Falsafa va ijodkorlik prinsiplari

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Nazariy va amaliy faoliyatni shakllantirish va tashkil etishning usul va tamoyillari tizimi nima?

  • falsafa
  • metodologiya (correct)
  • ijodiyot
  • fan

Yangi bilimlarni yaratuvchi nazariylashgan bilimlar tizimi qanday ataladi?

  • ijodiyot
  • metodologiya (correct)
  • fan
  • falsafa

Fan va ijodiyotning munosabati qanday tushuniladi?

  • aksiologik
  • dialektik (correct)
  • metodologik
  • ontologik

Kim dialektikani bilish usuli sifatidagi g'oyani birinchi bo'lib ilgari surdi?

<p>Platon (D)</p> Signup and view all the answers

Olamning atomistik tuzilishini ilk yaratuvchilar kimlar?

<p>Levkipp va Demokrit (A)</p> Signup and view all the answers

Metod nima sifatida ta'riflanadi?

<p>narsa va hodisalarning moxiyatini nazariy va amaliy tahlil etish usuli (D)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy tadqiqotdagi umumiy va xususiy uslublarni o'rganadigan fan sohasi qanday ataladi?

<p>fan metodologiyasi (C)</p> Signup and view all the answers

Markaziy Osiyolik mutafakkirlardan kim Aristotelning mantiq bo'yicha ta'limoti rivojiga hissa qo'shgan?

<p>Fоrobiy (A)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy fenomen nimani talab qiladi?

<p>O'z bilimini ko'rsatish istagi (C)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayonda foydali usul qaysi biri?

<p>Kuzatish (D)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayondagi tasavvur qilish nimani anglatadi?

<p>Yangi hayoliy namunalar yaratish (B)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayondagi induktsiya nimani anglatadi?

<p>Umumiy xulosalash (A)</p> Signup and view all the answers

O'z fikrini to'g'ri shakllantirish nimani anglatadi?

<p>Aqliy xulosa yaratish (A)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayonning muhim natija ko'rsatkichi qaysi?

<p>Uzluksiz o'z-o'zini yangilash (B)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy bilimning rivojlangan shakli qanday nomlanadi?

<p>Nazariya (B)</p> Signup and view all the answers

Falsafa bo'limi borliqni qanday o'rganadi?

<p>Ontologiya (B)</p> Signup and view all the answers

Olamning ilmiy manzarasi fundamental fanlarning shakllanishida qanday vazifani bajaradi?

<p>metodologik vazifani (D)</p> Signup and view all the answers

Tafakkurning ob'ektiv usuli ustunlik kiluvchi, sub'ektiv sharoitlardan ka'tiy nazar vokea va xodisalarni tadkik etuvchi fan, bu qaysi fan?

<p>analitik fan (C)</p> Signup and view all the answers

Kim «Fanning o'zi -- falsafa» degan fikrni aytgan?

<p>G.Gegel (A)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy bilimning barcha soxalariga taraqqiyot goyasini tadbik etish nimani anglatadi?

<p>fanning nazariylashishini (C)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayonda qanday metod ma'qulroq hisoblanadi?

<p>dialektika (C)</p> Signup and view all the answers

Nazariy bilishning qaysi shakli isbotlanishi zarur bulgan taxminni kuzda tutadi?

<p>gipoteza (C)</p> Signup and view all the answers

Reallik obrazini fikran ajratish orqali shakllantirish, bu qanday jarayon?

<p>abstraktsiya (B)</p> Signup and view all the answers

Bilishning imkoniyatlarini inkor etuvchi falsafiy kontseptsiya, bu qaysi kontseptsiya?

<p>agnostitsizm (D)</p> Signup and view all the answers

Hodisa va jarayonlarning o'zaro umumiy aloqadorligi va bog'liqligi ta'limoti nima deb ataladi?

<p>Dialektika (D)</p> Signup and view all the answers

Determinizm qanday ta'rifga ega?

<p>Borliqdagi hodisalar jarayonlarining shartliligini belgilovchi ta'limot (A)</p> Signup and view all the answers

Stoitsizm nima bilan bog'liq?

<p>Aql-farosat va jasoratning muhimligi (D)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayonning asosi va maqsadi nima?

<p>Haqiqatni anglash (A)</p> Signup and view all the answers

Fan ma'naviy ishlab chiqarish sifatida qachon shakllangan?

