Falsafa va ijodkorlik prinsiplari
48 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Nazariy va amaliy faoliyatni shakllantirish va tashkil etishning usul va tamoyillari tizimi nima?

  • falsafa
  • metodologiya (correct)
  • ijodiyot
  • fan
  • Yangi bilimlarni yaratuvchi nazariylashgan bilimlar tizimi qanday ataladi?

  • ijodiyot
  • metodologiya (correct)
  • fan
  • falsafa
  • Fan va ijodiyotning munosabati qanday tushuniladi?

  • aksiologik
  • dialektik (correct)
  • metodologik
  • ontologik
  • Kim dialektikani bilish usuli sifatidagi g'oyani birinchi bo'lib ilgari surdi?

    <p>Platon (D)</p> Signup and view all the answers

    Olamning atomistik tuzilishini ilk yaratuvchilar kimlar?

    <p>Levkipp va Demokrit (A)</p> Signup and view all the answers

    Metod nima sifatida ta'riflanadi?

    <p>narsa va hodisalarning moxiyatini nazariy va amaliy tahlil etish usuli (D)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy tadqiqotdagi umumiy va xususiy uslublarni o'rganadigan fan sohasi qanday ataladi?

    <p>fan metodologiyasi (C)</p> Signup and view all the answers

    Markaziy Osiyolik mutafakkirlardan kim Aristotelning mantiq bo'yicha ta'limoti rivojiga hissa qo'shgan?

    <p>Fоrobiy (A)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy fenomen nimani talab qiladi?

    <p>O'z bilimini ko'rsatish istagi (C)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayonda foydali usul qaysi biri?

    <p>Kuzatish (D)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayondagi tasavvur qilish nimani anglatadi?

    <p>Yangi hayoliy namunalar yaratish (B)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayondagi induktsiya nimani anglatadi?

    <p>Umumiy xulosalash (A)</p> Signup and view all the answers

    O'z fikrini to'g'ri shakllantirish nimani anglatadi?

    <p>Aqliy xulosa yaratish (A)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayonning muhim natija ko'rsatkichi qaysi?

    <p>Uzluksiz o'z-o'zini yangilash (B)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy bilimning rivojlangan shakli qanday nomlanadi?

    <p>Nazariya (B)</p> Signup and view all the answers

    Falsafa bo'limi borliqni qanday o'rganadi?

    <p>Ontologiya (B)</p> Signup and view all the answers

    Olamning ilmiy manzarasi fundamental fanlarning shakllanishida qanday vazifani bajaradi?

    <p>metodologik vazifani (D)</p> Signup and view all the answers

    Tafakkurning ob'ektiv usuli ustunlik kiluvchi, sub'ektiv sharoitlardan ka'tiy nazar vokea va xodisalarni tadkik etuvchi fan, bu qaysi fan?

    <p>analitik fan (C)</p> Signup and view all the answers

    Kim «Fanning o'zi -- falsafa» degan fikrni aytgan?

    <p>G.Gegel (A)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy bilimning barcha soxalariga taraqqiyot goyasini tadbik etish nimani anglatadi?

    <p>fanning nazariylashishini (C)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayonda qanday metod ma'qulroq hisoblanadi?

    <p>dialektika (C)</p> Signup and view all the answers

    Nazariy bilishning qaysi shakli isbotlanishi zarur bulgan taxminni kuzda tutadi?

    <p>gipoteza (C)</p> Signup and view all the answers

    Reallik obrazini fikran ajratish orqali shakllantirish, bu qanday jarayon?

    <p>abstraktsiya (B)</p> Signup and view all the answers

    Bilishning imkoniyatlarini inkor etuvchi falsafiy kontseptsiya, bu qaysi kontseptsiya?

    <p>agnostitsizm (D)</p> Signup and view all the answers

    Hodisa va jarayonlarning o'zaro umumiy aloqadorligi va bog'liqligi ta'limoti nima deb ataladi?

    <p>Dialektika (D)</p> Signup and view all the answers

    Determinizm qanday ta'rifga ega?

    <p>Borliqdagi hodisalar jarayonlarining shartliligini belgilovchi ta'limot (A)</p> Signup and view all the answers

    Stoitsizm nima bilan bog'liq?

    <p>Aql-farosat va jasoratning muhimligi (D)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayonning asosi va maqsadi nima?

    <p>Haqiqatni anglash (A)</p> Signup and view all the answers

    Fan ma'naviy ishlab chiqarish sifatida qachon shakllangan?

