Ελληνική Επανάσταση του 1821

Κεφάλαιο 3: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Δημιουργία του Ελληνικού Κράτους (1821-1832)

• Στα τέλη του 18ου αιώνα άρχισε να οργανώνεται η κίνηση που οδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση
• Η Φιλική Εταιρία καλλιέργησε την ιδέα της επανάστασης και δημιουργίας ενός εθνικού κράτους
• Η Ελληνική Επανάσταση ξέσπασε στις αρχές του 1821, αρχικά στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και μετά στον νότιο ελλαδικό χώρο
• Στο Βορρά η Επανάσταση απέτυχε, αλλά στον Νότο κυριάρχησε
• Εκεί οι επαναστατημένοι οργάνωσαν τους πρώτους πολιτικούς θεσμούς στο νέο κράτος
• Οι Μεγάλες Δυνάμεις αρχικά αντιμετώπισαν αρνητικά την Επανάσταση
• Οι φιλέλληνες και το κίνημά τους την είδαν με ενθουσιασμό
• Το 1825 η Οθωμανική Αυτοκρατορία οργάνωσε αντεπίθεση, φέρνοντας την Επανάσταση σε κίνδυνο
• Οι εσωτερικές διαμάχες οδήγησαν σε δύο εμφύλιους πολέμους
• Οι Μεγάλες Δυνάμεις μεσολάβησαν για να σώσουν την Επανάσταση
• Πρώτος κυβερνήτης στο νέο ελληνικό κράτος ορίστηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας
• Η Επανάσταση του 1821 είναι το πιο σημαντικό γεγονός στη νεότερη ελληνική ιστορία
• Με αυτή δημιουργήθηκε το ελληνικό εθνικό κράτος
• Αυτή είναι η πρώτη επανάσταση που δημιούργησε ανεξάρτητο εθνικό κράτος στη νοτιοανατολική Ευρώπη