<p>Yevropada (A)</p> Signup and view all the answers

Bilimda kuch atamasi kimga taalluqli?

<p>Farobiy (D)</p> Signup and view all the answers

Ijtimoiy ong shakllaridan qaysi biri voqelikni abstrakt tushunchalar orqali aks ettiradi?

<p>Din (D)</p> Signup and view all the answers

Nazariy metodologik va ilmiy ko'rsatmalarning bir butunligi nimani anglatadi?

<p>Paradigma (C)</p> Signup and view all the answers

Fanning muxim kursatkichi nimada uz ifodasini topadi?

<p>barcha javoblar tugri (A)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy bilishning eng rivojlangan shakli qaysidir?

<p>nazariya (D)</p> Signup and view all the answers

Falsafiy tushuncha sifatida borliqdagi narsa va xodisalarning ob'ektiv alokalarini ifodalaydigan nima?

<p>konun (D)</p> Signup and view all the answers

Aloxida anik bilimlarning yagona bir butun tizimga birlashishi qanday ataladi?

<p>tizimli funktsiya (C)</p> Signup and view all the answers

Kanday fan nisbiy nazariya bilan bog'liq bo'lib, ilmiy bilishda ob'ektivlikni inkor etadi?

<p>noklassik fan (C)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy bilishning haqiqiyligini belgilab beruvchi mezon nima?

<p>tadqiqotning to'g'riligiga ishonch (D)</p> Signup and view all the answers

XX asr oxirlarida aniq fanlarda qanday metodlar falsafa va nazariy metodologiya orasida oralik metodologiya vazifasini o'taydi?

<p>umumilliy metodlar (D)</p> Signup and view all the answers

Biron bir narsaning kelajagi haqida asoslangan taxmin nima deb ataladi?

<p>prognoz (bashorat) (B)</p> Signup and view all the answers

Metodologik bilimning kup boskichli kontseptsiyasi nima haqida?

<p>Olamni bilish metodlarining tasniflanishi. (A), Bilishda amaliy faoliyat metodining ahamiyati. (B)</p> Signup and view all the answers

Yumshok tamoyillar tizimi nima uchun muhim?

<p>Fan metodlarining umumiy va universal xarakterda ekanligini ko'rsatish. (C)</p> Signup and view all the answers

Fan sohasida qo'llaniladigan usul qanday asoslanadi?

<p>O'quv fanlariga oid metodlarni qamrab olish. (A)</p> Signup and view all the answers

O'quv fanlari o'rtasida integratsion usullar qanday tasniflanadi?

<p>Umumilmiy metodlar va yondashuvlar. (C), O'quv fanlariga oid tadqiqot metodlari. (D)</p> Signup and view all the answers

Ilmiy bilishda falsafaning o'rni qanday belgilanishi mumkin?

<p>Gnoseologik yunalishlarni ko'rsatish. (A), Bilish jarayonida umumiy qonuniyatlar yaratish. (D)</p> Signup and view all the answers

Ijodiy jarayonda eksperiment isbotlash usuli sifatida qaysi birini ko'rsatish mumkin?

<p>Empirik bilish jarayonida xodisa va jarayonlarni nazoratga olish. (C), Alokador jarayonlarning umumiy tamoyillarini keltirib chiqarish. (D)</p> Signup and view all the answers

Eksperimentning asosiy turlari qaysilar?

<p>Xissiy va ratsional. (B), Umumiy va qisman. (D)</p> Signup and view all the answers

Bilim jarayonida noto'g'ri yondashuvlarni qanday aniqlash mumkin?

<p>Kisman ilmiy va umumiy metodlar o'rtasida farq qilish. (C), Eksperiment va nazariy bilimlarni ajratish. (D)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Metodologiya nima?

Ilmiy tadqiqotning usul va tamoyillari tizimi, fan va ijodiyotda yangi bilimlarni olishga yordam beradi.

Ilmiy ijodiyotning mohiyati nima?

Insonning sifat jixatdan yangi material va ma'naviy qadriyatlar yaratish faoliyati, yangi bilimlar va g'oyalarni olishga yo'naltirilgan.

Fanning mohiyati nima?

Yangi bilimlar yaratishga yo'naltirilgan, nazariylashgan ma'lumotlar, qonunlar va tushunchalar to'plami.

Fan va ijodiyotning o'zaro munosabati qanday?

Fan va ijodiyotning o'zaro bog'liqligi va bir-birini to'ldirishi.

