Экология негіздері

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson
Download our mobile app to listen on the go
Get App

Questions and Answers

«Биоценоз» терминінің авторы кім?

  • К.Мебиус (correct)
  • И.Левинсон
  • Ч.Дарвин
  • А.Линней

Атмосфераның Жер бетіне ең жақын қабаты қандай?

  • Мезосфера
  • Тропосфера (correct)
  • Стратосфера
  • Экзосфера

Адамдардың биосфераға оң әсері ретінде не қарастырылады?

  • Ластануды арттыру
  • Химиялық өндірісті кеңейту
  • Жер асты суының қорын қалпына келтіру (correct)
  • Бизнесті дамыту

Қоршаған ортаның химиялық ластануына не жатады?

<p>Ауыр металдар (C)</p> Signup and view all the answers

Жер бетіндегі жасыл өсімдіктердің биомассасының энергетикалық көзі не?

<p>Күн сәулесі (A)</p> Signup and view all the answers

Экология терминін алғаш кім ұсынды?

<p>Э. Геккель (B)</p> Signup and view all the answers

Аутэкология бөлімінің зерттеу объектісі не?

<p>ағзалар (C)</p> Signup and view all the answers

Синэкология бөлімінің зерттеу объектісі қандай?

<p>қауымдастықтар (C)</p> Signup and view all the answers

Тіршілік ету ортасының жағдайы не деп аталады?

<p>экологиялық фактор (D)</p> Signup and view all the answers

ПОПУЛЯЦИЯНЫҢ қандай белгілері тән?

<p>барлық аталғандар (C)</p> Signup and view all the answers

Теңгерімді популяция деп қандай популяция аталады?

<p>тұрақты (B)</p> Signup and view all the answers

Экожүйенің абиотикалық компоненті нені қамтиды?

<p>жер, ауа, су (B)</p> Signup and view all the answers

Көмірқышқыл газының артуымен байланысты климаттық құбылыс қайсы?

<p>парниктік эффект (B)</p> Signup and view all the answers

Озон қабатының атқаратын қызметі қандай?

<p>ультракүлгін сәулелерді сіңіру (A)</p> Signup and view all the answers

Экологиялық мониторинг не үшін қажет?

<p>антропогенді әсерлерді болжау (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанның басты экологиялық мәселесі қандай?

<p>сапалы тұшы судың жетіспеуі (C)</p> Signup and view all the answers

Антропогендік факторлар неге жатады?

<p>өнеркәсіптің дамуы (B)</p> Signup and view all the answers

Күн энергиясы қандай ресурсқа жатады?

<p>сарқылмайтын (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Биоценоз дегеніміз не?

К. Мебиус ұсынған термин, белгілі бір территорияда кездесетін барлық тіршілік иелерінің жиынтығын білдіреді. Мысалы, орман биоценозы – осы орманда кездесетін өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер жиынтығы.

Рекультивация деген не?

Рекультивация – табиғи ортаны қалпына келтіру, яғни әр түрлі антропогендік әсерлерден бұзылған жерлерді (мысалы, тау-кен өндіру, құрылыс) қайта пайдалануға жарамды ету.

Ноосфера дегеніміз не?

Ноосфера бұл адамның ақыл-ойы мен ғылыми білімі басым болатын биосфераның эволюциялық кезеңі. Бұл кезеңде адам табиғаттағы өзгерістердің бастаушысы әрі жауапкершілігін сезінеді, сәйкес етуге тырысады.

Қоршаған ортаның химиялық ластануының негізгі көздері?

Ауыр металдар (мысалы, қорғасын, сынап), пестицидтер (зиянды жәндіктерге қарсы химиялық заттар), пластмасса (органикалық қосылыстардан жасалған материалдар), мұнай өнімдері (мұнай, дизель, бензин), бұл химиялық ластаушылар тірі организмдерге және экожүйеге теріс әсер етеді.

