Finanse i rachunkowość - Pieniądze i płatności

Rachunkowość finansowa - Tematyka wykładów

• Aktywa pieniężne
• Rozrachunki, wynagrodzenia
• Obrót materiałowy
• Środki trwałe
• Ewidencja kosztów i ich rozliczanie
• Produkty
• Wynik finansowy

Literatura zalecana

• Rachunkowość finansowa, od teorii do praktyki, autorstwa P. Szczypy, wydanie 2021, CeDeWu, Warszawa
• Rachunkowość od podstaw. Zbiór zadań z komentarzem i rozwiązaniami, autorstwa D. Małkowskiej, wydanie 2022, ODDK, Gdańsk
• Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, autorstwa B. Gierusza, wydanie 2018, ODDK, Gdańsk
• Rachunkowość przedsiębiorstw wg ustawy o rachunkowości znowelizowanej w 2015 r., praca zbiorowa pod redakcją K. Sawickiego, wydanie 2016, Ekspert, Wrocław

Egzamin

• Forma egzaminu: online
• Rodzaj pytań: test jednokrotnego wyboru i pytania otwarte (teoretyczne i praktyczne)
• Termin egzaminu: na ostatnich zajęciach

WYKŁAD 1 - Aktywa pieniężne

• Pojęcie aktywów pieniężnych
• Zasady i ewidencja obrotu gotówkowego
• Rozliczenia bezgotówkowe
• Inne środki pieniężne
• Krótkoterminowe aktywa finansowe

Inwestycje krótkoterminowe

• Krótkoterminowe aktywa finansowe
• Inne inwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe aktywa finansowe

• Aktywa finansowe (udziały, akcje, papiery wartościowe, udzielone pożyczki)
• Aktywa pieniężne

Aktywa pieniężne

• Definicja i prezentacja w bilansie

Aktywa pieniężne - szczegółowe

• Aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz
• Inne aktywa finansowe, w tym naliczone odsetki od aktywów finansowych

Środki pieniężne

• Krajowe środki płatnicze (banknoty i monety)
• Zagraniczne jednostki rozrachunkowe
• Waluty obce
• Dewizy przechowywane w kasach

Środki pieniężne w drodze

• Czeki, weksle obce
• Inne aktywa finansowe
• Odsetki naliczone od aktywów finansowych, płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia lokaty(aktywa finansowe)

Inne inwestycje krótkoterminowe

• Kamienie szlachetne
• Dzieła sztuki

Aktywa pieniężne w bilansie

• Aktywa obrotowe
• Inwestycje krótkoterminowe
• Krótkoterminowe aktywa finansowe

Obrót środkami pieniężnymi

• Obrót gotówkowy
• Obrót bezgotówkowy

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców

• Dokonywanie lub przyjmowanie płatności dla przedsiębiorstw z udziałem innego przedsiębiorcy
• Jednorazowa wartość transakcji przekracza 15 000 zł

Wycena aktywów pieniężnych

• W ciągu roku oraz na dzień bilansowy, aktywa pieniężne wykazują się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej

Waluty obce

• Waluty obce wpływające na rachunek dewizowy
• Kurs kupna dla rachunku bankowego
• Kurs sprzedaży dla rozchodu waluty

Wycena aktywów pieniężnych - krótkoterminowe aktywa finansowe

• Zakupione krótkoterminowe aktywa finansowe
• Cena (wartość): rynkowa lub nabycia, zależnie od niższej ceny

Rozliczenia gotówkowe

• Prawo oraz procedura rozliczeń gotówkowych
• Krajowe i zagraniczne wartości pieniężne (banknoty i monety) przechowywane w kasie jednostki

Rozliczenia gotówkowe - szczegółowe

• Czek gotówkowy (imienny lub na okaziciela)
• Wpłata gotówki na rachunek właściciela

Czek gotówkowy imienny lub na okaziciela

• Dyspozycja wystawcy
• Obciążenie rachunku
• Wypłata dla okaziciela lub osoby wskazanej

