Fövqəladə Hadisələr və Təhlükəsizlik

Yer səthində baş verən sellər, suyun axın xüsusiyyətlərinə görə iki növə bölünür. Strukturlu sellər, suyun tarazlı axını ilə xarakterizə olunur, bu zaman su həmişə eyni istiqamətə axır. Turbulent sellər isə qeyri-sabit istiqamətdə axan, suyun hərəkəti qeyri-bərabər olan sellərdir.

Ekoloji xarakterli FH-lar ətraf mühitə mənfi təsir edən və insan sağlamlığına təhlükə yaradan hadisələrdir. Bunlara çirklənmə, su ehtiyatlarının tükənməsi, meşə yanğınları, dənizlərin çirklənməsi və azon dəliyinin genişlənməsi daxildir.

Sənaye qəzaları, qəfil baş verən texniki problemlər nəticəsində obyektin fəaliyyətinin dayandırılması və insanların yaralanması, binaların dağılması ilə nəticələnən hadisələrdir.

Obyektin zədələnmə ocağı, sənaye qəzaları zamanı dağıntının baş verdiyi və insanların zərər çəkdiyi spesifik ərazidir.

Vulkanik zəlzələlər, vulkan püskürməsi zamanı yeraltı təzyiqin dəyişməsi nəticəsində baş verən yer sarsıntılarıdır.

FH-lar nəticələrinin həcminə və yayılma sahəsinə görə təsnif edilir. Lokal FH-lar kiçik bir ərazidə baş verir, obyekt miqyaslı FH-lar təkcə müəyyən obyektə aiddir, yerli FH-lar bir yaşayış məntəqəsini əhatə edir, regional FH-lar daha geniş bir bölgəni, milli FH-lar isə bütün ölkəni əhatə edir, qlobal FH-lar isə dünyanın bütün ölkələrini əhatə edən hadisələrdir.

Üçüncü dərəcəli yanıqda dərinin bütün hüceyrələri məhv olur. Bu, dərinin ən ağır tipi hesab olunur.

Materialın növü və xarakterindən asılı olaraq γ şüaları və neytronların azalması yarım azaltma qatı adlanır.

Nüvə zədələnmə zonasında elektromaqnit impulsu idarəetmə və radioelektron cihazları məhv edir.

γ şüaları üçün udulan dozanın ölçü vahidi qrey, rentgen və rad-dır.

Radioaktiv zəhərlənmə radioaktiv maddələrin fasiləsiz parçalanması ilə xarakterizə olunur.

Nüvə partlayışında tam dağılma zonası hər şeyin tamamilə məhv olduğu ərazidir.

Güclü partlayışın yaranması nəticəsində tam dağılma zonasında, həddindən artıq təzyiq 50 kPa və ya daha çox (ΔΡf≥50kPa) olduqda müşahidə olunur.

Tam dağılma zonası, həddindən artıq təzyiq 50 kPa və ya daha çox (ΔΡf≥50kPa) olduğu zaman meydana gəlir. Bu zaman bina və tikililərin tamamilə məhv edilməsi müşahidə olunur.

Zərbə dalğası, nüvə partlayışından sonra meydana gələn enerjinin yayıldığı sahədə dairevi şəkildə yayılır.

Nüvə partlayışı zamanı baş verən güclü dağıntı zonası, hər yerə yayılan yanğınlar və uçqunlarla xarakterizə olunur.

Bioloji silahlar, nüvə silahları kimi kütləvi qırğın silahlarıdır. Nüvə partlayışının əksinə olaraq, bunlar zərərli bakteriya və virusa olan təsirə əsaslanır.

Bakterioloji silah tətbiq olunduqda, insanların arasına virus xəstəliklərinin yayılmasının qarşısını almaq üçün karantin və müşahidə tədbirləri həyata keçirilir.

Nüvə silahının partlayışı nəticəsində yaranan və havada səslə sürətlə yayılan şok dalğasıdır. Zərbə dalğası kütləvi dağıntılara, binaların və qurğuların dağılmasına səbəb olur.

Elektromaqnit impulsu, nüvə partlayışı zamanı yaranan güclü və qısa müddətli elektromaqnit şüalanmasıdır. Bu şüalanma rabitə, idarəetmə və elektrik sistemlərinə zərər verir, avadanlıqların işini pozur.

Nüvə silahının partlayışı zamanı yayılan radioaktiv maddələr atmosferə daxil olaraq, çox geniş əraziləri çirkləndirir. Radioaktiv zəhərlənmə sağlamlığa və mühitə ciddi ziyan verir.

Nüvə silahının partlayışı zamanı yaranan qamma şüaları, alfa və beta hissəcikləri canlı orqanizmlərə çox güclü təsir göstərərək radiasiya xəstəliyinin yaranmasına səbəb olur.

Nüvə silahının partlayışından sonra yaranan yüksək temperaturlu işıq şüaları cildə ciddi yanıqlar, gözlərin zədələnməsi, yanğınların baş verməsi və digər ziyanlar yaradır.

Nüvə silahının partlayışının enerjisinin təqribən 50%-i zərbə dalğasının yaranmasına sərf edilir. Zərbə dalğası kütləvi dağıntılara, binaların dağılmasına və ərazidə böyük şok dalğası yaradır.

Müxtəlif materialların radiasiyanın intensivliyini azaltmaq qabiliyyətləri fərqlidir. Məsələn, ağacın radiasiyanın intensivliyini azaltmaq qabiliyyəti qurğuşundan daha azdır.

Poladın radiasiya intensivliyini 2 dəfə azaltmaq üçün lazım olan qalınlıq 2,7 sm-dir.

Bioloji silahlar bakteriya, viruslar, göbələklər və rikketsiyalar kimi mikroorqanizmlərdir.

Epidemiya xəstəliklərinin yayılması həşəratlar, gənələr və gəmiricilər kimi canlılar vasitəsilə baş verir.

Bakterioloji silahın təsirindən əmələ gələn xəstəlik ətraf mühitin yoluxması yolu ilə yayılır.

Observasiya yoluxucu xəstəliklərin və kimyəvi zəhərlənmələrin yayılmasının qarşısını almaq üçün tətbiq olunan tədbirlər sistemidir. Observasiyaya təcridetmə, müalicə və profilaktik tədbirlər daxildir.

Karantin yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün tətbiq olunan tədbirlər sistemidir.

Yalnız binaların hava şok dalğası və yanğınla məhv edilməsi məqsədilə nəzərdə tutulmuşdur.

Si-ES qazı kimyəvi zədələnmə ocağında ərazidə canlıların sinir sisteminin iflicini gücləndirir.

1925 Cenevrə Protokolu kimyəvi silahdan istifadənin qadağan olunması ilə bağlıdır.

Neytron silahının əsas xüsusiyyəti zəif istilik nüvə sursatı olub, zədələyici təsiri neytron selidir.

Xlorpikrin, buxarları gözlərin selikli qişalarını, ağ ciyərləri güclü, yuxarı tənəffüs yollarını azacıq qıcıqlandıran ZM-dir.

"Q" zonasının hüdudundan kənarda radiasiyanın dozası partlayışdan bir saat sonra 40 Qrey olur.

Fosgen və sianid turşusu təsir müddətinə görə davamsız növə aiddir.

Nüvə partlayışının əsas xüsusiyyətlərindən biri də elektromaqnit impulsu əmələ gətirməsidir.