    <p>Yevropada (A)</p> Signup and view all the answers

    Bilimda kuch atamasi kimga taalluqli?

    <p>Farobiy (D)</p> Signup and view all the answers

    Ijtimoiy ong shakllaridan qaysi biri voqelikni abstrakt tushunchalar orqali aks ettiradi?

    <p>Din (D)</p> Signup and view all the answers

    Nazariy metodologik va ilmiy ko'rsatmalarning bir butunligi nimani anglatadi?

    <p>Paradigma (C)</p> Signup and view all the answers

    Fanning muxim kursatkichi nimada uz ifodasini topadi?

    <p>barcha javoblar tugri (A)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy bilishning eng rivojlangan shakli qaysidir?

    <p>nazariya (D)</p> Signup and view all the answers

    Falsafiy tushuncha sifatida borliqdagi narsa va xodisalarning ob'ektiv alokalarini ifodalaydigan nima?

    <p>konun (D)</p> Signup and view all the answers

    Aloxida anik bilimlarning yagona bir butun tizimga birlashishi qanday ataladi?

    <p>tizimli funktsiya (C)</p> Signup and view all the answers

    Kanday fan nisbiy nazariya bilan bog'liq bo'lib, ilmiy bilishda ob'ektivlikni inkor etadi?

    <p>noklassik fan (C)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy bilishning haqiqiyligini belgilab beruvchi mezon nima?

    <p>tadqiqotning to'g'riligiga ishonch (D)</p> Signup and view all the answers

    XX asr oxirlarida aniq fanlarda qanday metodlar falsafa va nazariy metodologiya orasida oralik metodologiya vazifasini o'taydi?

    <p>umumilliy metodlar (D)</p> Signup and view all the answers

    Biron bir narsaning kelajagi haqida asoslangan taxmin nima deb ataladi?

    <p>prognoz (bashorat) (B)</p> Signup and view all the answers

    Metodologik bilimning kup boskichli kontseptsiyasi nima haqida?

    <p>Olamni bilish metodlarining tasniflanishi. (A), Bilishda amaliy faoliyat metodining ahamiyati. (B)</p> Signup and view all the answers

    Yumshok tamoyillar tizimi nima uchun muhim?

    <p>Fan metodlarining umumiy va universal xarakterda ekanligini ko'rsatish. (C)</p> Signup and view all the answers

    Fan sohasida qo'llaniladigan usul qanday asoslanadi?

    <p>O'quv fanlariga oid metodlarni qamrab olish. (A)</p> Signup and view all the answers

    O'quv fanlari o'rtasida integratsion usullar qanday tasniflanadi?

    <p>Umumilmiy metodlar va yondashuvlar. (C), O'quv fanlariga oid tadqiqot metodlari. (D)</p> Signup and view all the answers

    Ilmiy bilishda falsafaning o'rni qanday belgilanishi mumkin?

    <p>Gnoseologik yunalishlarni ko'rsatish. (A), Bilish jarayonida umumiy qonuniyatlar yaratish. (D)</p> Signup and view all the answers

    Ijodiy jarayonda eksperiment isbotlash usuli sifatida qaysi birini ko'rsatish mumkin?

    <p>Empirik bilish jarayonida xodisa va jarayonlarni nazoratga olish. (C), Alokador jarayonlarning umumiy tamoyillarini keltirib chiqarish. (D)</p> Signup and view all the answers

    Eksperimentning asosiy turlari qaysilar?

    <p>Xissiy va ratsional. (B), Umumiy va qisman. (D)</p> Signup and view all the answers

    Bilim jarayonida noto'g'ri yondashuvlarni qanday aniqlash mumkin?

    <p>Kisman ilmiy va umumiy metodlar o'rtasida farq qilish. (C), Eksperiment va nazariy bilimlarni ajratish. (D)</p> Signup and view all the answers

    Flashcards

    Metodologiya nima?

    Ilmiy tadqiqotning usul va tamoyillari tizimi, fan va ijodiyotda yangi bilimlarni olishga yordam beradi.

    Ilmiy ijodiyotning mohiyati nima?

    Insonning sifat jixatdan yangi material va ma'naviy qadriyatlar yaratish faoliyati, yangi bilimlar va g'oyalarni olishga yo'naltirilgan.

    Fanning mohiyati nima?

    Yangi bilimlar yaratishga yo'naltirilgan, nazariylashgan ma'lumotlar, qonunlar va tushunchalar to'plami.

    Fan va ijodiyotning o'zaro munosabati qanday?