Α. Προς την Επανάσταση

• Η Ελληνική Επανάσταση ξέσπασε σε μια εποχή επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη και την Αμερική
• Συνδέεται με την ιδέα του ελληνικού έθνους και την οικονομική κρίση που αντιμετώπιζαν οι ορθόδοξοι μετά το 1815
• Η Γαλλική Επανάσταση είχε μεγάλη απήχηση στην Ευρώπη και την Αμερική
• Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία έγιναν εξεγέρσεις
• Αρκετά ξεκίνησαν από ισχυρούς πασάδες που ήθελαν να ξεφύγουν από τον σουλτάνο
• Στους ορθόδοξους καλλιεργήθηκε σιγά σιγά η ιδέα του ελληνικού έθνους
• Όλο και περισσότεροι επιθυμούσαν την εθνική απελευθέρωση για να πάψουν οι Έλληνες να είναι υποταγμένοι στους Οθωμανούς
• Δύσκολα θα ξεσπούσε μια μεγάλη επανάσταση, οι νέες ιδέες δεν είχαν διαδοθεί σε πολλούς
• Στα τέλη του 18ου αιώνα ορισμένοι ορθόδοξοι βελτίωσαν την οικονομική τους κατάσταση
• Ανησυχούσαν λοιπόν μήπως η επανάσταση είχε αρνητικές συνέπειες στην οικονομική τους θέση.
• Από τις αρχές του 19ου αιώνα η οικονομία των ορθοδόξων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία περνάει μια μεγάλη κρίση
• Η οικονομική πρόοδος σταματάει απότομα, κι αυτό διευκολύνει την Ελληνική Επανάσταση
• Η οικονομική κρίση οφείλεται στη Βιομηχανική Επανάσταση και στην ειρήνη που επικράτησε όταν τελείωσαν οι πόλεμοι του Ναπολέοντα
• Τα βρετανικά βιομηχανικά προϊόντα ήταν καλύτερα και φτηνότερα από εκείνα που έφτιαχναν οι τοπικές βιοτεχνίες
• Οι Ευρωπαίοι έμποροι παίρνουν πάλι την πρώτη θέση στο εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο
• Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στις παροικίες οδηγούνται σε μεγάλη οικονομική κρίση: μειώνονται οι εξαγωγές, οι τιμές των προϊόντων που εξάγονται πέφτουν πολύ, πολλοί έμποροι χρεοκοπούν, οι ναύτες χάνουν τη δουλειά τους
• Η κρίση γίνεται πιο μεγάλη το 1820, όταν ο σουλτάνος ξεκινάει πόλεμο με τον Αλή πασά και το οθωμανικό κράτος αυξάνει τους φόρους στις περιοχές που πηγαίνει ο οθωμανικός στρατός
• Η οικονομική κρίση έκανε χειρότερες τις συνθήκες ζωής πολλών Ελλήνων και αυτό έκανε πιο εύκολη την Επανάσταση
• οι άνθρωποι είχαν λιγότερα να χάσουν
• Λίγο πριν από την Επανάσταση, για πολλούς Έλληνες το ατομικό καλό συμβάδιζε με το γενικό καλό
• Αρκετοί πίστευαν ότι ένα νέο εθνικό κράτος θα προστάτευε και θα ενίσχυε την οικονομία
• Άλλοι, όπως οι άνεργοι ναύτες, πίστευαν ότι με την επανάσταση θα έβρισκαν δουλειά
• Πολλοί προεστοί ήθελαν να πάρουν από τους πλούσιους Οθωμανούς την περιουσία τους
• Τέλος, οι περισσότεροι, που ήταν αγρότες, είχαν την ελπίδα ότι σ' ένα νέο κράτος θα είχαν τη δική τους γη
• Το 1814 τρεις έμποροι ίδρυσαν στην Οδησσό τη Φιλική Εταιρία, μια μυστική οργάνωση που είχε στόχο να προετοιμάσει την Ελληνική Επανάσταση
• Την εποχή που ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρία οι ευρωπαϊκές μοναρχίες είχαν πάρει μέτρα ενάντια στις κοινωνικές και στις εθνικές εξεγέρσεις
• Για να μείνει κρυφή τόσο από τις οθωμανικές αρχές όσο και από τους μηχανισμούς ελέγχου των ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών, η Φιλική Εταιρία οργανώθηκε όπως και άλλες μυστικές επαναστατικές οργανώσεις
• Αρχηγοί της ήταν λίγα μόνο άτομα, άγνωστα στα υπόλοιπα μέλη της
• Στην αρχή η Φιλική Εταιρία είχε οικονομικά προβλήματα και λίγα μέλη
• Αργότερα όμως, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, τα μέλη της γίνονταν όλο και περισσότερα
• το 1820 αρχηγός της Φιλικής Εταιρίας έγινε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης
• Τότε οι Φιλικοί πίστεψαν ότι είχε έρθει η ώρα για την Επανάσταση
• Αποφάσισαν λοιπόν να ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδαβία και στη Βλαχία (Παραδουνάβιες Ηγεμονίες), στην Πελοπόννησο και στην Κωνσταντινούπολη
• Είχαν την ελπίδα ότι θα συμμαχήσουν με τον Αλή πασά και ότι θα τους υποστηρίξει ο τσάρος της Ρωσίας

Β. Η έναρξη και η εδραίωση της Ελληνικής Επανάστασης (1821–1825)

• Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε τους πρώτους μήνες του 1821
• Στη Μολδαβία και στη Βλαχία απέτυχε
• Ενώ στο νότιο ελλαδικό χώρο μπόρεσε να αντιμετωπίσει τον οθωμανικό στρατό και να ελέγξει την Πελοπόννησο
• Στερεά Ελλάδα και αρκετά νησιά στο Αιγαίο
• Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και οι Φιλικοί ξεκίνησαν την Επανάσταση από τη Μολδαβία και τη Βλαχία
• Οι περιοχές αυτές ήταν αυτόνομες ηγεμονίες, γι' αυτό είχαν δικές τους φρουρές και λίγο οθωμανικό στρατό
• Ωστόσο σύντομα η Επανάσταση στη Μολδαβία και στη Βλαχία απέτυχε γιατί:
• Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος Ε΄ καταδίκασε το κίνημα και αφόρισε τον Υψηλάντη
• Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α΄αντέδρασε αρνητικά στην Επανάσταση
• Ο οθωμανικός στρατός νίκησε το στρατό του Υψηλάντη σε πολλές μάχες
• Κυρίως όμως οι ντόπιοι αγρότες δεν συμμάχησαν με τον Υψηλάντη
• Η κατάσταση στο νότιο ελλαδικό χώρο, και ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, ήταν πιο ευνοϊκή για να ξεκινήσει η Επανάσταση γιατί:
• Η Πελοπόννησος είχε λίγους μουσουλμάνους κατοίκους
• Ο πασάς της Πελοποννήσου και το μεγαλύτερο μέρος από το στρατό του βρισκόταν στην Ήπειρο
• Στην Πελοπόννησο υπήρχαν πολλά μέλη της Φιλικής Εταιρίας
• Η Επανάσταση στην Πελοπόννησο ξεκίνησε το Μάρτιο του 1821, παρόλο που οι προεστοί ανησυχούσαν -Την περίοδο 1821–1825 οι επαναστάτες μπόρεσαν να ελέγξουν το νότιο ελλαδικό χώρο -Αυτό το κατάφεραν με μάχες κυρίως σε ορεινές περιοχές με άτακτα στρατεύματα -Εκεί ο οθωμανικός στρατός δεν μπορούσε να τους αντιμετωπίσει εύκολα -Από την αρχή της Επανάστασης οι μουσουλμάνοι στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα κλείστηκαν στα κάστρα και στις οχυρωμένες πόλεις -Εκτός από την Πελοπόννησο, είχαν επαναστατήσει η Στερεά Ελλάδα και η Κρήτη, τα περισσότερα νησιά στο Αιγαίο και ορισμένες περιοχές στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία
• Τα πιο σημαντικά γεγονότα στα δύο πρώτα χρόνια της Επανάστασης ήταν η άλωση της Τριπολιτσάς και η μάχη στα Δερβενάκια
• Σουλτάνος πίστευε ότι έπρεπε να εμποδίσουν την ανταρσία, έτσι στράφηκε εναντίον τους
• Ο Σουλτάνος δεν πήρε στα σοβαρά τους επαναστάτες, θεώρησε ότι οι Έλληνες δε θα τα κατάφερναν χωρίς βοήθεια από τη Ρωσία

Γ. Το πολιτικό ζήτημα

• Παράλληλα με τις πολεμικές επιχειρήσεις οι επαναστατημένοι άρχισαν να οργανώνουν το νέο κράτος
• Δε συμφωνούσαν όμως όλοι οι Έλληνες για το νέο εθνικό κράτος και τους θεσμούς που έπρεπε να φτιάξουν
• Η μια άποψη ήθελε ένα αποκεντρωμένο κράτος, όπου οι ντόπιοι άρχοντες και ο ανώτατος κλήρος θα διατηρούσαν πολλά από τα προνόμια που είχαν και πριν
• Η άλλη ήθελε ένα συγκεντρωτικό κράτος με φιλελεύθερους θεσμούς, όπως αυτοί που υπήρχαν σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη
• Τέσσερις κοινωνικές ομάδες συμμετείχαν στις πολιτικές εξελίξεις

Δ. Η Ελληνική Επανάσταση και τα ευρωπαϊκά κράτη (1821-1825)

• Για να πετύχει η Επανάσταση δεν έφτανε η νίκη στον πόλεμο και οι νέοι πολιτικοί θεσμοί
• Έπρεπε να την υποστηρίξουν και να την αναγνωρίσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής
• Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση οι Μεγάλες Δυνάμεις στην Ευρώπη κράτησαν αρνητική στάση
• Για να πείσουν τις Μεγάλες Δυνάμεις να τους υποστηρίξουν, από την αρχή δήλωσαν
• Πήραν τα όπλα για να υπερασπιστούν την τιμή και την ιδιοκτησία που τους αρνιόταν το οθωμανικό κράτος
• Ζητούσαν ως χριστιανοί να μην τους κυβερνούν μουσουλμάνοι
• Η Επανάστασή τους ήταν εθνική και δεν είχε στόχο να αλλάξει την κοινωνία
• Οι Μεγάλες Δυνάμεις άρχισαν να αλλάζουν στάση απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση μετά το 1822
• Βασική αιτία ήταν ο ανταγωνισμός τους για το ποια από αυτές θα ελέγχει την ανατολική Μεσόγειο
• Πολλοί Ευρωπαίοι, ανεξάρτητα από τη στάση που κρατούσαν οι κυβερνήσεις τους, είδαν μ' ενθουσιασμό την Ελληνική Επανάσταση. Αυτοί ονομάστηκαν φιλέλληνες