Signup and view all the flashcards

Тропосфера дегеніміз не?

Жер атмосферасының ең төменгі қабаты. Бұл қабатта адамдар мен жануарлар өмір сүреді, ауа-райы құбылыстары қалыптасады.

Signup and view all the flashcards

Экология дегеніміз не?

Тірі ағзалар мен қоршаған орта арасындағы өзара байланыстарды зерттейтін ғылым.

Signup and view all the flashcards

Синэкология

Жануарлар мен өсімдіктер популяцияларының бір-бірімен, сондай-ақ қоршаған ортамен өзара әрекеттесуін зерттейтін экология бөлімі.

Signup and view all the flashcards

Аутэкология

Тірі ағзалардың жеке түрлерінің қоршаған ортамен өзара әрекетін зерттейтін экология бөлімі.

Signup and view all the flashcards

Популяция дегеніміз не?

Жекелеген түрге жататын тірі ағзалардың тобы, белгілі бір аумақты мекендейтін және ортақ генофондты бөлісетін.

Signup and view all the flashcards

Экологиялық факторлар дегеніміз не?

Тірі ағзалардың өмір сүруіне әсер ететін барлық факторлардың жиынтығы.

Signup and view all the flashcards

Абиотикалық факторлар дегеніміз не?

Температура, жарық, ылғалдылық, жел, қысым және топырақ сияқты тірі ағзалардың тіршілігіне әсер ететін тірі емес факторлар.

Signup and view all the flashcards

Биотикалық факторлар дегеніміз не?

Басқа тірі ағзалардың әсерінен туындайтын экологиялық факторлар, мысалы, бәсекелестік, жыртқыштық, паразитизм және т.б.

Signup and view all the flashcards

Антропогендік факторлар дегеніміз не?

Адам қызметінің нәтижесінде пайда болатын экологиялық факторлар, мысалы, ластану, қала құрылысы, орман кесу және т.б.

Signup and view all the flashcards

Мекендейтін орта дегеніміз не?

Тірі ағзалардың тіршілік ортасын құрайтын және олардың өміріне тікелей әсер ететін кез келген орта.

Signup and view all the flashcards

Биота дегеніміз не?

Биосферадағы тірі ағзалардың жиынтығы, олар өзара әрекеттесіп, энергия мен зат алмасуды қамтамасыз етеді.

Signup and view all the flashcards

Экожүйе дегеніміз не?

Биосфераның бір бөлігі, оған тірі ағзалармен қатар, тіршілік ортасының физикалық компоненттері - топырақ, ауа, су кіреді.

Signup and view all the flashcards

Биотикалық компонент дегеніміз не?

Экожүйенің құрамдас бөлігі, оған өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар және бактериялар кіреді.

Signup and view all the flashcards

Абиотикалық компонент дегеніміз не?

Экожүйенің құрамдас бөлігі, оған топырақ, су, ауа, жарық, температура және т.б. кіреді.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Экология негіздері

  • Экология терминін кім енгізді?: Э. Геккель
  • Экология дегеніміз не?: Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы туралы ғылым
  • Аутэкология зерттейді: Ағзаларды
  • Демэкология зерттейді: Популяцияларды
  • Синэкология зерттейді: Қауымдастықтарды
  • Абиотикалық факторлар мысалдары: Температура
  • Биотикалық факторлар мысалы: Комменсализм
  • Антропогендік факторлар мысалы: Өнеркәсіптің дамуы
  • Экологиялық фактор дегеніміз не?: Тіршілік ету ортасының жағдайы
  • Популяцияға тән белгілер: Жастық құрамы, даралар саны, өлім, туу (барлық аталғандар)

Популяция туралы

  • Популяция дегеніміз не?: Белгілі бір территорияны қамтитын және жалпы генофондты иеленетін бір түр особьтарының жиынтығы
  • Экологияда тұрақты популяция дегеніміз: Туылу саны өлім санымен шамамен теңелген популяция