    Fan va ijodiyotning o'zaro bog'liqligi va bir-birini to'ldirishi.

    Signup and view all the flashcards

    Fan va ijodiyotning qanday munosabati?

    Fan va ijodiyotning ontologik, metodologik, aksiologik va dialektik jihatlaridan biri.

    Signup and view all the flashcards

    Kim dialektikani bilish usuli sifatida ilgari surdi?

    Birinchi bo'lib dialektikani bilish usuli sifatida ko'rsatgan yunon faylasufi.

    Signup and view all the flashcards

    Kimlar olamning atomistik tuzilishini ilgari surgan?

    Olamning atomistik tuzilishini ijodiy tafakkurning namunasi sifatida ilk bor ilgari surgan faylasuflar.

    Signup and view all the flashcards

    Metod nima?

    Narsa va hodisalarni tahlil qilishning nazariy va amaliy usuli. Ma'lum tomonlarini o'rganish, aloqalarini aniqlash va funktsiyalarini tushunish imkonini beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Ijodning natijasi

    Ijod qilish jarayoni, natija ko'rinmasligi, noma'lumligi va kuzatilmasligi bilan bog'liq.

    Signup and view all the flashcards

    Analiz

    Analiz ijodiy jarayonda qayd etilgan usullardan biri bo'lib, u biror narsani qismlarga ajratish va ularni alohida o'rganishni o'z ichiga oladi.

    Signup and view all the flashcards

    Tasavvur

    Ijodiy jarayonda tasavvur qilish bu hozirda mavjud bo'lmagan narsaning yangi va hayoliy tasvirini yaratish.

    Signup and view all the flashcards

    Induktsiya

    Induktsiya ijodiy jarayonning mantiqiy usuli bo'lib, alohida hollardan umumiy xulosalar chiqarishga asoslanadi.

    Signup and view all the flashcards

    Aql

    Aql bu izchil va aniq fikrlash qobiliyatida namoyon bo'ladi, u o'z fikrini to'g'ri shakllantirishga va narsalar mantig'ini tushunchalar mantig'ida ifodalashga yordam beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Mushohada

    Mushohada bu oddiy kundalik hayotiy fikr yuritish bo'lib, u har bir narsa haqida fikr yuritishga va xulosalar chiqarishga imkon beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Fan bilish

    Fan bilishning boshqa shakllariga nisbatan yangi bilimlarni yaratish va ularni amaliyotda tatbiq etishga yo'naltirilgan.

    Signup and view all the flashcards

    Ijodiy jarayon natijasi

    Ijodiy jarayonning muhim natija ko'rsatkichi, uzluksiz o'z-o'zini yangilash jarayoni.

    Signup and view all the flashcards

    Dialektika nima?

    Hodisa va jarayonlarning o'zaro bog'liqligi va shartlilik jihatlarini o'rganadigan falsafaviy ta'limot.

    Signup and view all the flashcards

    Determenizm nima?

    Narsa va hodisalarni o'rganar ekan, ularni sabab-oqibat munosabatlariga asoslanib tushunishga intiladi. Ya'ni har bir narsa sababga ega va oqibatga olib keladi.

    Signup and view all the flashcards

    Stoitsizmning asosiy xususiyati nima?

    Anglab yetishdagi ratsionallikni mutlaqdek ko'radi, sezgi va intuitsiyani e'tiborga olmaydi.

    Signup and view all the flashcards

    Dinning ijtimoiy ongdagi roli nima?

    Ijtimoiy ongning shakllaridan biri bo'lib, abstrakt tushunchalar orqali haqiqatni aks ettiradi va odamlarning diniy e'tiqodini ifodalaydi.

    Signup and view all the flashcards

    Fanning keltirib chiqaruvchi omillari qanday?

    Fanning paydo bo'lishi va rivojlanishidagi asosiy omillar. Falsafa, bilim va qarash, din va boshqalar.

    Signup and view all the flashcards

    Paradigmaning mohiyati nima?

    Nazariy bilish va amaliy faoliyatning o'zaro bog'lanishi natijasida hosil bo'ladi. Nazariy asoslar bilan amaliy ishlab chiqarish birlashadi.

    Signup and view all the flashcards

    Germenevtikaning asosiy g'oyasi nima?

    Yozma matnni tushunish va talqin qilishga asoslangan bilish usuli.

    Signup and view all the flashcards

    Gegelning fikricha bilishning haqqoniy usuli nima?

