Eeuwwisseling en Moderniteit (1895-1930)

Eeuwwisseling en Moderniteit (1895-1930)

• De periode tussen de eeuwwisseling en de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) staat bekend als het fin de siècle.
• De Eerste Wereldoorlog en de economische crisis zorgden voor een radicale verandering in de samenleving en de kunst.
• Er ontstonden nieuwe artistieke stromingen: expressionisme, dadaïsme en de Nieuwe Zakelijkheid.
• Europa kende snelle wetenschappelijke en technologische vooruitgang, maar ook sociale conflicten en revolutionaire bewegingen.
• De levenshouding was een mix van vooruitgangsgeloof en apocalyptisch sentiment.
• Impressionisten en symbolisten braken met de realistische weergave van de wereld.
• Nieuwe media, zoals fotografie en film, namen de taak van de kunst over.
• De kunst moest autonoom zijn; l'art pour l'art.
• De schilderkunst werd bevrijd van het nabootsen van de werkelijkheid.
• Expressionisme gebruikte felle kleuren en gekke perspectieven om de burgerlijke wereld te bekritiseren.
• Dadaïsme, zoals Kurt Schwitters, gebruikte shock, chaos en schandalen.
• Dadaïsme combineerde media als poëzie, kunst, film en muziek.
• Sommige stromingen gingen over tot abstracte kunst.
• Duitstalige literatuur was eveneens ontroerend en divers.
• Rainer Maria Rilke was een beroemde impressionistisch en symbolistische dichter.
• Expressionistische dichters zoals Alfred Wolfenstein experimenteerden met taal.
• Dadaïsten zoals Hugo Ball experimenteerden met taal en klank.
• Na de oorlog gingen veel auteurs over op een feitelijke, nuchtere stijl, de Nieuwe Zakelijkheid.
• Bertolt Brecht ontwikkelde episch theater, gericht op kennis in plaats van emotie.
• Erich Maria Remarque was een belangrijk auteur van de Nieuwe Zakelijkheid, bekend om Niets nieuws in het Westen.

Betekenis van l'art pour l'art

• L'art pour l'art betekent "kunst om de kunst".
• Het beschrijft de kunst streven naar autonomie; de kunst dient geen extern doel.

Moderne kunststromingen

• Expressionisme:
  • Gebruikt luide kleuren en gekke perspectieven.
  • Kritiek op de burgerlijke maatschappij.
  • Gericht op het uitdrukken van emotionele ervaringen.
• Dadaïsme:
  • Gebruikt shock, chaos en schandalen.
  • Protest tegen conventies.
  • Combineert diverse media.
• Nieuwe Zakelijkheid:
  • Feitelijke, nuchtere en observerende stijl.
  • Kritisch op de moderne samenleving.

Autonomie van de taal

• Expressionisme:
  • Alfred Wolfenstein (1883-1945) was een belangrijke expressionistische dichter.
• Dadaïsme:
  • Hugo Ball vertegenwoordigt de dadaïstische afwijzing van conventies.

Nieuwe Zakelijkheid

• De Nieuwe Zakelijkheid is een stijl in de literatuur die een feitelijke, nuchtere en observerende stijl gebruikt.
• Representanten: Bertolt Brecht & Erich Maria Remarque

Belangrijke termen

• Fin de siècle: De periode tussen de eeuwwisseling en de Eerste Wereldoorlog.
• L'art pour l'art: Kunst om de kunst zelf.
• Expressionisme: Een artistieke stijl die intense emoties en innerlijke wereld uitdrukt.
• Dadaïsme: Een kunststroming die de betekenis en waarde van kunst in vraag stelt om door middel van shock, chaos en schandalen te protesteren.
• Nieuwe Zakelijkheid: Een literatuurstroming met een nuchtere stijl gericht op een feitelijke weergave.

Alfred Wolfenstein (1883-1945)

• Duitse dichter en literair criticus.
• Expressionistisch gevoeligheid.
• Politiek actief.
• Emigreren na de machtsovername van de nazi's.

Erich Maria Remarque (1898-1970)

• Geboren in Osnabrück.
• Diende in de Eerste Wereldoorlog.
• Schreef de anti-oorlogsroman "Niets nieuws in het Westen".
• Emigreren na de machtsovername van de nazi's.

National-Socialisme en Nachkriegsliteratuur (1930-1967)

• Schrijvers vluchtten weg voor het nationaal-socialisme.
• De literatuur die ontstond in ballingschap, wordt ballingschapsliteratuur genoemd.
• Na de oorlog richtten Duits schrijvers zich op verschillende thema's, waaronder verwerking van de oorlog en de misdaden van de nazi's.
• De nazi’s vervolgen auteurs, verbieden boeken en organiseren boekverbrandingen.
• Schrijvers verzetten zich tegen het regime door (interne emigratie) in het geheim te werken.
• Paul Celan (1920-1979) was een prominente dichter tijdens het nationaal-socialisme.
• Bij de DDR-literatuur, was het afrekenen met fascisme en het opbouwen van een socialistische samenleving belangrijk.
• De schrijvers moesten positieve helden portretteren.
• In West-Duitsland was het thema de vernieuwing van de taal en cultuur.
• Günter Eich, Paul Celan, Wolfgang Borchert en Heinrich Böll zijn belangrijk voor de puinliteratuur.
• Groep 47 was een platform voor vernieuwing in de Duitse literatuur.

Bruno Apitz (1900-1979)

• DDR-schrijver die in concentratiekampen zat.
• Schreef de bestseller Naakt onder wolven.

Roman

• Een uitvoerig prozaverhaal.
• Beschrijft een uitgebreid fragment uit iemands leven.

Paul Celan (1920-1979)

• Joodse dichter die in Roemenië opgroeide.
• Overleefde de Holocaust.
• Belangrijke bijdragen aan de naoorlogse Duitstalige poëzie.

Oxymoron

• Een stilistische figuur met tegenstrijdige termen.

Deze quiz verkent de periode tussen de eeuwwisseling en de Eerste Wereldoorlog, met een focus op de culturele, artistieke en technologische veranderingen. Je leert over nieuwe stromingen zoals expressionisme en dadaïsme, en de impact van de oorlog en crisis op de maatschappij. Test je kennis over deze boeiende tijd in de kunstgeschiedenis!