Экожүйелер

  • Экологиядағы негізгі функционалды бірлік: Экожүйе
  • Экожүйенің биотикалық компоненті: Тірі ағзалар
  • Экожүйенің абиотикалық компоненті: Топырақ
  • Сулы ортада мекендейтін ағзалар: Гидробионттар

Су ресурстары

  • Су ресурстарының механикалық ластануы: Суда әртүрлі қоспалардың және қатты қалдықтардың болуы
  • Қазақстанның басты су артериясы: Ертіс

Табиғи ресурстар

  • Сарқылмайтын ресурстар мысалы: Күн энергиясы
  • Сарқылатын, бірақ қалпына келетін ресурстар: Өсімдіктер
  • Минералды ресурстар мысалы: Мұнай және тас көмір
  • Продуценттер қызметі: СО2 сіңіріп органикалық зат түзетін және О2 бөліп шығаратын табиғи ресурс

Суды тазалау

  • Суды тазалау әдісі: Химиялық (нейтрализация)

Атмосфера қабаттары

  • Стратосфераның сипаттамасы: әр 1000 м биіктікте температура 50С төмендейді
  • Озон қабатының функциясы: Ультракүлгін сәулелерді сіңіру
  • Парниктік эффект дегеніміз не?: Атмосфера температурасының жоғарлау процесі және оның құрамында көмірқышқыл газының көбеюі
  • Парниктік эффект түзілуіндегі рөл атқаратын қосылыс: Көміртек диоксиді

Қазақстанның экологиялық проблемалары

  • Қазақстанның негізгі экологиялық проблемалары: Сапалы тұщы судың жетіспеуі

Экологиялық зерттеулер

  • Жер планетасының экологиялық мәселелерін зерттейтін экология бөлімі: Әлемдік экология

Өнеркәсіптік заттар

  • Тоңазытқыштарда және көліктерде қолданылатын заттар: Фреон (құрамында фтор бар қаныққан көмірсутектер)

Жалпы экологиялық түсініктеме

  • Қоршаған ортаға адамның әсерлері: Антропогендік фактор
  • Биосфераны антропогендік әсерден бақылау жүйесі: Экологиялық мониторинг
  • Әуеден экологиялық процестерді бақылау: Авиациялық мониторинг
  • Зиянсыз бір түрдің басқа түр үшін беретін қарым-қатынас: Комменсализм
  • Озон қабатының бұзылу қаупі: Ультракүлгін сәулелерінің өлімге әкеліп соқтыратын ықпалы

Қазақстандағы қорықтар

  • Қазақстандағы алғашқы қорық: Ақсу-Жабағалы

Биосфера

  • «Экологиялық жүйе» терминін енгізген ғалым: А.Тенсли
  • Биосфера құрамы: Тірі заттар, биогендік заттар, биокосты денелер
  • Гидросфера биосферадағы пайыздық қатынасы: 75%
  • И. Вернадский биосферадағы тірі заттың функциялары: Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты
  • «Биоценоз» терминінің авторы: К. Мебиус
  • Атмосфераның Жер бетіне ең жақын қабаты: Тропосфера
  • Адамдардың биосфераға оң әсері: Табиғи ресурстарды қалпына келтіру, жерді рекультивациялау, жер асты суын қалпына келтіру шаралары
  • Рекультивацияның мақсаты: Жер өнімділігін қарғау және сақтау
  • Қоршаған ортаның химиялық ластануы: Ауыр металдар, пестицидтер, пластмасса
  • Биосфера қабатындағы ақыл-ой сферасы: Ноосфера
  • Жер бетіндегі жасыл өсімдіктердің бірінші ретті өнім биомасса жиналуының көздері: Күн сәулесі
  • Антропогендік факторлар мысалы: Мұнай тасымалдаушы құбырлар
  • Биотикалық факторлар: Фиогендік, микробиогендік, зоогендік, антропогендік

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser