Formy Lądów i Oceanów
47 Questions
14 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Które z poniższych zjawisk geologicznych cechuje się najszybszym przemieszczaniem materiału skalnego?

  • Osuwanie (correct)
  • Procesy glacjalne
  • Spełzywanie
  • Osypywanie
  • Jaka linia na mapie geograficznej wyznacza górną granicę obszaru, gdzie roczny bilans masy śniegu jest dodatni?

  • Granica wieloletniego śniegu (correct)
  • Izoterma +10°C
  • Granica wieloletniej zmarzliny
  • Granica lasów
  • Który z wymienionych terminów odnosi się do obszaru akumulacji śniegu i lodu, gdzie przekształcanie śniegu w firn jest intensywne?

  • Warstwa czynna zmarzliny
  • Pole firnowe (correct)
  • Nunatak
  • Strefa peryglacjalna
  • Które z wymienionych zjawisk jest bezpośrednio odpowiedzialne za powstanie nunataka?

    <p>Procesy glacjalne (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest główna różnica między osypywaniem a osuwaniem?

    <p>Osypywanie jest procesem powolnym i stopniowym, a osuwanie jest gwałtowne. (D)</p> Signup and view all the answers

    W jakich warunkach klimatycznych występuje strefa peryglacjalna?

    <p>W klimacie zimnym i suchym (D)</p> Signup and view all the answers

    Jak nazywa się warstwa gruntu położona powyżej wieloletniej zmarzliny, która rozmarza latem i zamarza jesienią?

    <p>Warstwa czynna zmarzliny (D)</p> Signup and view all the answers

    Jaki typ rzeźby terenu powstaje w wyniku niszczącej i budującej działalności lodowców i lądolodów?

    <p>Rzeźba glacjalna (A)</p> Signup and view all the answers

    Która z poniższych form rzeźby terenu powstaje w wyniku gładzenia i szlifowania skały przez materiały skalne przymarznięte do spodniej części lodowca?

    <p>Muton (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z typów moren powstaje podczas topnienia lodowca i akumulacji materiału skalnego na jego powierzchni?

    <p>Morena czołowa (C)</p> Signup and view all the answers

    Rynna polodowcowa charakteryzuje się:

    <p>Szeregiem przegłębień i progów (B)</p> Signup and view all the answers

    Która z poniższych form terenu charakteryzuje się silnie wydłużonymi pagórkami lub krętymi wałami powstałymi w wyniku akumulacji materiału przez wody płynące w szczelinach lub tunelach lądolodu?

    <p>Oz (A)</p> Signup and view all the answers

    Co charakteryzuje rzeźbę staroglacjalną?

    <p>Dominacja form powstałych podczas starszych zlodowaceń (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaka forma terenu powstaje na przedpolu lądolodu w wyniku akumulacji piasków i żwirów niesionych przez wody pochodzące z topniejącego lądolodu?

    <p>Sandr (C)</p> Signup and view all the answers

    Która z form terenu stanowi naturalne miejsce dla jeziora cyrkowego?

    <p>Cyrk lodowcowy (B)</p> Signup and view all the answers

    Wskaż formę terenu, która charakteryzuje się szerokim dnem i powstaje w wyniku długotrwałego postoju lądolodu.

    <p>Pradolina (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych typów wybrzeży nie powstaje w wyniku akumulacji materiału?

    <p>Klifowe (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaki rodzaj wybrzeża charakteryzuje się występowaniem licznych głębokich cieśnin, oddzielających wyspy?

    <p>Dalmatyńskie (A)</p> Signup and view all the answers

    Co to jest tombolo?

    <p>Mierzeja łącząca wyspę ze stałym lądem lub inną wyspą (D)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych wybrzeży charakteryzują się występowaniem lagun?

    <p>Lagunowe (D)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych typów wybrzeży powstaje w wyniku zalania dolin polodowcowych?

    <p>Fiordowe (D)</p> Signup and view all the answers

    Jaki typ wybrzeża charakteryzuje się występowaniem lasów namorzynowych?

    <p>Namorzynowe (A)</p> Signup and view all the answers

    Co odróżnia deltę wsteczną od zwykłej delty?

    <p>Delta wsteczna powstaje w wyniku akumulacji materiału w głąb zatoki, a zwykła delta powstaje przy ujściu rzeki do morza. (C)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych wybrzeży charakteryzują się występowaniem klifów?

