Ekonomiese Stelsels: 'n Oorsig

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson
Download our mobile app to listen on the go
Get App

Questions and Answers

Watter een van die volgende is nie 'n basiese vraag wat elke ekonomie moet beantwoord nie?

  • Hoe moet hierdie goedere en dienste geproduseer word?
  • Watter goedere en dienste moet geproduseer word?
  • Hoeveel geld moet in die ekonomie gedruk word? (correct)
  • Vir wie moet produksie plaasvind?

In 'n beplande ekonomie, wie neem die meeste besluite oor produksie en verspreiding?

  • 'n Sentrale owerheid (regering) (correct)
  • Private ondernemings
  • Die markkragte van vraag en aanbod
  • Individuele verbruikers

Watter ekonomiese stelsel word gekenmerk deur private besit van hulpbronne en vrye mededinging?

  • 'n Tradisionele ekonomie
  • 'n Gemengde ekonomie
  • 'n Markekonomie (correct)
  • 'n Beplande ekonomie

Wat is 'n potensiële nadeel van 'n markekonomie?

<p>Inkomste ongelykheid (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n sleutelkenmerk van 'n gemengde ekonomie?

<p>'n Kombinasie van openbare en private sektore (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die hoofdoel van internasionale handel in die globale ekonomie?

<p>Om voordeel te trek uit relatiewe voordele (B)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende word as 'n produksiefaktor beskou?

<p>Arbeid (A)</p> Signup and view all the answers

Watter tipe inkomste word aan entrepreneurskap gekoppel?

<p>Wins (A)</p> Signup and view all the answers

Wat word in 'n faktormark gekoop en verkoop?

<p>Produksiefaktore (A)</p> Signup and view all the answers

Wie is die hoofdeelnemers in 'n geslote ekonomie?

<p>Huishoudings, besighede en die regering (C)</p> Signup and view all the answers

Wat verteenwoordig die 'werklike vloei' in 'n sirkulêre vloeidiagram?

<p>Die vloei van produksiefaktore en goedere/dienste (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloed die regering die sirkulêre vloei?

<p>Deur belastings in te vorder en te bestee aan openbare dienste (A)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeur met die hoeveelheid vraag as die prys verhoog?

<p>Die hoeveelheid vraag neem af (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is die verhouding tussen prys en aangebode hoeveelheid?

<p>Soos die prys styg, neem die aangebode hoeveelheid toe (D)</p> Signup and view all the answers

Wat verteenwoordig die ewewigspunt op 'n vraag-en-aanbodgrafiek?

<p>Die punt waar aangebode hoeveelheid gelyk is aan die hoeveelheid vraag (D)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeur as die markprys onder die ewewigsprys is?

<p>'n Tekort ontstaan (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die primêre doel van 'n vakbond?

<p>Om die belange van werknemers te beskerm en te bevorder (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan vakbonde werkgewer-werknemer verhoudinge beïnvloed?

<p>Deur kommunikasie te verbeter, maar konflik kan ontstaan (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe dra vakbonde by tot volhoubare groei?

<p>Deur billike arbeidspraktyke te bevorder, wat sosiale onrus verminder (C)</p> Signup and view all the answers

In watter ekonomiese stelsel besit die staat die meeste hulpbronne?

<p>Beplande ekonomie (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n kenmerk van 'n markekonomie?

<p>Privaat/individuele besit (C)</p> Signup and view all the answers

Watter tipes lande gebruik vandag meestal 'n gemengde ekonomie?

<p>Die meeste moderne lande (B)</p> Signup and view all the answers

Watter vloei beskryf die verskaffing van arbeid, grond, kapitaal, entrepreneurskap deur huishoudings?

<p>Produksiefaktore (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die beskrywing van faktor betalings?

<p>Loon, huur, rente, wins om produksiefaktore te vergoed (D)</p> Signup and view all the answers

Teen watter prys is vraag = 60 en aanbod = 60, volgens die vraag- en aanbodskedules?

<p>R15 (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n potensiële nadeel van te veel staatsregulering in 'n gemengde ekonomie?

<p>Bureaucratiese ondoeltreffendheid (B)</p> Signup and view all the answers

Wat kan 'n vakbond doen om volhoubare groei te bevorder?

<p>Bevorder vaardigheidsontwikkeling en veiliger standaarde (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die rol van entrepreneurskap in die produksieproses?

<p>Om ander faktore te kombineer om goedere/dienste te skep (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n moontlike gevolg van verbeterde werknemerverhoudinge wat deur vakbonde bevorder word?

<p>Verbeterde moraal en doeltreffendheid (D)</p> Signup and view all the answers

Veronderstel die regering besluit om meer geld aan infrastruktuurprojekte te bestee. Hoe sal dit die sirkulêre vloei beïnvloed?