Wpłata gotówki na rachunek właściciela

• Wpłata do kasy właściciela lub do banku

Rozliczenia gotówkowe - funkcje i metody

• Dokonywane za pośrednictwem kasy
• Decyzje w sprawie prowadzenia kasy podejmuje kierownik jednostki
• Kwestie rozliczeń gotówkowych w zasadach (polityce) rachunkowości

Rozliczenia gotówkowe - dokumenty

• Dowody źródłowe: faktury, rachunki zakupu i sprzedaży, listy płac, wnioski o wypłatę zaliczki, rozliczenie zaliczek, delegacji służbowej
• Operacyjne dowody zastępcze: KP - kasa przyjmie, KW - kasa wypłaci
• Zbiorczy dowód kasowy – raport kasowy

Raport kasowy

• Rejestruje wszystkie wpłaty i wydatki oraz stan gotówki
• Sporządzany codziennie lub za okresy kilkudniowe (np. tydzień, dekada)
• Kasjer kontroluje zgodność rzeczywistego stanu gotówki z raportem.
• Podstawa do uzgodnienia stanu kasy ze stanem konta „Kasa”
• Rozliczenia osób odpowiedzialnych materialnie

Raport kasowy - procedura

• Stan gotówki ustala się zgodnie z wyliczeniem (stan poprzedni + wpłaty - wypłaty = stan obecny kasy)

Raport kasowy - zastosowanie

• Podstawa uzgodnienia stanu kasy
• Dokument opracowywany dla udokumentowania wpłat i wypłat gotówki
• Podstawa do ewidencji operacji gotówkowych
• Dokument zbiorczy
• Okres sprawozdawczy

Raport kasowy - formularz

• Formularz raportu kasowego

Środki pieniężne w kasie

• Powinny być inwentaryzowane z określoną częstością (obowiązkowo na koniec każdego roku obrotowego)

Ewidencja - zasady

• Ewidencja gotówki (krajowej i zagranicznej)
• Konto „Kasa”
• Wartość nominalna
• Przeliczanie walut obcych na złote polskie

Konto Kasa - rozliczenia

• Wpływy gotówki (wartość nominalna, nadwyżki kasowe ujawniane w trakcie spisu z natury)
• Dodatnie różnice kursowe (wycena gotówki w walucie obcej)
• Rozchody gotówki (wartość nominalna, niedobory kasowe)
• Ujemne różnice kursowe (wycena gotówki w walucie obcej)

Operacje gotówkowe - schemat

• Różne konta → Kasa → Różne konta

Obrót bezgotówkowy

• Zasady i metody
• Regulowanie rozrachunków między podmiotami gospodarczymi za pośrednictwem banku

Formy rozliczeń bezgotówkowych

• Karty płatnicze
• Polecenie przelewu
• Polecenie zapłaty
• Czeki rozrachunkowe
• Akredytywy
• Rozliczenia planowe
• Rozliczenia saldami

Polecenie przelewu

• Udzielona bankowi dyspozycja do obciążenia rachunku dłużnika i uznania kwoty na rachunku wierzyciela
• Dyspozycja to polecenie przelewu/wpłata gotówkowa
• Dłużnik ma prawo odwołania polecenia w umownych terminach zapłaty

Polecenie zapłaty

• Udzielona bankowi dyspozycja do obciążenia rachunku dłużnika i uznania kwoty na rachunku wierzyciela
• Dłużnik ma prawo odwołania polecenia w umownych terminach zapłaty

Przeprowadzenie rozliczeń - warunki

• Wierzyciel i dłużnik mają rachunki w banku, który zastosował polecenie zapłaty
• Dłużnik udzielił wierzycielowi upoważnienia
• Wierzyciel zawarł z bankiem umowę o stosowaniu polecenia zapłaty
• Maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty nie przekracza 1000 euro
• Odwołanie upoważnienia w ciągu 30 dni (lub 5 dni dla przedsiębiorców)