    <p>Klifowe (D)</p> Signup and view all the answers

    Jaki jest główny czynnik różnicujący profile glebowe na różnych poziomach genetycznych?

    <p>Współczesne i historyczne wpływy środowiska (A)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest główna rola gleby w ekosystemie?

    <p>Podstawowe źródło pożywienia dla roślin, zwierząt i ludzi (D)</p> Signup and view all the answers

    Co sugeruje niewielki, ale ciągły wzrost upraw wieloletnich w latach 1980-2000?

    <p>Wzrost zainteresowania rolnictwem bardziej ekologicznym (A)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych stwierdzeń dotyczących biosfery jest nieprawdziwe?

    <p>Biosfera obejmuje jedynie powierzchnię lądową Ziemi. (D)</p> Signup and view all the answers

    Według koncepcji Włodzimierza Wernadskiego, organizmy żywe:

    <p>Są jednym z najważniejszych czynników kształtujących powierzchnię Ziemi. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest główna funkcja bakterii z rodzaju Aciditheobacillus w jaskini Cueva de Villa Luz?

    <p>Utlenianie siarkowodoru i dwutlenku siarki. (D)</p> Signup and view all the answers

    Który z podanych przykładów nie należy do antroposfery?

    <p>Dzika przyroda (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaki jest główny problem związany z rosnącym globalnym zapotrzebowaniem na mięso?

    <p>Wszystkie powyższe. (B)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych czynników NIE jest charakterystyczny dla klimatu sawanny?

    <p>Duża ilość opadów deszczu w ciągu roku. (C)</p> Signup and view all the answers

    Które z wymienionych drzew NIE rosną na sawannie?

    <p>Dęby (C)</p> Signup and view all the answers

    W jaki sposób roślinność sawanny przystosowuje się do okresu suchego?

    <p>Rośliny zrzucają liście, aby ograniczyć parowanie. (A), Rośliny wytwarzają głębokie korzenie, aby dotrzeć do wody gruntowej. (B), Rośliny gromadzą wodę w swoich tkankach. (C)</p> Signup and view all the answers

    Co charakteryzuje lasy galeriowe występujące na sawannie?

    <p>Skupiają się wokół cieków wodnych. (D)</p> Signup and view all the answers

    Który z podanych obszarów NIE jest znany jako obszar występowania wilgotnego lasu równikowego?

    <p>Sahara (A)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest funkcja lian w wilgotnym lesie równikowym?

    <p>Liany wspierają się na drzewach, aby dotrzeć do światła. (A)</p> Signup and view all the answers

    Które z wymienionych roślin NIE występuje w wilgotnym lesie równikowym?

    <p>Sosny (A)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza termin "astrefowe środowisko przyrodnicze" w kontekście pięter roślinności górskiej?

    <p>Roślinność w górach zmienia się wraz z wysokością, niezależnie od szerokości geograficznej. (D)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych terminów najlepiej opisuje zespół wszystkich warunków środowiskowych, w jakich żyje dany organizm?

    <p>Nisza ekologiczna (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych przykładów zaliczamy do formacji roślinnych?

    <p>Las liściasty (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaki z poniższych czynników ma największy wpływ na zróżnicowanie strefowe roślinności?

    <p>Odległość od oceanów i mórz (A)</p> Signup and view all the answers

    Która z poniższych formacji roślinnych występuje wyłącznie na półkuli południowej?

    <p>Roślinność antarktyczna i subantarktyczna (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych stwierdzeń o tundrze jest fałszywe?

    <p>W tundrze występują jedynie rośliny o niewielkich rozmiarach. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaki jest główny typ lasu charakterystyczny dla tajgi?

    <p>Las iglasty (D)</p> Signup and view all the answers

    Która z poniższych roślin nie występuje w tajdze?

    <p>Dąb (D)</p> Signup and view all the answers

    Flashcards

    Osypywanie

    Odpadanie drobnej zwietrzeliny ze stromych stoków w wyniku wietrzenia.

    Osuwanie

    Gwałtowne przemieszczanie się zwietrzeliny po stoku, obejmujące różnorodny materiał.

    Spełzywanie

    Wolniejsze przesuwanie się zwietrzeliny wywołane grawitacją oraz zmianami temperatury.

    Glacjalna rzeźba terenu

    Rzeźba terenu stworzona przez działania lodowców i wód płynących.

    Signup and view all the flashcards

    Granica wieloletniego śniegu

    Linia, powyżej której roczny bilans śniegu jest dodatni.