<p>Dit sal geld in die vloei inspuit (D)</p> Signup and view all the answers

Hoe onderskei 'n markekonomie van 'n beplande ekonomie in terme van prysbepaling?

<p>Markekonomieë laat pryse bepaal word deur aanbod en vraag (B)</p> Signup and view all the answers

Wat sal waarskynlik gebeur as 'n vakbond suksesvol hoër lone vir sy lede beding?

<p>Dit kan lei tot hoër arbeidskoste vir besighede (B)</p> Signup and view all the answers

Watter van die faktore wat die vraag beïnvloed, sluit in die bemarking en reklame van 'n produk?

<p>Smaak en voorkeure (D)</p> Signup and view all the answers

In 'n sirkulêre vloediagram, watter impak het 'n toename in belasting op die vloeidiagram?

<p>Vermindering van die kontantvloei wat beskikbaar is vir besighede en huishoudings (C)</p> Signup and view all the answers

Veronderstel 'n land prioritiseer die ontwikkeling van sy vervaardigingsbedryf deur middel van belastingvoordele en subsidies. Watter langtermynimpak kan dit hê op die land se posisie in die globale ekonomie?

<p>Verbeterde mededingendheid en potensiële uitvoergeleenthede (C)</p> Signup and view all the answers

Gestel die regering implementeer 'n minimumloon wat hoër is as die ewewigsloon in die arbeidsmark. Wat is die mees waarskynlike uitkoms?

<p>Surplus van arbeid (werkloosheid) (C)</p> Signup and view all the answers

In watter geval sou 'n toename in die prys van een goed lei tot 'n afname in die vraag na 'n ander goed?

<p>Die goed is aanvullend (D)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n vakbond onderhandel 'n nuwe kontrak wat hoër lone en verbeterde voordele behels, maar vereis ook dat die maatskappy in nuwe, doeltreffender tegnologie belê. Hoe sal hierdie ooreenkoms waarskynlik besigheidsproduktiwiteit beïnvloed?

<p>Verhoog produktiwiteit as gevolg van nuwe tegnologie, wat die effek van hoër lone verreken (C)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n ekonomie ervaar 'n tydperk van tegnologiese vooruitgang wat albei die vervaardiging van goedere en die verskaffing van dienste dramaties verbeter. Hoe sal hierdie verandering waarskynlik die vraag- en aanbodkrommes op die lang termyn beïnvloed?

<p>Beide die vraag- en aanbodkurwes sal na regs verskuif, wat moontlik tot nuwe ewewig lei (D)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende beskryf die beste 'n beplande ekonomie?

<p>Die regering beheer die meeste hulpbronne en maak ekonomiese besluite. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n potensiële gevolg van 'n gebrek aan mededinging in 'n beplande ekonomie?

<p>Stagnasie en 'n gebrek aan verbetering in goedere en dienste (B)</p> Signup and view all the answers

Wie is die hoofrolspelers in 'n markekonomie?

<p>Individuele kopers en verkopers (B)</p> Signup and view all the answers

Watter kenmerk is die mees kenmerkend van 'n markekonomie?

<p>Private besit van hulpbronne (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is die rol van die regering in 'n markekonomie?

<p>Om 'n minimale rol te speel, hoofsaaklik om basiese reëls vas te stel (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is die definisie van 'n gemengde ekonomie?

<p>’n Ekonomie wat elemente van beide mark- en beplande stelsels bevat (B)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende is ‘n kenmerk van ‘n gemengde ekonomie?

<p>’n Kombinasie van openbare en private sektore (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is die voordeel van ‘n gemengde ekonomie?

<p>Dit bied buigsaamheid vir staatsinmenging om die ekonomie te stabiliseer. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n moontlike nadeel van 'n gemengde ekonomie?

<p>Hoë burokrasie (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is die globale ekonomie?

<p>Die onderlingse verbinding van nasionale ekonomieë regoor die wêreld (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die rol van internasionale handel in die globale ekonomie?

<p>Om lande te help om voordeel te trek uit hul vergelykende voordele (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloed tegnologie die globale ekonomie?

<p>Dit verbeter kommunikasie en ekonomiese interaksie. (C)</p> Signup and view all the answers

In die konteks van ekonomie, wat is 'n produksiefaktor?

<p>Enige hulpbron wat gebruik word om goedere of dienste te produseer (D)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende is NIE 'n produksiefaktor nie?

<p>Geld (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is die inkomste wat verdien word deur die faktor van produksie 'grond'?

<p>Huur (A)</p> Signup and view all the answers

Watter tipe inkomste word tipies met kapitaal geassosieer as 'n produksiefaktor?

<p>Rente (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n faktormark?

<p>'n Mark waar produksiefaktore gekoop en verkoop word (D)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende is 'n voorbeeld van 'n faktormark?

