Eritropoezis ve Demir Metabolizması

Eritropoezis

• Normal eritrosit üretiminin gerçekleşmesi için kemik iliğinin demir, B12 vitamini, folik asit, piridoksin (B6 vitamini), protein ve diğer faktörlere ihtiyacı vardır.
• Eritropoez sırasında böbrekler düşük oksijen seviyelerini algılar ve eritropoietin seviyeleri artar.
• Eritropoietin, kemik iliğini uyararak eritrosit üretimini artırır.
• Eritropoietin seviyelerinin düşük olması, kırmızı kan hücresi üretim azalmasına ve anemiye neden olur.

Demir Depolanması ve Metabolizması

• Demir eksikliğinde, kemik iliğindeki demir depoları hızla tükenir ve hemoglobin sentezi baskılanır.
• Demir eksikliği, üretilen kırmızı kan hücrelerinin küçülmesine ve hemoglobin içeriğinin azalmasına yol açar.
• Yetişkinlerde demir eksikliği genellikle kan kaybına işaret eder.
• Demir eksikliğinin kaynağı araştırılmalıdır, çünkü yetişkinlerde demir eksikliği mide-bağırsak kanalında kanama veya kolon kanseri belirtisi olabilir.

Vitamin B12 ve Folik Asit Metabolizması

• Vitamin B12 ve folik asit, kırmızı kan hücrelerindeki DNA sentezi için gereklidir.
• Folik asit ince bağırsakta emilir, ancak vücutta sadece küçük bir miktarda depolanır.
• Vitamin B12, distal ileumda emilen intrinsik bir faktördür.

Kırmızı Kan Hücrelerinin Yıkımı

• Eritrositlerin ortalama yaşam süresi 120 gündür.
• Kırmızı kan hücreleri yıkıldığında, hemoglobinlerinin büyük bir kısmı geri dönüştürülür.
• Hemoglobinlerin bir kısmı bilirubini oluşturmak üzere parçalanır ve safra ile atılır.
• Demirin çoğu kemik iliğinde yeni hemoglobin molekülleri yapmak üzere geri dönüştürülür.
• Dışkı, idrar ve adet kanaması ile küçük miktarlarda demir kaybı olur.

Plazma Proteinleri

• Plazma proteinleri esas olarak albumin ve globulin içerir.
• Albumin vücut sıvı dengesini korumada önemli rol oynar.
• Kan damarlarının duvarları albümine geçirgen değildir, bu yüzden plazmadaki albumin, sıvının damar içinde kalmasını sağlayan bir ozmotik güç oluşturur.

Sıklıkla Kullanılan Kan Değerleri

• Eritrosit: Hemo­glo­bini taşır (erkek: 4.7–6.1 x 106, kadın: 4.2–5.4 x 106) 寿命 120 日
• Hemoglobin (Hgb): Oksijeni dokulara taşır, karbondioksiti dokulardan uzaklaştırır (erkek: 13.5–17.5 g/dl, kadın: 11.5–15.5 g/dl). Anemi­de azalır, polisitemide artar
• Hematokrit (Hct): Kanın şekilli elemanlarının toplam kan hacmi­ne oranını gösterir (Erkek: %40– 52, Kadın: %36–48). Genellikle Hgb’nin üç katıdır.
• Trombosit: Ortalama yaşam sü­resi 7-10gün (150.000-400.000/mm3). Trombositopeni (<20.000/mm3) ciddi, (< 10.000/mm3) yaşamı tehdit edici

Sıklıkla Kullanılan Kan Değerleri - II

• WBC: 4.500–11.000/mm3
• Protrombin Zamanı (PT): Pıhtılaşma gerçekleşene kadar geçen süre (11–12.5 saniye). Karaciğer hastalıklarında, Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC), obstrüktif biliyer hastalıklarında, pıhtılaşma faktör eksikliklerinde ve warfarin kullanımında artar.
• Uluslararası Normalize Edilmiş Oran (INR): Standart warfarin tedavisinde: 2.0-... (Normal: 1.0)

### Lösemi

• Lösemi, kemik iliğinde normal kan hücrelerinin üretimini etkileyen kanser türüdür.
• Lösemili hastalar, bağışıklık sistemlerinin zayıf olması nedeniyle enfeksiyonlara karşı savunmasızdır.
• Lösemi, kan hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde üretilmesiyle oluşur.
• Hastalığın belirtileri hematokrit seviyesi %60'ın üzerinde olduğunda ortaya çıkar.
• Enfeksiyon sırasında görülebilen belirtiler şunlardır:
  • Splenomegali
  • Kan hacminde artış
  • Kan viskozitesinde artış
  • Yaygın kaşıntı
  • Eritromelalji

Lösemin Tedavisi

• Lösemi genellikle çocukluk çağında teşhis edilir.
• Belirtiler, çocukların enfeksiyon nedeniyle erken yaşta ölümüne neden olabilir.
• Antibiyotiklerin kullanımı ve ebeveyn eğitimi, çocuklarda lösemi tedavisini geliştirebilir.
• Lösemi tedavisinde trombosit fonksiyonlarında bozukluklara neden olan ilaçlar kullanılır.

Lökopeni ve Nötropeni

• Lökopeni, beyaz kan hücrelerinin az olduğu bir durumdur ve nötropeni veya lenfopeniden kaynaklanabilir.
• Nötropeni, nötrofil sayısının 2000/mm3'ten az olduğu duruma denir.
• Nötropeni, nötrofil üretiminin azalması veya bu hücrelerin artan tahribatından kaynaklanır.
• Lenfopeni, lenfosit sayısının 1500/mm3'ün altında olması durumudur.
• Lenfopeni, uzun süreli kortikosteroid kullanımı, üremi ve bazı tümörlerden kaynaklanabilir.

Nötropeni Hakkında Ek Bilgi

• Nötrofiller, bakteriyel enfeksiyonların önlenmesinde ve sınırlandırılmasında önemlidir.
• Nötropenili hastalarda RBC ve trombosit sayıları normal olabilir veya hastalığın ilerleyen evrelerinde azalır.
• Nötropenide lenfadenopati sık görülür ve ağrılıdır.
• Nötropenide splenomegali gözlenir.
• Nötropenili hastalarda ateş, özellikle geceleri terleme ve istemsiz kilo kaybı gibi "B semptomları" görülebilir.
• Nötropeni tedavisinde kemoterapi ile birlikte kortikosteroid ilaçlar kullanılır.

Lösemide Hemşirelik Bakımı

• Yorgunluk ve halsizlik sadece löseminin değil, anemi ve enfeksiyona bağlı komplikasyonların da yaygın belirtileridir.
• Hastanın değerlendirmesi, hastanede kaldığı süre boyunca günlük olarak veya gerektiği kadar sıklıkla yapılmalıdır.
• Hemşire, laboratuvar testlerinin sonuçlarını yakından takip etmelidir.

Lösemi Hemşirelik Tanıları

• Enfeksiyon ve kanama riski
• Cilt bütünlüğünde bozulma riski
• Bozulmuş gaz değişimi
• Anemi ve enfeksiyona bağlı yorgunluk ve aktivite intoleransı
• Diyare, kanama ve enfeksiyona bağlı sıvı volüm eksikliği riski

Hodgkin Lenfoma

• Hodgkin lenfoma, erkeklerde kadınlardan daha sık görülür ve genellikle 20'li yaşların başında ve 50 yaş sonrasında teşhis edilir.
• Hodgkin lenfoma, uzun süreli immünosüpresif tedavi alan hastalarda ve Portakal Gazı herbisitine maruz kalan gazilerde daha sık görülür.
• Hodgkin lenfomasının kötü huylu hücresi Reed-Sternberg hücresidir.
• Hodgkin lenfoma genellikle boynun bir tarafında bir veya daha fazla lenf nodunun ağrısız bir şekilde büyümesiyle başlar.
• Lenfadenopatinin en sık görüldüğü yerler servikal, supraklaviküler ve mediastinal lenf nodlarıdır.

Hodgkin Lenfoma Belirtileri

• Açıklanamayan ateş, kilo kaybı ve gece terlemeleri
• Özellikle banyo yaptıktan sonra ciltte kaşıntı
• Yorgunluk, halsizlik
• İştah kaybı
• Sürekli öksürük ve nefes darlığı
• Karın ağrısı veya abdomende hassasiyet ve şişkinlik

Hodgkin Lenfoma Tedavisi

• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Monoklonal antikor tedavisi
• Monoklonal antikor tedavisi, hedefli tedavi türüdür.