Czek rozrachunkowy

• Dyspozycja wystawcy (trasanta) do obciążenia jego rachunku i uznania kwoty na rachunku posiadacza czeku (remitenta)
• Istnieją 3 strony w obrocie czekowym
• Potwierdzenie czeku rozrachunkowego
• Dostępne fundusze na pokrycie czeku

Akredytywa

• Środki z rachunku dłużnika wyodrębniane przez bank
• Pieniądze przekazane dłużnikowi (odbiorcy) na rachunek bankowy
• Środki zostają przekazane bankowi wierzyciela

Rozliczenia planowe

• Regularne zaliczki i przelewy
• Ustalane terminy rozliczeń w umowie
• Stałe zobowiązania
• Do kontraktowaniem w stałych okresach
• Często wykorzystywane w stałych stosunkach gospodarczych

Rozliczenia saldami

• Ustalone terminy i okresy rozliczeń
• Zobowiązania i rozrachunki wynikające z wzajemnych świadczeń
• Wykonuje się transakcje (dostawy)

Karta płatnicza

• Identyfikacja i upoważnienie posiadacza
• Wypłata gotówki i dokonywanie płatności

Karta płatnicza - operacje

• Pobieranie środków pieniężnych z bankomatu
• Regolowanie zobowiązań finansowych
• Regolowanie należności

Pozostałe rozrachunki

• Rozrachunki z tytułu płatności kartami (w analityce)
• Rozliczenie kart płatniczych (z podziałem na pracowników)
• Środki pieniężne w drodze (ze stosowną analityką)

Zakupy przy użyciu firmowej karty płatniczej

• Rachunek bankowy, pozostałe rozrachunki, rozrachunki z dostawcami
• Rozliczenie naliczonego VAT
• Przeksięgowanie zobowiązań
• Obciążenie rachunku bieżącego
• Rozliczenie karty

Rachunki bankowe

• Krajowe i zagraniczne środki pieniężne
• Bezgotówkowe rozliczenia
• Rachunki bankowe

Rachunki bankowe - rodzaje

• Rachunek bieżący (gromadzenie głównych zasobów)
• Rachunki lokat terminowych (środki wyodrębnione)
• Akredytywy (np. ZFŚS)
• Rachunki pomocnicze (dla filii)
• Rachunki walutowe (rozliczenia walut obcych)

Oprocentowanie na rachunkach bankowych

• Doliczone/potrącone odsetki, różnice kursowe
• Przychody/koszty finansowe

Ewidencja - Rachunki bankowe

• Rachunki wymienione mają swoje odpowiedniki w księgowości
• Konto „Rachunki bankowe”

Konto Rachunki bankowe - rozliczenia

• Wpływy od lokat i walut obcych (z tytułem działalności gospodarczej), przeliczone na walutę krajową
• Rozchody, wydatki na zakup walut obcych (przeliczone na walutę polską) i koszty manipulacyjne, własne czeki rozrachunkowe

Saldo konta Rachunki bankowe

• Wyraża stan środków pieniężnych w banku
• Oznacza zadłużenie w banku (tytuł wykorzystywanego kredytu)

Analityka do konta Rachunki bankowe

• Stan środków pieniężnych na poszczególnych rachunkach bankowych
• Podział rachunków według walut obcych i waluty polskiej

Obrót bezgotówkowy - dokumenty

• Wyciągi bankowe
• Dokumenty źródłowe (np. odcinki polecenia przelewu, bankowe dowody wpłaty, noty memoriałowe)

Weksle

• Dokument kredytu krótkoterminowego wystawiony na specjalnym blankiecie
• Zobowiązanie bezwarunkowe do zapłaty określonym osobie
• Termin i miejsce zapłaty, suma pieniężna

Weksle - regulowanie

• Regulowanie zobowiązań lub zdyskontowanie weksla w banku
• Uzyskanie gotówki, zobowiązane do spłacenia weksla, przyznanie dyskontu dla weksla

Weksle - zakup

• Zakup przez bank lub przekazanie osobie przed terminem, oprocentowany dyskontem