<p>'n Arbeidsmark (C)</p> Signup and view all the answers

Wat vloei van huishoudings na besighede in 'n sirkulêre vloeidiagram?

<p>Produksiefaktore (C)</p> Signup and view all the answers

Wat vloei van besighede na huishoudings in die sirkulêre vloei?

<p>Goedere en dienste (D)</p> Signup and view all the answers

Watter uitwerking het 'n toename in prys op die vraag?

<p>Vraag neem af (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe 'n prysverlaging sal waarskynlik die hoeveelheid aanbod beïnvloed?

<p>Dit sal die hoeveelheid aanbod verminder. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is die ewewigspunt in 'n vraag-en-aanbodgrafiek?

<p>Waar die vraag- en aanbodkrommes kruis (C)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeur as die markprys bo die ewewigsprys is?

<p>Daar is 'n surplus in die mark (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n handel unie?

<p>'n Organisasie wat werkers verteenwoordig (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is die hoofdoel van vakbonde?

<p>Om werknemers te verteenwoordig in onderhandelinge met werkgewers (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan vakbonde verhoudinge tussen werkgewers en werknemers beïnvloed?

<p>Deur die kommunikasie tussen bestuur en werkers te verbeter (C)</p> Signup and view all the answers

Op watter manier dra vakbonde by tot volhoubare groei?

<p>Deur billike arbeidspraktyke te bevorder, wat sosiale onrus verminder (C)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende scenario's illustreer die impak van 'n vakbond wat 'n toename in werknemervoordele beding, insluitend beter gesondheidsorgplanne en ouerlike verlofbeleide, op die werknemers se ekonomiese welstand en produktiwiteit?

<p>Werknemers ervaar minder stres en het beter gesondheidsuitkomste weens die verbeterde voordele, wat lei tot groter werkstevredenheid, produktiwiteit en 'n sterker toewyding aan hul werk. (C)</p> Signup and view all the answers

Gestel daar is 'n land waar die regering besluit om die invoer van goedere van ander lande te beperk ten einde sy plaaslike nywerhede te beskerm. Watter waarskynlike impak sal hierdie beleid op die land se ekonomiese stelsel en sy verhouding met die globale ekonomie hê?

<p>Dit sal die land van die globale ekonomie isoleer, wat lei tot verminderde ekonomiese groei en beperkte toegang tot 'n wye verskeidenheid goedere en dienste vir verbruikers. (B)</p> Signup and view all the answers

Stel jou voor dat 'n tegnologiese vooruitgang, soos 'n wydverspreide outomatisering in vervaardiging en diensbedrywe, lei tot 'n aansienlike toename in die vraag na gespesialiseerde vaardighede wat verband hou met die ontwikkeling, implementering en instandhouding van hierdie tegnologieë. Watter langtermyn-uitwerking sal dit waarskynlik hê op vakbonde en die vaardigheidsontwikkelingsinisiatiewe wat hulle bevorder?

<p>Vakbonde sal fokus op die verskaffing van vaardigheidsontwikkelings- en opleidingsprogramme om werknemers te help om die nuwe gespesialiseerde vaardighede aan te leer wat deur tegnologiese vooruitgang vereis word, hul relevansie verseker en hul lede in die vinnig veranderende arbeidsmark ondersteun. (B)</p> Signup and view all the answers

Beskou 'n scenario waar die regering van 'n land 'n beleid implementeer om aansienlike subsidies aan die hernubare energiebedryf toe te ken, wat tot 'n beduidende afname in die koste van sonpanele en windturbines lei. Hoe sal hierdie beleid die vraag- en aanbodkrommes vir hernubare energie beïnvloed, en wat sal die potensiële impak op die land se energie-ekonomiese stelsel wees?

<p>Die aanbodkromme sal na regs verskuif, wat lei tot laer energiepryse en verhoogde vraag na hernubare energie, terwyl die land se ekonomiese stelsel in 'n gemengde ekonomie verder beweeg na groter afhanklikheid van markkragte vir energieproduksie. (D)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n land besluit om 'n suiwer markekonomiese stelsel aan te neem sonder enige staatsinmenging of regulering. Wat sou waarskynlik een van die aanvanklike en moontlik die belangrikste uitdagings wees wat deur hierdie ekonomiese stelsel in die gesig gestaar word in die vroeë oorgangsfase?

<p>Die skepping van monopolieë of oligopolieë wat daartoe lei dat hulpbronne gekonsentreer word en moontlik 'n gebrek is aan mededinging. (B)</p> Signup and view all the answers

Watter ekonomiese stelsel word gekenmerk deur 'n sentrale owerheid wat die meeste ekonomiese besluite neem?

<p>Beplande ekonomie (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n belangrike kenmerk van 'n markekonomie?

<p>Private besit van hulpbronne (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is die rol van die regering in 'n gemengde ekonomie?

