Edebiyat Akımları

Edebiyat Akımları

• Edebiyat akımları, sanatçıların bestimmili estetik ve düşünsel ilkeler etrafında birleşerek oluşturdukları anlayışlardır.
• Toplumsal değişimler, bilimsel ve teknolojik yenilikler, ve bireysel farklılıklar bu akımların doğuşunda büyük rol oynamıştır.

Klasisizm

• Akla ve sağduyuya değer verir.
• Konularını eski Yunan ve Latin edebiyatından alır.
• Kahramanları seçkin kişilerdir.
• Sanat için sanat görüşünü savunur.
• Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur.
• Temsilciler: Moliere, Corneille, Racine, La Fontaine, La Bruyere, Boileau, Şinasi, Ahmet Vefik Paşa.

Romantizm

• Konular Hıristiyanlıktan, tarihten ve günlük yaşamdan alınır.
• Akıl yerine duygulara ve hayallere önem verir.
• Sanat toplum içindir görüşünü benimser.
• Tabiat önemlidir; gözlem ve tasvire önem verir.
• Temsilciler: Voltaire, Shakespeare, Goethe, Schiller, J.J.Rousseau, Victor Hugo, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhak Hamit Tarhan.

Realizm

• Konu gerçek ve yaşanmış hayattan alınır.
• Kişilerin ruhsal davranışlarını ve kişiliklerini etkileyen çevreyi tanıtır.
• His ve hayale kapılmadan toplum gerçeklerini yansıtır.
• Sanat için sanat görüşünü savunur.
• Temsilciler: Flaubert, Stendhal, Balzac, Dickens, Hemingway, Turgenyev, Çehov, Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade Sezai.

Natüralizm

• Determinizmi topluma ve insanlara uygular.
• Toplum laboratuvar, insan deney konusu, sanatçı bilim insanı olarak görülür.
• Kahramanların portreleri ince ayrıntılarla verilir.
• Hayatı tüm yönleriyle anlatır.
• Sanat toplum içindir anlayışını benimser.
• Temsilciler: Emile Zola, Maupassant, Steinbeck, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Nabizade Nazım.

Parnasizm

• Şiirde gerçekçiliği savunur.
• Doğal güzelliğe ve dış görünüşe önem verir.
• Sanat sanat içindir ilkesini savunur.
• Temsilciler: Gautier, Banville, Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin, Yahya Kemal.

Sembolizm

• Şiirde anlam açıklığından kaçınır.
• Alacakaranlık, üzüntü ve belirsiz varlık görüntülerini yansıtır.
• Şiirde musiki her şeyden önce gelir.
• Sanat için sanat anlayışına bağlıdır.
• Temsilciler: Baudelaire, Mallarme, Rimbaud, Verlaine, Valery, Edgar Allan Poe, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Cenap Sahabettin.

Sürrealizm

• Bilinçaltı rüyada ortaya çıkar.
• Akıl ve mantık değersizdir; insanı yönlendiren içgüdü ve bilinçaltıdır.
• Kurucusu Andre Breton'dur.
• Temsilciler: Andre Breton, Paul Eluard, Orhan Veli, Cemal Süreyya, İkinci Yeniciler.

Empresyonizm

• Varlığın gerçek ve nesnel yanını değil, sanatçıda uyandırdığı izlenimleri anlatır.
• Kendi iç dünyalarını dile getirirler; dış dünyaya ilgisizdirler.
• Temsilciler: Verlaine, Rimbaud.

Ekspresyonizm

• Sanatçılar iç gözleme önem verir.
• Yapıtlarda fantastik ve korkunç olaylar anlatılır.
• Temsilciler: Franz Kafka, Eliot.

Kübizm

• Varlığın dış görünüşüyle birlikte iç dünyasını betimler.
• Temsilciler: Apollinaire, Max Jacob.

Fütürizm

• Makineyi ve hızı edebiyata taşır.
• yy başında Marinetti tarafından kurulmuştur.
• Temsilciler: Marinetti, Mayakovski, Nazım Hikmet.

Egzistansiyalizm

• İnsan kendi özünü kendisi seçer.
• Varoluşçuluk olarak da bilinir.
• Temsilciler: Jean Paul Sartre, Albert Camus, Samuel Beckett, Franz Kafka.

Dadaizm

• Aklın hiçbir değerinin olmadığı, her şeye kuşkuyla bakılan bir anlayış benimser.
• Dil ve estetik kuralları bir yana...