоқ, Созан Аққорған, Үзгентті басып алды.
1446 жылы Абылай хан Самарқанды басып алды.
1446 жылдан кейін Абылай ханның астанасы Сығанақ болды.
1456-1457 жылдары Абылай хан Сығанақ маңында Өз-Темір Тайшыға жеңілді.
Абылай хан ойраттармен бейбітшілік келісімін жасауға мәжбүр болды.
1468 жылы Абылай хан Жәнібек пен Керейді жазалау үшін жорыққа шықты. Ол бөлініп кеткен қазақ сұлтандарын қуу үшін Жетісуға барды.
Абылай хан Алматы маңындағы Аққистауда қайтыс болды.