<p>Beperkte ingryping, hoofsaaklik regulering (B)</p> Signup and view all the answers

Watter stelling beskryf die beste die globale ekonomie?

<p>Die interkonneksie van nasionale ekonomieë (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is 'n voorbeeld van die produksiefaktor 'kapitaal'?

<p>‘n Vragmotor (A)</p> Signup and view all the answers

Watter inkomste word verdien deur die faktor van produksie 'arbeid'?

<p>Salaris (A)</p> Signup and view all the answers

In 'n sirkulêre vloei diagram, watter rol speel huishoudings?

<p>Eienaars van produksiefaktore (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is die effek van 'n prysverhoging op die hoeveelheid van 'n produk wat gevra word?

<p>Verminder (C)</p> Signup and view all the answers

Watter een van die volgende is 'n potensiële nadeel van 'n beplande ekonomie?

<p>Tekort aan mededinging wat tot inefficiëntie kan lei. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan 'n gemengde ekonomie die ongelykhede wat in 'n suiwer markekonomie voorkom, aanspreek?

<p>Deur die implementering van herverdelingsbeleide en maatskaplike programme. (B)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende faktore kan internasionale handel die meeste beïnvloed in die globale ekonomie?

<p>Verbeterde tegnologie en kommunikasie. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe dra entrepreneurskap by tot die ekonomie as 'n produksiefaktor?

<p>Deur ander faktore te kombineer om goedere en dienste te skep, terwyl risiko's geneem word. (B)</p> Signup and view all the answers

Watter rol speel die 'werklike vloei' in 'n sirkulêre vloei model?

<p>Die vloei van goedere en dienste van besighede na huishoudings en die vloei van produksiefaktore van huishoudings na besighede. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is die waarskynlikste impak van 'n minimumloon wat bo die ewewigsloon in die arbeidsmark gestel word?

<p>‘n Tekort aan werksgeleenthede. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan vakbonde bydra tot volhoubare ekonomiese groei?

<p>Deur billike arbeidspraktyke te bevorder, vaardigheidsontwikkeling en ekonomiese stabiliteit. (D)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende beskryf die beste 'n situasie van markewewig?

<p>Die prys waarteen die hoeveelheid wat gevra word, gelyk is aan die hoeveelheid wat aangebied word. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is die waarskynlikste gevolg van 'n toename in die prys van 'n komplementêre goed op die vraag na 'n spesifieke produk?

<p>'n Afname in die vraag na die produk. (B)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n land voer beleide in wat buitelandse beleggings sterk beperk. Wat is waarskynlik een van die direkte gevolge hiervan op die land se ekonomiese stelsel?

<p>Verminderde kapitaaltoevoer en moontlike vertraging in ekonomiese ontwikkeling. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloed die regering die sirkulêre vloei van 'n ekonomie?

<p>Deur belasting te hef en besteding aan openbare dienste te doen. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan 'n vakbond ekonomiese ongelykheid verminder?

<p>Deur kollektief te beding vir billike lone en voordele vir alle werkers. (C)</p> Signup and view all the answers

Watter impak het 'n beleid wat ontwerp is om die invoer van goedere te beperk op 'n land se ekonomiese stelsel en sy verhouding met die globale ekonomie?

<p>Dit beskerm plaaslike nywerhede, maar kan internasionale handelsverhoudinge belemmer. (B)</p> Signup and view all the answers

In 'n sirkulêre vloei model, hoe word die interaksie tussen huishoudings en besighede in die faktormark voorgestel?

<p>Huishoudings verskaf grond, arbeid en kapitaal aan besighede. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloed 'n toename in produktiwiteit tipies die aanbodkromme vir 'n goed of diens?

<p>Dit verplaas die aanbodkromme na regs wat 'n toename in aanbod aandui. (C)</p> Signup and view all the answers

Watter van die volgende scenario's beskryf die beste die potensiële impak van tegnologiese vooruitgang op die arbeidsmark?

<p>’n Toename in die vraag na werkers met tegnologiese vaardighede, alhoewel sommige poste verplaas word. (B)</p> Signup and view all the answers

In 'n beplande ekonomie, wat is die waarskynlikste gevolg van die staat wat pryse onder die ewewigsvlak vasstel?

<p>'n Tekort aan goedere, aangesien die vraag aanbod oorskry. (A)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n klein land besluit om 'n strategie van volledige ekonomiese selfvoorsiening te volg, sluit alle internasionale handel uit en produseer alles binnelands. Wat is een van die mees beduidende langtermynuitdagings wat hierdie land waarskynlik sal ondervind?

<p>Beperkte toegang tot 'n groter verskeidenheid goedere en dienste, wat lei tot verminderde lewenstandaarde in vergelyking met lande wat aan handel deelneem. (D)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan verhoogde staatsbesteding aan onderwys die langtermyn groeipotensiaal van 'n gemengde ekonomie beïnvloed?

<p>Deur 'n meer geskoolde arbeidsmag te bevorder, wat produktiwiteit en innovasie verhoog. (A)</p> Signup and view all the answers

Gestel 'n land ervaar 'n aansienlike toename in die koste van energie as gevolg van geopolitieke spanning. Hoe sal hierdie koste-skok waarskynlik die korttermyn aanbodkromme vir die meeste nywerhede in die land beïnvloed?

<p>Die aanbodkromme sal na links verskuif, wat 'n afname in aanbod aandui. (D)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan die interaksie tussen vakbonde en die regering volhoubare ekonomiese groei belemmer?

<p>Deur te lobby vir regulasies wat indiensneming belemmer en innovasie verdoesel. (C)</p> Signup and view all the answers

Stel 'n situasie voor waar 'n tegnologiese vooruitgang die vraag na geskoolde werkers in 'n spesifieke bedryf dramaties verhoog. Wat is die mees waarskynlike uitkoms in die faktormark vir arbeid in daardie bedryf?

<p>‘n Toename in loonkoerse aangesien maatskappye meeding om geskoolde werkers te lok. (D)</p> Signup and view all the answers

Hoe sou 'n skielike en onverwagte toename in die hoeveelheid geld in 'n ekonomie die vraag- en aanbodkrommes op kort termyn beïnvloed, terwyl alle ander faktore gelyk bly?

<p>Dit sou die vraagkromme na regs verskuif, wat 'n toename in die vraag aandui, terwyl die aanbodkromme relatief onveranderd bly. (A)</p> Signup and view all the answers

Beskou 'n scenario waar 'n markekonomie 'n tydperk van vinnige tegnologiese vooruitgang ervaar, wat lei tot aansienlike toename in produktiwiteit in verskeie bedrywe. Wat is die waarskynlike langtermyn impak op die arbeidsmark, veral vir werkers in roetine-intensiewe beroepe?

<p>‘n Beduidende afname in indiensnemingsgeleenthede vir werkers in roetine-intensiewe beroepe, met moontlike loonstagnasie of afname as gevolg van outomatisering. (C)</p> Signup and view all the answers

Watter langtermyn uitdaging is die waarskynlikste vir 'n land wat 'n suiwer markekonomie aanneem sonder staatsinmenging of regulering tydens die vroeë oorgangsfase?

<p>Die opkoms van uiters ongelykmatige rykdomverspreiding, potensieel wat tot sosiale onrus en markonstabiliteit lei. (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Ekonomiese Stelsel

Beskryf hoe 'n nasie produksie, verspreiding en verbruik van goedere en dienste organiseer.

Eerste basiese vraag

Watter goedere en dienste geproduseer moet word?

Tweede basiese vraag

Hoe goedere en dienste geproduseer moet word (metodes, tegnologie)?

Derde basiese vraag

Hoeveel goedere/dienste geproduseer moet word?

Signup and view all the flashcards

Vierde basiese vraag

Vir wie moet produksie plaasvind (hoe word goedere versprei)?

Signup and view all the flashcards

Beplande Ekonomie

'n Sentrale owerheid (regering) bepaal alle belangrike aspekte van ekonomiese produksie en verspreiding.

Signup and view all the flashcards

Markekonomie

Individuele kopers en verkopers neem besluite oor produksie en verspreiding.

Signup and view all the flashcards

Gemengde Ekonomie

Inkorporeer elemente van beide mark- en beplande stelsels.

Signup and view all the flashcards

Globale Ekonomie

Verwys na die onderlinge verbondenheid van nasionale ekonomieë oor die wêreld.

Signup and view all the flashcards

Staatsbesit

Die staat besit en beheer die meeste hulpbronne.

Signup and view all the flashcards

Gesentraliseerde Besluitneming

'n Beplanningsagentskap besluit wat en hoeveel om te produseer, hoe om dit te produseer, en teen watter prys.

Signup and view all the flashcards

Prys- en Loonbeheer

Die regering stel pryse vir goedere en lone vir werkers vas.

Signup and view all the flashcards

Beperkte Verbruikerskeuse

Minder verskeidenheid produkte beskikbaar.

Signup and view all the flashcards

Voordeel van Beplande Ekonomie

Die staat kan vinnig hulpbronne aanwend om sosiale doelwitte te bereik.

Signup and view all the flashcards

Gelykheidspotensiaal

Potensiaal om inkomste-ongelykheid te verminder deur beheer van lone.

Signup and view all the flashcards

Nadeel van Beplande Ekonomie

Kan lei tot tekorte of surplusse as gevolg van foutiewe sentrale beplanning.

Signup and view all the flashcards

Private Besit

Individue en besighede besit hulpbronne.

Signup and view all the flashcards

Winsmotief

Produsente wil wins maksimeer; verbruikers wil nut maksimeer.

Signup and view all the flashcards

Beperkte Regeringsintervensie

Regering speel 'n kleiner rol, hoofsaaklik om basiese reëls vas te stel.

Signup and view all the flashcards

Vrye Kompetisie

Veelvuldige verkopers kompeteer, wat innovasie dryf en pryse beïnvloed.

Signup and view all the flashcards

Doeltreffendheid

Kompetisie dwing besighede om doeltreffend te wees, kwaliteit produkte te produseer en te innoveer.

Signup and view all the flashcards

Inkomste-ongelykheid

Markte kan welvaartverskille genereer.

Signup and view all the flashcards

Kollektiewe Bedinging

Gesamentlike onderhandeling vir lone, voordele, werksomstandighede.

Signup and view all the flashcards

Loononderhandeling

Kan arbeidskoste verhoog.

Signup and view all the flashcards

Werkplekverhoudinge

Vakbonde kan kommunikasie verbeter, maar konflik kan ontstaan.

Signup and view all the flashcards

Billike Lone

Verminder ongelykheid, help werkers om hulself te onderhou.

Signup and view all the flashcards

Ekonomiese Stabiliteit

Bevorder billike arbeidspraktyke, verminder sosiale onrus.

Signup and view all the flashcards

Grond (Natuurlike Hulpbronne)

Hulpbronne uit die natuur (minerale, water, grond).

Signup and view all the flashcards

Arbeid

Menslike poging (fisies en geestelik).

Signup and view all the flashcards

Kapitaal

Mensgemaakte hulpbronne (masjinerie, gereedskap, geboue).

Signup and view all the flashcards

Entrepreneurskap

Die organiserings- en risikonemerrol wat die ander faktore kombineer om goedere/dienste te skep.

Signup and view all the flashcards

Faktormark

Waar faktore van produksie (grond, arbeid, kapitaal) gekoop en verkoop word.

Signup and view all the flashcards

Produk(Verbruikers)mark

Waar voltooide goedere/dienste gekoop en verkoop word.

Signup and view all the flashcards

Finansiële Mark

Waar finansiële instrumente (aandele, obligasies) verhandel word.

Signup and view all the flashcards

Huishoudings

Besit die faktore van produksie en ontvang inkomste.

Signup and view all the flashcards

Besighede (Ondernemings)

Eis faktore van produksie en produseer goedere/dienste.

Signup and view all the flashcards

Owerheid (Regering)

Hef belasting en gebruik dit vir openbare dienste.

Signup and view all the flashcards

Reële Vloei

Die vloei van faktore van produksie van huishoudings na besighede.

Signup and view all the flashcards

Geldvloei

Die vloei van inkomstes van besighede na huishoudings.

Signup and view all the flashcards

Belastingvloei

Belasting vloei van huishoudings/besighede na die regering.

Signup and view all the flashcards

Owerheidsbesteding

Regeringsbesteding vloei na huishoudings/besighede.

Signup and view all the flashcards

Grond → Huur

Huur word aan grond betaal.

Signup and view all the flashcards

Arbeid → Lone

Lone of salarisse word aan arbeid betaal.

Signup and view all the flashcards

Kapitaal → Rente

Rente word aan kapitaal betaal.

Signup and view all the flashcards

Entrepreneurskap → Wins

Wins word aan entrepreneurskap betaal.

Signup and view all the flashcards

Tekort

Vind plaas as die markprys onder ewewig is, so vraag > aanbod.

Signup and view all the flashcards

Surplus

Vind plaas as die markprys bo ewewig is, so aanbod > vraag.

Signup and view all the flashcards

Vakbond

’n Organisasie van werkers wat gevorm is om hul kollektiewe belange te beskerm en te bevorder.

Signup and view all the flashcards

Effek van Vakbonde op Besighede

Kan arbeidskoste verhoog as vakbonde hoër lone eis.

Signup and view all the flashcards

Regulerende Nakoming

Vakbonde verseker dat besighede arbeidswette en gesondheids- en veiligheidstandaarde volg.

Signup and view all the flashcards

Volhoubare Groei

Deur billike arbeidspraktyke te bevorder, kan vakbonde maatskaplike onrus verminder en langtermyn ekonomiese ontwikkeling aanmoedig.

Signup and view all the flashcards

Tripartiete Samewerking

Samewerking tussen vakbonde, regering en besighede kan meer gebalanseerde, inklusiewe groei bevorder.

Signup and view all the flashcards

Markekonomie Voordele

Verhoogde innovasie en doeltreffendheid in 'n kapitalistiese ekonomie.

Signup and view all the flashcards

Markekonomie Nadele

Daar is 'n risiko van inkomste-ongelykheid en markmislukkings in 'n kapitalistiese ekonomie.

Signup and view all the flashcards

Arbeid Inkomste

Verdienste vir die verskaffing van arbeid.

Signup and view all the flashcards

Land Inkomste

Inkomste verdien uit grondbesit.

Signup and view all the flashcards

Die "onsigbare hand"

Die konsep waar vraag en aanbod produksie en pryse rig.

Signup and view all the flashcards

Multinasionale Korporasies (MNKs)

Groot maatskappye wat in verskeie lande bedryf word.

Signup and view all the flashcards

Uitvoer

Wanneer 'n land goedere verkoop aan 'n ander land.

Signup and view all the flashcards

Invoer

Wanneer 'n land goedere koop van 'n ander land.

Signup and view all the flashcards

Ewewigsprys

Die prys waar vraag en aanbod gelyk is.

Signup and view all the flashcards

Faktore van produksie

Die vier hulpbronne wat nodig is vir produksie.

Signup and view all the flashcards

Entrepreneur

Die risiko-nemer en organiseerder van produksie.

Signup and view all the flashcards

Produkmark

Die plek waar voltooide goedere verkoop word.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ekonomiese Stelsels

  • 'n Ekonomiese stelsel beskryf hoe 'n nasie die produksie, verspreiding en verbruik van goedere en dienste organiseer.
  • Elke ekonomie moet vier basiese vrae beantwoord:
    • Watter goedere en dienste moet geproduseer word?
    • Hoe moet hierdie goedere en dienste geproduseer word?
    • Hoeveel goedere/dienste moet geproduseer word?
    • Vir wie moet produksie plaasvind?
  • Die hoof ekonomiese stelsels is:
    • Beplande ekonomie
    • Mark ekonomie
    • Gemengde ekonomie

Beplande Ekonomie

  • Ook bekend as 'n bevel- of sentraal-beplande ekonomie.
  • Histories gekoppel aan sosialistiese of kommunistiese nasies.
  • 'n Sentrale owerheid (regering) bepaal alle belangrike aspekte van ekonomiese produksie en verspreiding.
  • Die staat besit en beheer die meeste hulpbronne.
  • 'n Beplanningsagentskap besluit wat en hoeveel om te produseer, hoe om dit te produseer en teen watter prys.
  • Die regering stel pryse vir goedere en lone vir werkers vas.
  • Daar is minder verskeidenheid van produkte beskikbaar.
  • Dit kan hulpbronne vinnig rig om sosiale doelwitte te bereik, en inkomste ongelykheid verminder.
  • Dit lei tot 'n gebrek aan kompetisie, tekorte of surplusse as gevolg van gebrekkige sentrale beplanning, en stadige besluitneming.

Mark Ekonomie

  • Ook bekend as 'n kapitalistiese of vryemark ekonomie.
  • Sterk beïnvloed deur Adam Smith se konsep van die "onsigbare hand."
  • Besluite oor produksie en verspreiding word gedesentraliseer.
  • Individue en besighede besit hulpbronne.
  • Produsente wil wins maksimeer; verbruikers soek om nut te maksimeer.
  • Regering speel 'n kleiner rol.
  • Verskeie verkopers kompeteer, wat innovasie dryf en pryse beïnvloed.
  • Dit dwing besighede om doeltreffend te wees, kwaliteit produkte te produseer en te innoveer, en 'n wye reeks produkte en dienste aan te moedig
  • Dit kan welvaartverskille genereer en negatiewe eksternaliteite (besoedeling) kan voorkom sonder regulering.

Gemengde Ekonomie

  • Die meeste moderne ekonomieë is gemengde ekonomieë, wat elemente van beide mark- en beplande stelsels bevat.
  • Die regering en die privaatsektor deel in eienaarskap en besluitneming.
  • Kombinasie van openbare en private sektore.
  • Die staat korrigeer markmislukkings, dwing omgewingsbeskerming af of verskaf welsyn.
  • Die stelsel probeer die mededingendheid van vrye markte benut en basiese sosiale beskerming verseker.
  • Die regering kan ingryp om die ekonomie te stabiliseer en basiese behoeftes kan deur die regering verskaf word.
  • Staatsbesteding vereis dikwels hoër belasting.
  • As die regering oorreguleer, kan dit ondoeltreffendheid skep.

Globale Ekonomie

  • Die globale ekonomie verwys na die onderlinge verbondenheid van nasionale ekonomieë regoor die wêreld.
  • Goedere, dienste, kapitaal en arbeid kan makliker oor grense beweeg.
  • Lande voer uit en voer in om voordeel te trek uit hul vergelykende voordele.
  • Groot maatskappye werk in verskeie lande.
  • Die internet en globale vervoernetwerke verhoog ekonomiese onderlinge afhanklikheid.
  • Selfs hoogs beplande ekonomieë neem dikwels deel aan internasionale handel.
  • Markekonomieë kan baat by groot uitvoergeleenthede.
  • Gemengde ekonomieë jongleer plaaslike prioriteite met mededinging in globale markte.

Produksie Faktore

  • Elke produksieproses benodig vier produksiefaktore:
    • Grond (Natuurlike Hulpbronne): Alle hulpbronne uit die natuur.
    • Arbeid: Menslike poging.
    • Kapitaal: Mensgemaakte hulpbronne
    • Entrepreneurskap: Die organiserende en risiko-nemende rol wat die ander faktore kombineer om goedere/dienste te skep.
  • Elke faktor ontvang 'n ooreenstemmende inkomste:
    • Grond → Huur
    • Arbeid → Lone of Salarisse
    • Kapitaal → Rente
    • Entrepreneurskap → Wins

Tipes Markte

  • Faktormark: Waar produksiefaktore gekoop en verkoop word.
    • Voorbeeld: Arbeidsmark, finansiële markte.
  • Produktemark: Waar goedere/dienste gekoop en verkoop word.
    • Voorbeeld: Kleinhandelwinkels, e-handelswebwerwe.
  • Finansiële mark: Waar finansiële instrumente verhandel word.

Deelnemers in 'n Geslote Ekonomie

  • In 'n geslote ekonomie is die hoofdeelnemers:
    • Huishoudings:
      • Besit die produksiefaktore.
      • Ontvang inkomste.
      • Spandeer hierdie inkomste op goedere/dienste in die produktemark.
    • Besighede (Ondernemings):
      • Eise produksiefaktore van huishoudings.
      • Produseer goedere/dienste en verkoop dit in produktemarkte aan huishoudings.
      • Betaal faktorinkomste aan huishoudings.
    • Regering:
      • Vorder belasting van huishoudings en besighede.
      • Gebruik belastinginkomste vir openbare dienste, infrastruktuur, welsyn.
      • Kan geld inspuit of onttrek uit die sirkulasievloei.

Vloei van Goedere, Dienste, Geld en Produksiefaktore

  • Daar is twee hooftipes vloei:
    • Reële Vloei:
      • Die vloei van produksiefaktore van huishoudings na besighede.
      • Die vloei van goedere en dienste van besighede na huishoudings.
    • Geld Vloei:
      • Die vloei van inkomste van besighede na huishoudings.
      • Die vloei van uitgawes van huishoudings na besighede.
    • Wanneer die regering ingesluit word:
      • Belasting vloei van huishoudings/besighede → regering.
      • Staatsbesteding vloei → huishoudings/besighede.

Vraag en Aanbod

  • Vraag verwys na die hoeveelheid van 'n produk wat verbruikers bereid is om te koop teen 'n gegewe prys.
  • Aanbod verwys na die hoeveelheid van 'n produk wat produsente bereid is om te verkoop teen 'n gegewe prys.
  • Wanneer die prys styg, daal die hoeveelheid gevra.
  • Wanneer die prys styg, styg die hoeveelheid verskaf.
  • 'n Surplus vind plaas as die markprys bo ewewig is, so aanbod > vraag.
  • 'n Tekort vind plaas as die markprys onder ewewig is, so vraag > aanbod.

Vakbonde

  • 'n Vakbond is 'n organisasie van werkers wat gevorm word om hul kollektiewe belange te beskerm en te bevorder.
  • Primêre funksies sluit in:
    • Kollektiewe bedinging vir lone, voordele, werksomstandighede.
    • Verteenwoordiging van werkers in geskille en onderhandelinge.
    • Regs- en welsynsondersteuning vir lede.
  • Kan arbeidskoste verhoog as vakbonde hoër lone eis, maar regverdige lone kan lei tot beter produktiwiteit en laer omset.
  • Vakbonde kan kommunikasie tussen bestuur en werkers verbeter, maar konflik kan voorkom as onderhandelinge misluk.
  • Vakbonde verseker dat besighede arbeidsregte en gesondheid- en veiligheidstandaarde nakom.
  • Goeie arbeidsverhoudinge kan moraal en doeltreffendheid verhoog; swak verhoudinge kan lei tot stakings of verminderde produktiwiteit.
  • Vakbonde kan stoot vir opleiding op die werk en beter veiligheidstandaarde, wat die kwaliteit van die arbeidsmag verhoog.
  • Deur billike arbeidspraktyke te bevorder, kan vakbonde sosiale onrus verminder en langtermyn ekonomiese ontwikkeling aanmoedig.
  • Wanneer vakbonde, die regering en besighede saamwerk, kan dit meer gebalanseerde groei bevorder.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

More Like This

Untitled Quiz
13 questions

Untitled Quiz

FaithfulBirch5593 avatar
FaithfulBirch5593
Economics Revision Notes 2021-2022 Term 2
11 questions
Use Quizgecko on...
Browser
Browser