    Bilishning haqqoniy, samarali va aniq usuli sifatida ko'radi. Bir-biriga zid fikrlarni muvozanatlab, yangi bilimlar hosil qilishga yordam beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Metodologiyaning ko'p bosqichli konsepsiyasi

    Ilmiy bilimlarga erishish jarayonida ob'ekt va sub'ekt o'rtasidagi chegaraning aniq bo'lmasligi, o'zaro ta'sir va bog'lanishlarning murakkabligi.

    Signup and view all the flashcards

    Yumshoq tamoyillar tizimi

    Ilmiy bilimlarni olishda ishlatiladigan turli xil usullarning umumiy va universal xarakterda bo'lishi.

    Signup and view all the flashcards

    Ilmiy metodlar tizimi

    Biror fan sohasida qo'llaniladigan usul va tamoyillar, tadqiqot jarayonlarining birligi.

    Signup and view all the flashcards

    O'quv fanlari metodlari

    Biror fan sohasiga tegishli bo'lgan o'quv fanlarida qo'llaniladigan usullar tizimi.

    Signup and view all the flashcards

    O'quv fanlari aro tadqiqot metodlari

    O'quv fanlari o'rtasidagi integratsion usullarning umumiy birligi.

    Signup and view all the flashcards

    Falsafa va ilmiy bilish

    Ilmiy bilimlarni olishda falsafa rolini aniqlash.

    Signup and view all the flashcards

    Ijodiy jarayonda eksperiment

    Eksperimentning ilmiy bilishda tutgan o'rni.

    Signup and view all the flashcards

    Eksperiment turlari

    Eksperimentning turli xil turlarini ko'rsatish.

    Signup and view all the flashcards

    Olamning ilmiy manzarasi

    Olamni o'rganishning fundamental fanlar yordamida shakllanishiga ta'sir etishi, ya'ni fanning dunyoni idrok etishda qanday rol o'ynashini ifodalaydi.

    Signup and view all the flashcards

    Tafakkurning ob'ektiv usuli

    Obyektivlik va mantiqiylik usullarini qo'llagan holda, ob'ektiv sharoitlardan qat'iy nazar voqealarni o'rganishga yo'naltirilgan.

    Signup and view all the flashcards

    Fanning o'zi - falsafa

    Fanni falsafaga tenglashtirish, ya'ni fanni o'zi o'zida falsafa deb hisoblashni ifodalaydi.

    Signup and view all the flashcards

    Ilmiy bilimning barcha sohalariga taraqqiyot goyasini tadbik etish

    Barcha ilmiy sohalarda insoniyat rivojini, rivojlanishning uzluksiz jarayonini tadqiq qilish.

    Signup and view all the flashcards

    Dialektik metod

    Ijodkorlikda eng samarali bo'lgan metod. Yangi g'oyalarni ishlab chiqish, muammolarga yechim topish va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishga imkon beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Gipoteza

    Isbotlanishi kerak bo'lgan taxmin, ilmiy tadqiqotda tasdiqlanishi lozim bo'lgan faraz.

    Signup and view all the flashcards

    Abstraktsiya

    Reallikning fikran ajratilgan kichik qismlarga bo'linishi va ularni tushunishdir. Muammo, hodisa yoki ob'ektning mohiyatini ochib beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Gnoseologiya

    Bilish jarayonining mohiyati, konuniyatlari va shakllarini o'rganuvchi ta'limot.

    Signup and view all the flashcards

    Fanning uzifoti nimada?

    Tadqiqot jarayonida shaxsiy fikrlar va his-tuyg'ular ta'sirini minimallashtirish, natijalarni ob'ektivlashtirishga yo'naltirilgan strategiya.

    Signup and view all the flashcards

    Ilmiy bilimlarning eng rivojlangan shakli qaysi?

    Ilmiy bilishning eng rivojlangan shakli, u nazariy tushunchalar, qonunlar va tamoyillar tizimini birlashtirib, hodisalarni tushuntirish va bashorat qilish imkonini beradi.

    Signup and view all the flashcards

    Qonun nima?

    Borliqdagi hodisalar o'rtasidagi ob'ektiv, takrorlanuvchi, zaruriy va barqaror munosabatlarni ifodalovchi falsafiy tushuncha.

    Signup and view all the flashcards

    Aloxida bilimlarni qanday birlashtiriladi?

    Alohida aniq bilimlarni birlashtirib, bir butun tizim - nazariya - hosil qilish jarayoni.

    Signup and view all the flashcards

    Qayisi ilmiy bilishning ob'ektivligini inkor etadi?

