Elehiya: Panimdim at Pagpupugay

Elehiya: Panimdim at Pagpupugay sa Yumaong Mahal sa Buhay

• Elehiya (Dalitlumbay): Isang tulang pandamdamin na nagpapahayag ng pananangis at pagmuni-muni, lalo na sa pag-alala sa isang yumao. May malawak na sakop ng paksa, hindi lang para sa pagluluksa.
• Pinagmulan: Ang mga Ionian na Griyego ang pinagmulan ng elehiya, na tinatawag nilang "elegos". Tumutukoy ito sa tulang binibigkas para ipagluksa ang yumao, na sinasabayan ng plawta.
• Ionian na Estruktura: Ginamit ang hexameter (anim na metrikong yunit) at pentameter (limang metrikong yunit) na taludtod.
• Personipikasyon: Ginagamit upang magunita ang alaala ng pinaglalaanan ng elehiya.
• Katangian ng Klasikong Elehiya: Nagsisimula sa pag-uusap tungkol sa yumao, nagsasaad ng tradisyunal na mitolohiya, makata ay nagpapalabas ng kaisipan sa unang panauhan, nagtatanong ukol sa tadhana, hustisya, at kapalaran, naguugnay sa buhay ng namatay sa sariling buhay ng makata, nagbibigay ng makalalimang konotasyon at nagbibigay ng ginhawa sa huli,

Iba't ibang Uri ng Elehiya

• Martial Elegy: Tumatalakay sa bayan, gaya ng ginawa ni Callinus ng Ephesus sa panahon ng digmaan.
• Gnomic Elegy: Maikli at matalinghaga, tumatalakay sa tradisyonal na karunungan at moralidad. Halimbawa si Solon.
• Funeral or Commemorative Elegy -- Ang kilala nating elehiya ngayon, para sa mga yumao.

Elemento ng Elehiya

• Tema: Ang kabuoang kaisipan ng elehiya, karaniwang kongkreto at nakabatay sa karanasan.
• Tauhan: Ang mga taong kasangkot sa tula.
• Kaugalian o Tradisyon: Masasalamin ang mga nakagawiang gawi o tradisyon sa tula.
• Wika: Pormal o di-pormal, standard o pang-araw-araw na salita.
• Simbolo: Ginagamit para ipahiwatig ang mga kaisipan o ideya.
• Damdamin: Ang mga damdaming nakapaloob sa tula.

Modernong Elehiya

• Estruktura: Hexameter (lalabindalawang pantig) na may apat na taludtod bawat saknong.

Iba pang Uri ng Tulang Pandamdamin

• Pastoral (Dalitbukid): Inilalarawan ang buhay sa bukid, gaya ng "Bahay-Kubo."
• Oda (Dalitpuri): Nakatuon sa dakila at marangal na kaisipan at istilo. Walang tiyak na bilang ng pantig o taludtod. Halimbawa "Manggagawa."
• Dalit (Dalitsamba): Maikling awit na pumupuri sa Diyos. Kalimitan wawaluhing pantig at may dalawa, tatlo o apat na taludturan.
• Soneto (Dalitwari): Labing-apat na taludtod, may unang walong nagpapahayag ng isang isyu, sumusunod na mga saknong ang pagpapaliwanag, huli ang katuturan at kahalagahan

Si Dr. Jose Rizal: Pambansang Bayani

• Mga Pamantayan upang maituring na Pambansang Bayani: Pilipino, yumao, may pagmamahal sa bayan, at may mahinahong damdamin.
• Mga kandidato: Marcelo H. Del Pilar, Graciano Lopez-Jaena, Jose Rizal, Antonio Luna, Emilio Jacinto, at Andres Bonifacio.
• Mga Salik sa Pagiging Pambansang Bayani ni Rizal: Iminulat ang kamalayan ng mga Pilipino, huwaran ng kapayapaan, at pagpapahayag ng sentimentalismo.
• Batas Rizal: Ipinagtibay noong Hunyo 12, 1956, na nagtatadhana sa pagpasok ng buhay, mga ginawa at mga isinulat ni Rizal sa kurikulum ng lahat ng paaralan.

Buhay ni Rizal (Mga Pangunahing Detalye)

• Buong pangalan: Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda

• Kapanganakan: Abril 19, 1861, sa Binan, Laguna

• Kamatayan: Enero 30, 1898, sa Bagumbayan (Lungsod ng Maynila)

• Mga magulang: Don Francisco Mercado at Doña Teodora Alonzo

• Panimula sa edukasyon: Doña Teodora, mga maestro Celestino, Lucas Padua, at iba pa.

• Mga nabasang akda: Konde ng Monte Cristo (Dumas), mga aklat sa kasaysayan, at travelogue.

• Mga tula : 15 tula Kabilang ang A Mi Pueblo (Sa Aking Bayan), A Farewell Dialogue of the Students (Isang Dialogo ng Pamamaalam ng mga Mag-aaral),

• Mga akda at mga dula sa UST: La Juventud Filipina (Para sa Kabataang Pilipino), Consejo de los Dioses (dula), Junto Al Pasig (sarsuela).

• Mga Pag-ibig: Julia Segunda, Segunda Katigbak, Leonor Valenzuela, Leonor Rivera, Consuelo Ortiga y Rey, Gertrude Beckette, Nelly Boustead, O Sei San, Suzanne Jacoby, at Josephine Bracken

• Mga Paglalakbay: Salvadora (Unang Paglalakbay), London, Paris, Hongkong, Japan, iba pa.

• Layunin ng paglalakbay sa London, at sa pandaigdigang ekposisyon sa paris; mapaunlad ang kaalaman sa wika ingles, Kalayaan, Sucesos de las Islas Filipinas (Morga).

• Mga dahilan ng pagkakalayo ni Rizal sa Pilipinas: Itatag ang La Liga Filipina, mapaunlad ang kanyang sarili, at iba pa.

• Halimbawa: Pagbabanta sa kanyang buhay, at ang pagpatapon sa Dapitan.

• Dapitan: Naging manggagamot si Rizal, natuklasan at pinangalanan ng mga hayop tulad ng Draco Rizali, Apogonia rizali, at Rhacoporous rizali.

• Dahilan ng kamatayan: Mga kaso ng rebelyon at pagbuo ng mga samahang labag sa batas ng Espanya.

• Kamatayan: Pinahirapan ni Tinyente Luis Taviel de Andrade, pinayagan ni Gob. Hen. Camillo Polavieja na pagbabaril ni Rizal sa Bagumbayan.