Signup and view all the flashcards

Fan va ijodiyotning qanday munosabati?

Fan va ijodiyotning ontologik, metodologik, aksiologik va dialektik jihatlaridan biri.

Signup and view all the flashcards

Kim dialektikani bilish usuli sifatida ilgari surdi?

Birinchi bo'lib dialektikani bilish usuli sifatida ko'rsatgan yunon faylasufi.

Signup and view all the flashcards

Kimlar olamning atomistik tuzilishini ilgari surgan?

Olamning atomistik tuzilishini ijodiy tafakkurning namunasi sifatida ilk bor ilgari surgan faylasuflar.

Signup and view all the flashcards

Metod nima?

Narsa va hodisalarni tahlil qilishning nazariy va amaliy usuli. Ma'lum tomonlarini o'rganish, aloqalarini aniqlash va funktsiyalarini tushunish imkonini beradi.

Signup and view all the flashcards

Ijodning natijasi

Ijod qilish jarayoni, natija ko'rinmasligi, noma'lumligi va kuzatilmasligi bilan bog'liq.

Signup and view all the flashcards

Analiz

Analiz ijodiy jarayonda qayd etilgan usullardan biri bo'lib, u biror narsani qismlarga ajratish va ularni alohida o'rganishni o'z ichiga oladi.

Signup and view all the flashcards

Tasavvur

Ijodiy jarayonda tasavvur qilish bu hozirda mavjud bo'lmagan narsaning yangi va hayoliy tasvirini yaratish.

Signup and view all the flashcards

Induktsiya

Induktsiya ijodiy jarayonning mantiqiy usuli bo'lib, alohida hollardan umumiy xulosalar chiqarishga asoslanadi.

Signup and view all the flashcards

Aql

Aql bu izchil va aniq fikrlash qobiliyatida namoyon bo'ladi, u o'z fikrini to'g'ri shakllantirishga va narsalar mantig'ini tushunchalar mantig'ida ifodalashga yordam beradi.

Signup and view all the flashcards

Mushohada

Mushohada bu oddiy kundalik hayotiy fikr yuritish bo'lib, u har bir narsa haqida fikr yuritishga va xulosalar chiqarishga imkon beradi.

Signup and view all the flashcards

Fan bilish

Fan bilishning boshqa shakllariga nisbatan yangi bilimlarni yaratish va ularni amaliyotda tatbiq etishga yo'naltirilgan.

Signup and view all the flashcards

Ijodiy jarayon natijasi

Ijodiy jarayonning muhim natija ko'rsatkichi, uzluksiz o'z-o'zini yangilash jarayoni.

Signup and view all the flashcards

Dialektika nima?

Hodisa va jarayonlarning o'zaro bog'liqligi va shartlilik jihatlarini o'rganadigan falsafaviy ta'limot.

Signup and view all the flashcards

Determenizm nima?

Narsa va hodisalarni o'rganar ekan, ularni sabab-oqibat munosabatlariga asoslanib tushunishga intiladi. Ya'ni har bir narsa sababga ega va oqibatga olib keladi.

Signup and view all the flashcards

Stoitsizmning asosiy xususiyati nima?

Anglab yetishdagi ratsionallikni mutlaqdek ko'radi, sezgi va intuitsiyani e'tiborga olmaydi.

Signup and view all the flashcards

Dinning ijtimoiy ongdagi roli nima?

Ijtimoiy ongning shakllaridan biri bo'lib, abstrakt tushunchalar orqali haqiqatni aks ettiradi va odamlarning diniy e'tiqodini ifodalaydi.

Signup and view all the flashcards

Fanning keltirib chiqaruvchi omillari qanday?

Fanning paydo bo'lishi va rivojlanishidagi asosiy omillar. Falsafa, bilim va qarash, din va boshqalar.

Signup and view all the flashcards

Paradigmaning mohiyati nima?

Nazariy bilish va amaliy faoliyatning o'zaro bog'lanishi natijasida hosil bo'ladi. Nazariy asoslar bilan amaliy ishlab chiqarish birlashadi.

Signup and view all the flashcards

Germenevtikaning asosiy g'oyasi nima?

Yozma matnni tushunish va talqin qilishga asoslangan bilish usuli.

Signup and view all the flashcards

Gegelning fikricha bilishning haqqoniy usuli nima?

Bilishning haqqoniy, samarali va aniq usuli sifatida ko'radi. Bir-biriga zid fikrlarni muvozanatlab, yangi bilimlar hosil qilishga yordam beradi.

Signup and view all the flashcards

Metodologiyaning ko'p bosqichli konsepsiyasi

Ilmiy bilimlarga erishish jarayonida ob'ekt va sub'ekt o'rtasidagi chegaraning aniq bo'lmasligi, o'zaro ta'sir va bog'lanishlarning murakkabligi.

Signup and view all the flashcards

Yumshoq tamoyillar tizimi

Ilmiy bilimlarni olishda ishlatiladigan turli xil usullarning umumiy va universal xarakterda bo'lishi.

Signup and view all the flashcards

Ilmiy metodlar tizimi

Biror fan sohasida qo'llaniladigan usul va tamoyillar, tadqiqot jarayonlarining birligi.

Signup and view all the flashcards

O'quv fanlari metodlari

Biror fan sohasiga tegishli bo'lgan o'quv fanlarida qo'llaniladigan usullar tizimi.

Signup and view all the flashcards

O'quv fanlari aro tadqiqot metodlari

O'quv fanlari o'rtasidagi integratsion usullarning umumiy birligi.

Signup and view all the flashcards

Falsafa va ilmiy bilish

Ilmiy bilimlarni olishda falsafa rolini aniqlash.

Signup and view all the flashcards

Ijodiy jarayonda eksperiment

Eksperimentning ilmiy bilishda tutgan o'rni.

Signup and view all the flashcards

Eksperiment turlari

Eksperimentning turli xil turlarini ko'rsatish.

Signup and view all the flashcards

Olamning ilmiy manzarasi

Olamni o'rganishning fundamental fanlar yordamida shakllanishiga ta'sir etishi, ya'ni fanning dunyoni idrok etishda qanday rol o'ynashini ifodalaydi.

Signup and view all the flashcards

Tafakkurning ob'ektiv usuli

Obyektivlik va mantiqiylik usullarini qo'llagan holda, ob'ektiv sharoitlardan qat'iy nazar voqealarni o'rganishga yo'naltirilgan.

Signup and view all the flashcards

Fanning o'zi - falsafa

Fanni falsafaga tenglashtirish, ya'ni fanni o'zi o'zida falsafa deb hisoblashni ifodalaydi.

Signup and view all the flashcards

Ilmiy bilimning barcha sohalariga taraqqiyot goyasini tadbik etish

Barcha ilmiy sohalarda insoniyat rivojini, rivojlanishning uzluksiz jarayonini tadqiq qilish.

Signup and view all the flashcards

Dialektik metod

Ijodkorlikda eng samarali bo'lgan metod. Yangi g'oyalarni ishlab chiqish, muammolarga yechim topish va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishga imkon beradi.

Signup and view all the flashcards

Gipoteza

Isbotlanishi kerak bo'lgan taxmin, ilmiy tadqiqotda tasdiqlanishi lozim bo'lgan faraz.

Signup and view all the flashcards

Abstraktsiya

Reallikning fikran ajratilgan kichik qismlarga bo'linishi va ularni tushunishdir. Muammo, hodisa yoki ob'ektning mohiyatini ochib beradi.

Signup and view all the flashcards

Gnoseologiya

Bilish jarayonining mohiyati, konuniyatlari va shakllarini o'rganuvchi ta'limot.

Signup and view all the flashcards

Fanning uzifoti nimada?

Tadqiqot jarayonida shaxsiy fikrlar va his-tuyg'ular ta'sirini minimallashtirish, natijalarni ob'ektivlashtirishga yo'naltirilgan strategiya.

Signup and view all the flashcards

Ilmiy bilimlarning eng rivojlangan shakli qaysi?

Ilmiy bilishning eng rivojlangan shakli, u nazariy tushunchalar, qonunlar va tamoyillar tizimini birlashtirib, hodisalarni tushuntirish va bashorat qilish imkonini beradi.

Signup and view all the flashcards

Qonun nima?

Borliqdagi hodisalar o'rtasidagi ob'ektiv, takrorlanuvchi, zaruriy va barqaror munosabatlarni ifodalovchi falsafiy tushuncha.

Signup and view all the flashcards

Aloxida bilimlarni qanday birlashtiriladi?

Alohida aniq bilimlarni birlashtirib, bir butun tizim - nazariya - hosil qilish jarayoni.

Signup and view all the flashcards

Qayisi ilmiy bilishning ob'ektivligini inkor etadi?