    Signup and view all the flashcards

    Firn

    Ziarnisty śnieg, który przekształca się przez odmarzanie i zamarzanie.

    Signup and view all the flashcards

    Nunatak

    Forma terenu otoczona lodem, zwykle w wysokich górach.

    Signup and view all the flashcards

    Wieloletnia zmarzlina

    Grunt złożony z lodu i cząstek mineralnych, zamarznięty na długi czas.

    Signup and view all the flashcards

    Cykl lodowcowy

    Początkowy fragment doliny o stromych ścianach, kształt kotła.

    Signup and view all the flashcards

    Muton (baraniec)

    Kopulasta wyniosłość skalna, stworzona przez detersję lodowca.

    Signup and view all the flashcards

    Morena

    Materiał skalny akumulujący się w i pod lodowcem.

    Signup and view all the flashcards

    Oz

    Wydłużone pagórki powstałe z akumulacji materiału przez wody lodowcowe.

    Signup and view all the flashcards

    Kem

    Pagórek zbudowany z warstwowych piasków, żwirów lub mułków.

    Signup and view all the flashcards

    Rynna polodowcowa

    Wydłużona forma wklęsła, utworzona przez wody pod lądolodem.

    Signup and view all the flashcards

    Sandr

    Równinne powierzchnie utworzone przez akumulację piasków przed lądolodem.

    Signup and view all the flashcards

    Rzeźba młodo- i staroglacjalna

    Młodoglacjalna ma formy glacjalne, staroglacjalna powstała w starszych zlodowaceniach.

    Signup and view all the flashcards

    Profil glebowy

    Zróżnicowanie poziomów genetycznych gleby, odzwierciedlające wpływy środowiskowe.

    Signup and view all the flashcards

    Rola gleby

    Gleba jest kluczowa dla życia roślin, zwierząt i ludzi, stanowiąc cenny zasób.

    Signup and view all the flashcards

    Produkcyjna funkcja gleby

    Gleba produkuje 99% żywności i włókien dla ludności.

    Signup and view all the flashcards

    Biosfera

    Strefa życia obejmująca litosferę, hydrosferę i atmosferę.

    Signup and view all the flashcards

    Organosfera

    Część biosfery składająca się z życia organicznego i materii organicznej.

    Signup and view all the flashcards

    Antroposfera

    Część biosfery dotycząca działalności człowieka.

    Signup and view all the flashcards

    Znaczenie mikroorganizmów

    Mikroorganizmy kształtują biogeochemię i powierzchnię Ziemi.

    Signup and view all the flashcards

    Cueva de Villa Luz

    Jaskinia w Meksyku z wysokim stężeniem siarkowodoru wpływającym na lokalną biogeochemię.

    Signup and view all the flashcards

    Ekosystem

    Biocenoza razem z jej nieożywionym środowiskiem fizyko-chemicznym.

    Signup and view all the flashcards

    Nisza ekologiczna

    Wielowymiarowa przestrzeń ze wszystkimi warunkami, w jakich żyje organizm.

    Signup and view all the flashcards

    Formacje roślinne

    Zbiorowiska roślinne przystosowane do podobnych warunków naturalnych.

    Signup and view all the flashcards

    Roślinność antarktyczna

    Roślinność występująca w półkuli południowej, w miejscach odsłoniętych spod lodu.

    Signup and view all the flashcards

    Tundra

    Obszar wzdłuż koła podbiegunowego, gdzie rosną mchy i porosty.

    Signup and view all the flashcards

    Tajga

    Las iglasty w klimacie umiarkowanie chłodnym z dominacją sosen i świerków.

    Signup and view all the flashcards

    Lasy liściaste

    Lasy rozciągające się poniżej tajgi, gdzie dominuje liściastość.

    Signup and view all the flashcards

    Sawanna

    Formacja roślinna strefy międzyzwrotnikowej o klimacie gorącym, z wyraźną porą suchą i deszczową.

    Signup and view all the flashcards

    Pora deszczowa sawanny

    Okres, w którym roślinność rośnie i staje się zielona, trwa od 3 do 9 miesięcy.

    Signup and view all the flashcards

    Pora sucha sawanny

    Okres, kiedy dominują kolory szare i żółte, a roślinność zamiera.

    Signup and view all the flashcards

    Lasy galeriowe

    W większych skupiskach drzew występują wzdłuż cieków wodnych na sawannie.

