Етістіктің шақтары: Өткен шақ

Етістіктің шақтары: Өткен шақ

• Анықтама: Өткен шақ - іс-әрекеттің өткен уақытта болғанын білдіреді.

• Формалары:

  • Білім (жеке): өткен шақтың екі түрі бар: қарапайым (сабақтас) және күрделі.
  • Күрделі өткен шақ: "болды" етістігімен бірге қолданылатын формалар.

• Қарапайым өткен шақ:

  • Етістік түбіріне "-ды", "-ді", "-ты", "-ті" жұрнақтарын қосу арқылы жасалады.
  • Мысалы: "жазу" - "жаздым", "бару" - "бардым".

• Күрделі өткен шақ:

  • "болу" етістігімен бірге: "болды".
  • Мысалы: "жазу" - "жазу болды", "бару" - "бару болды".

• Қолдану жағдайлары:

  • Адамның өткенде жасаған іс-әрекеттерін, оқиғаларды баяндау.
  • Мысалы: "Мен концертте болдым".

• Ережелер:

  • Етістіктің өткен шақ формасын дұрыс қолдану үшін, етістіктің тұлғасын, жұрнақтарын білу қажет.

• Мысалдар:

  • "Мен кітап оқыдым."
  • "Ол мектепке барды."
  • "Біз кино көрдік."

• Сұрақтар:

  • Өткен шақтың қандай формалары бар?
  • Қарапайым және күрделі өткен шақтың айырмашылығы неде?

Етістіктің шақтары: Өткен шақ

• Өткен шақ - іс-әрекеттің өткен уақытта болғанын көрсетеді.
• Өткен шақтың екі түрі бар:
  • Қарапайым (сабақтас)
  • Күрделі.
• Қарапайым өткен шақ етістік түбіріне "-ды", "-ді", "-ты", "-ті" жұрнақтарын қосу арқылы жасалады.
• Мысалдар:
  • "жазу" - "жаздым"
  • "бару" - "бардым".
• Күрделі өткен шақ "болу" етістігімен бірге "болды" формасында қолданылады.
• Мысалдар:
  • "жазу" - "жазу болды"
  • "бару" - "бару болды".
• Өткен шақ адам өткенде жасаған іс-әрекеттері мен оқиғаларды баяндау үшін пайдаланылады.
• Мысалдар:
  • "Мен концертте болдым."
  • "Ол мектепке барды."
  • "Біз кино көрдік."
• Етістіктің өткен шақ формасын дұрыс қолдану үшін, етістіктің тұлғасын және жұрнақтарын білу керек.

Жалпы ақпарат

• "Қыз Жібек жыры" — қазақ халық шығармашылығының көрнекті үлгісі.
• Ертегі және поэма жанрында жазылған.
• Қазақ халқының мәдениеті мен тарихын көрсетеді.

Негізгі кейіпкерлер

• Қыз Жібек: Сұлулық пен даналық символы, ата-анасын қадірлейтін, адал қыз.
• Төлеген: Жібектің сүйіктісі, батыр, ерлік пен жанқиярлықтың символы.
• Базарбай: Жібектің ата-анасымен келісім жасап, оны алу ниетіндегі антагонист.

Негізгі тақырыптар

• Махаббат: Жібек пен Төлегеннің арасындағы терең, адал, нағыз махаббат.
• Отбасы және дәстүр: Ата-ананың рөлі, ұл мен қыздың міндеттері.
• Батырлық: Төлегеннің ерлігі, халықтың қорғаушысы ретіндегі бейнесі.

Оқиға желісі

• Танысу: Жібек пен Төлегеннің кездесу сәті.
• Қиындықтар: Жібек пен Төлегеннің махаббатына кедергі келтіретін жағдайлар.
• Шешім: Төлегеннің Жібекті қорғау үшін күресі.
• Трагедия: Махаббаттың соңғы, қайғылы шешімі.

Стилистикалық ерекшеліктер

• Поэтикалық тіл: Құлымды сөздер, метафоралар, символдар.
• Эпикалық форма: Оқиғаның дамуы, кейіпкерлер арасындағы диалогтар.

Мәдени маңызы

• Қазақ халқының рухани құндылықтарын сақтау.
• Жастарға тәрбие, батырлық және махаббат үлгісі.
• Фольклор мен әдебиетте маңызды орын алатын шығарма.