Nisbiylik nazariyasi kabi, ilmiy bilishning ob'ektivlik tamoyilini inkor qiluvchi fanning yangi yo'nalishi.

Signup and view all the flashcards

Ilmiy bilishning to'g'riligini qanday tekshirib ko'rish mumkin?

Ilmiy bilimlarning to'g'riligini tasdiqlovchi mezon, u nazariyani amaliyotda tekshirib, uning samaradorligini baholashga asoslanadi.

Signup and view all the flashcards

An`anaviy metodlarni birlashtirish qanday bo'ladi?

Falsafa va nazariy metodologiya qoidalari o'rtasida o'tish vazifasini bajaruvchi metodlar, ular an'anaviy empirik va nazariy metodlarni birlashtiradi.

Signup and view all the flashcards

Empirik qoidalar nima?

Empirik tadqiqotlarni olib borishda qo'llaniladigan alohida qoidalar va usullar to'plami.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ilmiy Tadqiqot Metodologiyasi Testlar

  • Nazariy va amaliy faoliyatni shakllantirish va tashkil etishning usul va tamoyillari tizimi, bu... Metodologiya
  • Sifat jihatdan yangi moddiy va ma'naviy kadriyatlarning bunyodkori boÊ»lgan inson faoliyati jarayoni, bu... Ijodiyot
  • Yangi bilimlarni yaratuvchi nazariylashgan bilimlar tizimi bu... Fan
  • Fan va ijodiyotning munosabati... Dialektik
  • Kim birinchi bo'lib dialektikani bilish usuli sifatida ilgari surdi? Platon
  • Olamning atomistik tuzilishini ijodiy tafakkurning namunasi sifatida dastlabki yo'nalish... Levkipp va Demokrit
  • Ilmiy tadqiqotdagi umumiy va xususiy uslublarni o‘rganadigan, hamda ularga mos ilmiy tamoyillar ishlab chikadigan fan sohasi... Fan metodologiyasi
  • Empirik bilishning ilmiy metodlari... Induktsiya va deduktsiya, kuzatish va eksperement, abstraklashtirish va ideallashtirish, formallashtirish va aksiomalashtirish
  • Fan ijodiyotmi? Ha, faqat ma'lum sharoitlarda
  • Markaziy Osiyolik mutafakkir kim Aristotelning mantiq bo‘yicha ta'limoti rivojiga va uni sistemalashtirishga eng ko‘p hissa qoÊ»shgan? Beruniy
  • Yevropaga – fanning shakllanishi va fan tasnifi bo'yicha kimning tadqiqoti katta ta'sir ko'rsatdi? Aristotel
  • Kimning ijodiy merosi tabiiy ilmiy, ayniqsa matematika sohasidagi ilmiy bilimlarning keyingi taraqqiyotiga eng ko'p ta'sir etdi? Al-Xorazmiy
  • Ulug'bekning astronomiya sohasidagi faoliyatiga kimning ijodiy merosi kuchli ta'sir ko'rsatdi? G.Galiley
  • Stoitsizmga aloqador... Anglab yetishda ratsional asosni absolyutlashtiruvchi
  • OÊ»rta Osiyolik mutafakirlardan qaysi biri falsafaga yo'l tabiiy fanlar orqali deb hisoblagan? Al-Beruniy
  • OÊ»rta Osiyolik buyuk mutafakkirlardan qaysi biri ilmiy ijodda tabobat amaliyoti, adabiyot va sa'natni qo'shib olib borgan? Ibn Sino
  • Tabiat, ijtimoiy voqelik va inson haqidagi bilimlar sintezi majmui nima? Olamning umumiy manzarasi
  • Struktura... Tizimning tuzilishi va ichki shakllanishi
  • Insonning ijodiy faoliyati qanday asosiy tamoyillari bilan belgilanadi? Bilish tamoyillari bilan
  • Anglanganlik ilmiy ijodda muayayn ahamiyatga egami? Ha
  • "Ong usti" tushunchasini kim birinchi boÊ»lib shakllantirgan? Freyd
  • Insonning madaniy saviya darajasi nima bilan aniqlanadi? Barcha qayd etilganlar

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

More Like This

The Master Key to Riches Ch 6
40 questions

The Master Key to Riches Ch 6

Tree Of Life Christian Academy avatar
Tree Of Life Christian Academy
Use Quizgecko on...
Browser
Browser