    Signup and view all the flashcards

    Wilgotny las równikowy

    Wiecznie zielona formacja leśna strefy międzyzwrotnikowej, występująca w klimacie gorącym i wilgotnym.

    Signup and view all the flashcards

    Epifity

    Rośliny, które żyją na innych roślinach, ale nie są pasożytami, jak mchy czy orchidee.

    Signup and view all the flashcards

    Piętra roślinności

    Układ roślinności w górach, związany ze zmianą klimatu i wysokością nad poziomem morza.

    Signup and view all the flashcards

    Klif

    Stromy brzeg powstały przez podcinanie przyboju oraz fale sztormowe.

    Signup and view all the flashcards

    Platforma akumulacyjna

    Powierzchnia powstała z akumulacji materiału z niszczonego brzegu.

    Signup and view all the flashcards

    Mierzeja

    Wynurzony wał piaszczysty oddzielający zatokę od morza.

    Signup and view all the flashcards

    Zalew

    Zatoka z wąskim wylotem łączącym wodę z morzem.

    Signup and view all the flashcards

    Delta wsteczna

    Stożek narastający w głąb zatoki, tworzony przez wody.

    Signup and view all the flashcards

    Wybrzeża dalmatyńskie

    Powstałe w wyniku zalania pasm górskich, tworzące wyspy.

    Signup and view all the flashcards

    Laguna

    Zatoka odcięta od morza przez podwodne wały plażowe.

    Signup and view all the flashcards

    Wybrzeża namorzynowe

    Strefa ciepła z lasami namorzynowymi, odsłaniającymi korzenie.

    Signup and view all the flashcards

    Study Notes

    Formy ukształtowania powierzchni lądów i dna oceanów

    • Ocean to umowna część wszechoceanu, dzielący się na cztery oceany: Spokojny, Atlantycki, Indyjski i Arktyczny. Istnieje również Ocean Południowy.
    • Kontynent jest dużą masą lądową, oznaczającą się wyraźnym oddzieleniem od pozostałych lądów.
    • Oceany i morza zajmują około 71% powierzchni Ziemi, a lądy 29%.
    • Średnia wysokość lądów wynosi 885 m n.p.m., a średnia głębokość oceanów około 3800 m p.p.m.

    Ukształtowanie powierzchni lądów

    • Niziny to obszary poniżej 300 m n.p.m., charakteryzujące się mało urozmaiconą rzeźbą, np. Nizina Amazonki, Nizina Wschodnio-Europejska.
    • Depresje to obszary położone poniżej poziomu morza, np. Rów Jordanu (Morze Martwe). Kryptodepresje są zalane przez jeziora lub lądolody, np. Jezioro Bajkał.
    • Wyżyny to obszary od 300 m n.p.m. do kilku tysięcy metrów n.p.m., o falistej lub pagórkowatej powierzchni, np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Mongolska.
    • Góry cechują się największym urozmaiceniem rzeźby i wysokością (niskie, średnie, wysokie). Mogą tworzyć pasma lub występować pojedynczo (np. Alpy, Andy).

    Ukształtowanie dna oceanów

    • Basen oceaniczny to obszary dna wypełnione wodami oceanu.
    • Szelf kontynentalny jest częścią bloku kontynentalnego, ograniczony poziomem morza i stokiem kontynentalnym. Głębokości zazwyczaj nie przekraczają 200 m.
    • Rów oceaniczny to głębokie zagłębienie dna oceanicznego, powstające w miejscach wciągania oceanicznej płyty litosfery, np. Rów Mariańskiego.
    • Grzbiet oceaniczny to wypukła makroforma dna oceanicznego, powstała wskutek krzepnięcia lawy bazaltowej.
    • Stok kontynentalny to pochyła powierzchnią dna łącząca szelf z basenem oceanicznym.

    Procesy egzogeniczne (procesy zewnętrzne)

    • Procesy geologiczne zachodzące na powierzchni Ziemi pod wpływem czynników zewnętrznych. Mogą być niszczące i budujące.
    • Wietrzenie to fizyczny i chemiczny rozkład skał pod wpływem czynników atmosferycznych.
    • Wyróżniamy wietrzenie fizyczne (mechaniczne), wietrzenie chemiczne i wietrzenie biologiczne.
    • Denudacja obejmuje procesy związane z transportem i usuwaniu zwietrzeliny.
    • Erozja to niszczenie powierzchni przez czynniki erodujące, głównie wodę i wiatr.
    • Ruchy masowe to przemieszczanie się zwietrzeliny pod wpływem grawitacji.
    • Akumulacja to gromadzenie materiału skalnego.
    • Diageneza to procesy przekształcania osadów w skały.

    Procesy glacjalne

    • Rzeźba terenu kształtowana przez lodowce lub lądolody.
    • Granica wieloletniego śniegu zależy od charakterystyki klimatycznej regionu.
    • Firn to ziarnisty śnieg, przekrystalizowany przez zamarzanie i odmarzanie oraz nacisk warstw.
    • Nunatak to fragment lądu wystające ponad lodowiec lub lądolod
    • Strefa peryglacjalna to obszar między zasięgiem lodowców a strefą lasów, charakteryzujący się zjawiskami charakterystycznymi dla działania lodowców i zimnego klimatu.

    Procesy eoliczne

    • Procesy związanych z działaniem wiatru na powierzchnię Ziemi, w tym deflacja, korazja i akumulacja.
    • Wytworzone przez wiatr formy to ripplemarki, less.
    • less to skała osadowa powstała z drobnych cząsteczek mineralnych.

    Procesy brzegowe

    • Prądy przybrzeżne, prądy pływowe, ruch wody morskiej wzdłuż wybrzeża.
    • Nisza abrazyjna: zagłębienie u podstawy klifu powstałej wskutek działania fal.
    • Platforma abrazyjna: łagodnie nachylona powierzchnia wybrzeża.

    Platforma akumulacyjna

    • Powierzchnia dna zbudowana z materiału skalnego pochodzenia z niszczonych brzegów.
    • Mierzeja: wał piaszczysty oddzielający zatokę od morza.
    • Zalew: zatoka z wąskim wylotem.
    • Delta wsteczna: stożek napływowy.

    Wysokie i niskie wybrzeża morskie

    • Wysokie wybrzeża powstają wzdłuż pasm górskich, np. Dalmatyńskie, Fiordowe.
    • Niskie wybrzeża charakteryzują się łagodniejszym ukształtowaniem, np. Mierzejowe, Lagunowe.

    Cykl geomorfologiczny

    • Opisuje kolejność procesów w rzeźbie terenu.
    • Inwersja rzeźby to odwrócenie form rzeźby.
    • Odnowienie rzeźby ma miejsce, gdy podstawę erozyjną przerwano.

    Pedosfera

    • Gleba - integralna część ekosystemów lądowych i niektórych ekosystemów płytkowodnych.
    • Właściwości gleby zależą od czynników glebotwórczych, np. klimat, organizmy żywe, rodzaje skał, rzeźba, woda.
    • Czynniki glebotwórcze wg. Hansa Jennego tj.: O-organizmy żywe, K-klimat, W-woda, R-rzeźba, S-skała macierzysta, T-czas, C-człowiek
    • Profil glebowy to warstwy gleby.

    Biosfera

    • Strefa życia na Ziemi, obejmująca powierzchnię litosfery (włącznie z glebą), hydrosferę i częściowo atmosferę.
    • Składa się z żywych organizmów i nierozłożonej materii organicznej.
    • Wyróżniamy: Organosfera, Antroposfera.

    Formacje roślinne

    • Strefy klimatyczno - roślinne Zróżnicowanie świata roślinnego ze względu na klimat. Są to:
    • roślinności antarktyczna i subantarktyczna
    • tundra
    • tajga
    • las liściasty i mieszany
    • step
    • śródziemnomorska
    • pustynia i półpustynia
    • Roślinność górska Piętra roślinne powstają w górach zgodnie ze zmianami klimatu ze wzrostem wysokości.
    • Rzeźba terenu, szerokość geograficzna, wysokość gór, prądy morski.

    Pierwiastki niezbędne dla życia

    • Pierwiastki niezbędne do życia, np. węgiel, wodór, tlen, azot, itp.
    • Pierwiastki śladowe: Cl, Co, Cr, Cu, Fe, I, Mn, Mo, Ni, Se, Sn, V i Zn.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Description

    Quiz ten bada różnorodne formy ukształtowania powierzchni lądów oraz dna oceanów. Dowiesz się o charakterystykach nizin, depresji, wyżyn i gór, a także o podziałach oceanicznych. Sprawdź swoją wiedzę na temat geograficznych aspektów Ziemi.

    More Like This

    Ocean Layers and Landforms Quiz
    18 questions
    Physical Features of Canada Flashcards
    10 questions
    Coastal Geomorphology Overview
    0 questions
    Use Quizgecko on...
    Browser
    Browser