Ε. Η Ελληνική Επανάσταση σε κρίση (1824–1827) Έθνος και τοπικισμός

• Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης άρχισε σιγά σιγά να ενισχύεται η ελληνική εθνική συνείδηση και η ιδέα για ένα εθνικό κράτος
• Όμως αυτό έγινε έπειτα από πολλές δυσκολίες και συγκρούσεις, που οδήγησαν τους επαναστατημένους ακόμη και σε εμφύλιο πόλεμο -Ο τοπικισμός είχε τις ρίζες του στον τρόπο με τον οποίο ζούσαν οι άνθρωποι. -Ο καθένας θεωρούσε πατρίδα του το μέρος που ζούσε (την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ύδρα κ.ά.). η Ελλάδα ήταν μια καινούργια πραγματικότητα -Δεν ήταν εύκολο για τους επαναστατημένους να ξεπεράσουν τον τοπικισμό.
• Όμως, η ίδια η Επανάσταση δυνάμωσε σιγά σιγά τους δεσμούς ανάμεσα στους επαναστάτες -Μετά τη Β΄ Εθνοσυνέλευση οι οπλαρχηγοί και ορισμένοι προεστοί (κυρίως από την Πελοπόννησο) δυσαρεστήθηκαν που δεν πήραν σημαντικά αξιώματα -Τότε σιγά σιγά δημιουργήθηκαν δύο αντίπαλες ομάδες και διοικήσεις: αυτοί που υποστήριζαν μια ισχυρή κεντρική διοίκηση και οι αντίπαλοί τους, που ήθελαν να διατηρήσουν τα προνόμια που είχαν την οθωμανική περίοδο -Η σύγκρουση οδήγησε σε δύο εμφύλιους πολέμους (1824 και 1825) -Νίκησαν αυτοί που ήθελαν να δημιουργήσουν ένα συγκεντρωτικό κράτος με φιλελεύθερους θεσμούς

###. ΣΤ Η καποδιστριακή περίοδος (1827-1832)

• .ο Ιωάννης Καποδίστριας έφτασε στο Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1828.
• Οι Έλληνες περίμεναν πολλά απ' αυτόν: ήταν πολιτικός με πείρα, γνωστός στα ευρωπαϊκά κράτη και θεωρούσαν ότι μπορούσε να διαπραγματευτεί μαζί τους.
• όμω και η Βρετανία και η Ρωσία αλλάζουν πολιτική απέναντι στους επαναστατημένους Έλληνες για ένα ανεξάρτητο κράτος.

Το πρόβλημα με τη Γη

• Οι περισσότεροι κάτοικοι στο νέο ελληνικό κράτος ήταν ακτήμονες (δεν είχαν δηλαδή δική τους γη)
• Οι Εθνοσυνελεύσεις θεώρησαν τη γη αυτή εθνική γη, που ανήκε δηλαδή σε όλο το έθνος

####Η Οθωμανική Αντεπίθεση

• 1825 ήταν μια κρίσιμη χρονιά για την Ελληνική Επανάσταση.
• Οι εμφύλιες συγκρούσεις περιορίζονται
• ο σουλτάνος ορίζει τον ιμπραήμ πασα διοικητή στην Πελοπόννησο 1827 η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία και η Γαλλία στέλνουν το Γαλλικό στρατό και διώχνει τον ιμπραήμ,και ετοιμάζεται το νέο σύνταγμα

####Πρωτόκολλο του Λονδίνου και Καπόδιστριας και τα αίτια της δολοφονίας του Το Φεβρουάριο του 1830 η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία διακήρυξαν στο Λονδίνο την πλήρη πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας

• Λόγω των πολιτικών φόρων και καταπίεσης πολίτων στην στεριά καταδικάζεται σε θάνατο,καθώς τον Σεπτέμβριο του 1831 δολοφονείται]]