Etik ve Meslek Etiği Ders Notu

Etik ve Meslek Etiği

• Günümüzde, uluslararası ticaretin yaygınlaşması ve bilgi teknolojilerindeki gelişmeler nedeniyle, meslek mensuplarının bazı kavramları doğru ya da yanlış olarak ayırt etmesinde bir takım değerlerin ön plana çıkartılması, bazı yetenek ve yeterliklerin kazandırılması zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
• Etik, toplumda yaygın olan ahlak kurallarından daha özel ve felsefidir.
• Etik, insanın bütün davranış ve eylemlerinin temelinin araştırılmasıdır.
• Etik kısaca, ahlak bilimi ve töre bilimi olarak adlandırılmakta olup ahlakla ilgili bir kavramdır.

Etik ve Ahlak

• Ahlak, insanın doğuştan getirdiği veya sonradan kazandığı, bir takım davranış şekilleri, huyları, tavırlar, manevi seviyesini belirten tutum ve davranışlar olarak tanımlanmıştır.
• Etik, insan arasındaki ilişkilerin temelinde yer alan değerleri, ahlaki bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olanın niteliğini ve temellerini araştıran felsefe alanıdır.
• Etik ile karıştırılan ahlak ile ilgili kavramlardan birkaçına kısaca değinilecek olursa: Ahlak bozukluğu, toplumun iyi, güzel ve doğru saydığı ahlak kaidelerinin terk edilmesi, Ahlak dışı, terimi; doğru güzel ve iyi bilinen ahlak prensiplerine aykırı söz ve davranışlar.

Etik Değerler

• Temel etik değer ve ilkelerin toplumdan topluma ve zaman içerisinde değişebildiğidir.
• Bu noktada vurgulamak istenilen husus tüm bunların özünde dört temel etik değer ve ilke içinde toplandığıdır:
  • Adalet (hakça davranma)
  • Doğruluk - dürüstlük (içi - dışı bir olma, “hilesiz olma”)
  • Tarafsızlık (nesnel davranma, liyakati esas alma)
  • Sorumluluk (bencillik ve kişisel çıkarlardan uzak olma, sorumlu davranma)

Sosyal Sorumluluk

• Sosyal sorumluluk, kişilerin ya da işletmelerin topluma karşı yerine getirmekle yükümlü olduğu sorumluluklarını, kendisinin ya da işletmenin amaçlarının önünde tutması gerekliliğini ortaya koymak olarak tanımlanabilir.
• Sosyal sorumluluk, işletmelerin ekonomik amaçlarının ve yasal zorunluluklarının ötesinde uzun vadede daha sağlıklı bir toplum için sorumluluklar üstlenmesidir.

İş Etiği ve Sosyal Sorumluluk

• İş etiği ve sosyal sorumluluk artık iç içe girmiş olup, birbirlerinden ayırt edilmeleri neredeyse imkansız hale gelmiştir.

• Buna bakımdan günümüzde iş etiğini içermeyen bir sosyal sorumluluktan, sorumluluk içermeyen bir etik anlayışından söz etmek olanaksızdır.

• Etik değerlere bağlı kalarak işletmelerin, çevrelerine ve topluma zarar verecek tüm davranışlardan kaçınmaları anlamına gelir.### Etik ve Din

• Din, insanların dünya ve ahiret mutluluğunu amaçlayan, iyi ve kötü'yü birbirinden ayırt ederek, iyi'ye ulaşmanın yollarını gösterip, insanı yaşam yönünden olgunluğa eriştirerek, her bakımdan onu mutlu kılmayı hedefleyen kurallar toplamıdır.

• Etik, ussallığı temel alarak dünyevi ilişkilerini düzenler.

• Dinlerin iktisadi davranışları ve işletmecilik uygulamalarını büyük çapta etkilediği bir gerçektir.

Etik Kavramı

• Etik, değer, etik kod, ilke, kural, standart gibi kavramlardan ayırmak pek mümkün değildir.
• Değer: Karşılaşılan obje ya da kavramlar arasından bazılarına, önem ya da belli bir anlam yüklemektir.
• Etik kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır.
• İlke: Eylemleri yönlendiren temel düşüncelerdir.
• Kural: İlkelere uygun eylem yollarıdır.
• Standart: Beklenen davranışların sergilenmesi, istenmeyen davranışlardan kaçınılması amacıyla rehberlik yapan sistemlerdir.

Etik Türleri

• 1. Bireysel Etik: Ahlak hükümlerinin temel değerlerini, davranış prensiplerini, insan düşünce ve eylemlerinin niteliğini kapsar.
• 2. Toplumsal Etik: Toplumsal yaşamda kişi ve grupların tavır ve davranışlarının nasıl olması gerektiğini belirleyen ve yaptırımlarla desteklenen ortak toplumsal kurallardır.
• 3. İş Etigi: Bir toplumdaki çalışmaya ilişkin değerler ve tutumlar iş etiği olarak ifade edilir.

İş Etigi

• İş etiği, teorik ahlak felsefesiyle değil günlük ahlaki değerlerle de yakından ilgilidir ve iş dünyasındaki doğru ve yanlış davranışlar olarak tanımlanır.
• İş etiği, toplumu olan kültür ve değerlerinden etkilenir.
• İş etiği, çalışkanlık, kurum ve kamu faydasını gözetmek, dürüstlük, hakkaniyetli olmak, adil olmak ve şeffaf olmak gibi temel unsurları içermektedir.

İş Etigi Türleri

• 1. Örgütsel Etik: örgütsel etik ilkelerin kendine has özellikleri; öğrenilebilir ve kazanılabilir olması; paylaşılabilir olması, içselleştirilmesi, davranış kalıpları içermesi, referans niteliği taşıması, performans değerlemeye yardımcı olması ve otokontrol sağlaması şeklindedir.
• 2. İşletme Etigi: Kurumsal etik de denilebilen işletme etiği, iş yerinde doğru olanı yapmak üzere oluşturulan kurallar, ahlaki normlar, değerler, eğilimler ve ilkeler bütünü olarak ifade edilmektedir.
• 3. Yönetsel Etik: Yönetsel eylemlerde uyulması gereken ilkeler veya davranış kuralları olarak tanımlanmaktadır.
• 4. Mesleki Etik: İş ve meslek grupları açısından genel etik değerlerin yanı sıra bazı özel etik değerlere sahip olunması şartı da aranmaktadır.