Dyskonto

• Potrącenie oprocentowania od sumy weksla po terminie płatności

Ewidencja - czeki obce, weksle obce, środki pieniężne w drodze

• Czeki obce, weksle obce - na koncie „Inne środki pieniężne”
• Okresowe aktualizowanie konta

Konto Inne środki pieniężne - rozliczenia

• Wpływy: czeki, weksle jako zapłata za dostawy, różnice kursowe
• Rozchody: wykup czeków lub weksli, dyskonto, weksle oprotestowane, weksle przedawnione

Ewidencja szczegółowa - konta

• Szczegółowa ewidencja czeków i weksli obcych
• Ewidencja własnych weksli oprotestowanych.

Ewidencja typowych operacji

• Ewidencja typowych operacji na koncie „Inne środki pieniężne”

Czeki obce rozrachunkowe

• Rozrachunki z odbiorcami,
• Inne środki pieniężne w drodze,
• Rachunek bankowy
• Otrzymanie czeku rozrachunkowego, złożenie do realizacji
• Przelew środków na rachunek bankowy

Weksle obce

• Rozrachunki z odbiorcami,
• Inne środki pieniężne,
• Przychody finansowe
• Otrzymanie weksla,
• Wykup weksla przez wystawcę,
• Obciążenie/dokonanie przekazu na rachunek bankowy,

Krótkoterminowe aktywa finansowe

• Obce aktywa finansowe
• Nabyte w celu odsprzedaży z zyskiem
• Część aktywów obrotowych

Krótkoterminowe aktywa finansowe - szczegółowo

• Udziały i akcje obcych przedsiębiorstw, przeznaczone do odsprzedaży
• Udziały/akcje w funduszach powierniczych i inwestycyjnych, nabyte w celu odsprzedaży
• Dłużne papiery wartościowe
• Obligacje obce, bony skarbowe, czeki obce, weksle obce
• Obligacje, bony skarbowe, czeki obce, weksle obce (płatne po terminie dłuższym niż 3 miesiące)
• Przejściowo posiadane udziały/akcje we własnej jednostce (nabycie w drodze egzekucji, do umorzenia lub zbycia)
• Papiery wartościowe o charakterze losowym (np. losy loteryjne, polisy ubezpieczeniowe)

Obce krótkoterminowe aktywa finansowe

• Ewidencja w księgach rachunkowych
• Cena nabycia (+dodatkowe koszty: sądowe, skarbowe, maklerskie, etc) a cena sprzedaży
• Cena wycena w cenach nabycia gdy nie zniekształca to wyniku finansowego

Obce krótkoterminowe aktywa finansowe - sprzedaż

• Zbywanie wg cen bieżących (rynkowych) + określenie pochodzących ze sprzedaży
• Różnice miedzy ceną sprzedaży a ceną zakupu obcych aktywów finansowych - koszty/przychody finansowe

Ewidencja sprzedaży KAF

• Pozostałe rozrachunki/Rachunek b, KAF, Koszty finansowe
• WB – zakup (lub uznanie sprzedającego), Sprzedaż, PK – rozchód, WB/Fa – przychód.

Zadanie

• Stan finansowy spółki: Kasa, Rachunki bankowe, Rozrachunki z odbiorcami, Rozrachunki z dostawcami, Kredyty bankowe
• Operacje gospodarcze: spłacenie zobowiązań dostawcom, dopisane odsetki, pobrane odsetki od kredytów, pobranie prowizji bankowej, odbiór czeku od odbiorcy, podjęcie środków z banku do kasy, realizacja czeku rozrachunkowego, spłacenie zobowiązań pracownikom, zakup znaczków skarbowych, otrzymanie weksla od odbiorcy, dyskonto weksla, odtworzenie gotówki do banku

Quiz dotyczący zarządzania środkami pieniężnymi w kasie oraz ewidencji gotówki w jednostkach. Obejmuje pytania na temat rozliczeń planowych, zaliczkowych przelewów oraz regulacji płatności. Sprawdź swoją wiedzę na temat operacji finansowych i aktywów krótkoterminowych.