    Nisbiylik nazariyasi kabi, ilmiy bilishning ob'ektivlik tamoyilini inkor qiluvchi fanning yangi yo'nalishi.

    Signup and view all the flashcards

    Ilmiy bilishning to'g'riligini qanday tekshirib ko'rish mumkin?

    Ilmiy bilimlarning to'g'riligini tasdiqlovchi mezon, u nazariyani amaliyotda tekshirib, uning samaradorligini baholashga asoslanadi.

    Signup and view all the flashcards

    An`anaviy metodlarni birlashtirish qanday bo'ladi?

    Falsafa va nazariy metodologiya qoidalari o'rtasida o'tish vazifasini bajaruvchi metodlar, ular an'anaviy empirik va nazariy metodlarni birlashtiradi.

    Signup and view all the flashcards

    Empirik qoidalar nima?

    Empirik tadqiqotlarni olib borishda qo'llaniladigan alohida qoidalar va usullar to'plami.

    Signup and view all the flashcards

    Study Notes

    Ilmiy Tadqiqot Metodologiyasi Testlar

    • Nazariy va amaliy faoliyatni shakllantirish va tashkil etishning usul va tamoyillari tizimi, bu... Metodologiya
    • Sifat jihatdan yangi moddiy va ma'naviy kadriyatlarning bunyodkori boʻlgan inson faoliyati jarayoni, bu... Ijodiyot
    • Yangi bilimlarni yaratuvchi nazariylashgan bilimlar tizimi bu... Fan
    • Fan va ijodiyotning munosabati... Dialektik
    • Kim birinchi bo'lib dialektikani bilish usuli sifatida ilgari surdi? Platon
    • Olamning atomistik tuzilishini ijodiy tafakkurning namunasi sifatida dastlabki yo'nalish... Levkipp va Demokrit
    • Ilmiy tadqiqotdagi umumiy va xususiy uslublarni o‘rganadigan, hamda ularga mos ilmiy tamoyillar ishlab chikadigan fan sohasi... Fan metodologiyasi
    • Empirik bilishning ilmiy metodlari... Induktsiya va deduktsiya, kuzatish va eksperement, abstraklashtirish va ideallashtirish, formallashtirish va aksiomalashtirish
    • Fan ijodiyotmi? Ha, faqat ma'lum sharoitlarda
    • Markaziy Osiyolik mutafakkir kim Aristotelning mantiq bo‘yicha ta'limoti rivojiga va uni sistemalashtirishga eng ko‘p hissa qoʻshgan? Beruniy
    • Yevropaga – fanning shakllanishi va fan tasnifi bo'yicha kimning tadqiqoti katta ta'sir ko'rsatdi? Aristotel
    • Kimning ijodiy merosi tabiiy ilmiy, ayniqsa matematika sohasidagi ilmiy bilimlarning keyingi taraqqiyotiga eng ko'p ta'sir etdi? Al-Xorazmiy
    • Ulug'bekning astronomiya sohasidagi faoliyatiga kimning ijodiy merosi kuchli ta'sir ko'rsatdi? G.Galiley
    • Stoitsizmga aloqador... Anglab yetishda ratsional asosni absolyutlashtiruvchi
    • Oʻrta Osiyolik mutafakirlardan qaysi biri falsafaga yo'l tabiiy fanlar orqali deb hisoblagan? Al-Beruniy
    • Oʻrta Osiyolik buyuk mutafakkirlardan qaysi biri ilmiy ijodda tabobat amaliyoti, adabiyot va sa'natni qo'shib olib borgan? Ibn Sino
    • Tabiat, ijtimoiy voqelik va inson haqidagi bilimlar sintezi majmui nima? Olamning umumiy manzarasi
    • Struktura... Tizimning tuzilishi va ichki shakllanishi
    • Insonning ijodiy faoliyati qanday asosiy tamoyillari bilan belgilanadi? Bilish tamoyillari bilan
    • Anglanganlik ilmiy ijodda muayayn ahamiyatga egami? Ha
    • "Ong usti" tushunchasini kim birinchi boʻlib shakllantirgan? Freyd
    • Insonning madaniy saviya darajasi nima bilan aniqlanadi? Barcha qayd etilganlar

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Description

    Bu viktorina falsafa va ijodkorlik tamoyillari haqida. Unda ilmiy tadqiqot, dialektika va ijodiy jarayonlar orasidagi munosabatlar o'rganiladi. Siz nazariyalar va metodlar haqida qanchalik bilasiz? Savollarga javob berish orqali bilimlaringizni sinab ko'ring.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Browser