Economische Groei en Wederopbouw in Nederland

Economische Groei

• Direct na de bevrijding startte Nederland met de wederopbouw.
• De oorlog had grote schade aangericht aan bruggen, spoorwegen, havens, machines en voorraden.
• Tekorten aan voedsel, brandstof en geld bemoeilijkten het herstel.
• Economisch herstel lukte toch binnen vijf jaar dankzij de inzet van de bevolking en Amerikaanse financiële hulp via het Marshallplan.
• De regering hield de lonen laag, waardoor fabrieken goedkoop konden exporteren.
• In de jaren 1950 groeide de Nederlandse economie door de opleving van de Duitse economie.
• Veel Nederlandse bedrijfstakken profiteerden, waaronder de Rotterdamse haven, die tussen 1962 en 2004 de grootste ter wereld was.
• In 1959 werd een groot aardgasveld ontdekt in Noord-Nederland.
• Nederland schakelde over van steenkool op aardgas.
• De staat verdiende veel geld met de verkoop van aardgas aan andere landen.

Gevolgen van de Economische Groei

• Nederland investeerde fors in infrastructuur, zoals (spoor)wegen, tunnels en polders.
• De Deltawerken werden aangelegd om Zeeland en Zuid-Holland te beschermen tegen het water.
• In 1953 was er de watersnoodramp waarbij ruim 1.800 mensen omkwamen.
• In de jaren 1960 ontstond een consumptiemaatschappij dankzij loonsverhogingen.
• Nederlanders gaven meer geld uit aan luxe goederen zoals televisies, wasmachines, auto’s en vakanties.
• Tussen 1970 en 1990 verdween veel fabrieksarbeid naar lagelonenlanden.
• Steeds meer Nederlanders werkten in de dienstverlening.

Modernisering van de Landbouw

• Na 1945 was modernisering van de landbouw een belangrijk doel van de regering.
• Het doel was om de bevolking te verzekeren van voldoende en betaalbaar voedsel.
• Door efficiënter te werken zouden boeren meer en goedkoper produceren.
• De herinrichting van het platteland begon met ruilverkaveling om grote, aaneengesloten kavels te creëren, geschikt voor landbouwmachines.
• Tussen 1950 en 1970 bereikten ruilverkavelingen een hoogtepunt.
• Goed berijdbare wegen, rechte sloten, rioleringen en moderne boerderijen werden aangelegd.
• Ongeveer 70 procent van het Nederlandse platteland werd opnieuw ingericht.
• Men verhoogde de opbrengsten door het gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.
• In de veeteelt werden melkmachines ingezet en nieuwe veerassen gebruikt.
• Boeren kregen subsidie van de EEG, die vaste prijzen garandeerde die hoger waren dan de marktprijs.
• De agrarische productie groeide enorm.
• Grote landbouwbedrijven waren in het voordeel en investeerden in nieuwe technieken.
• Gemiddeld werden bedrijven groter, met minder arbeidskrachten en enorme opbrengsten.
• Nederland is de grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld, na de Verenigde Staten.
• De biodiversiteit is sterk afgenomen door het gebruik van bestrijdingsmiddelen en minder onkruid.
• De veestapel produceert veel stikstof, wat natuurgebieden aantast.
• Vee en verwarmde kassen stoten veel broeikasgassen uit
• Er is discussie over de wenselijkheid van zo’n grote agrarische sector.

Verzorgingsstaat

• Tijdens de crisis van de jaren 1930 bezuinigde de Nederlandse regering op werkloosheidsuitkeringen.
• Na 1945 zagen politici in dat bezuinigingen hadden geleid tot armoede.
• Tussen 1950 en 1970 werkten regeringen aan een verzorgingsstaat.
• De overheid zorgt voor iedereen die dat zelf niet kan, zoals ouderen, zieken en werklozen.
• De Algemene Ouderdomswet (AOW) van 1957 gaf iedere Nederlander recht op een staatspensioen vanaf 65 jaar.
• Later voerde de regering kinderbijslag in, een uitkering per kind.
• Marga Klompé voerde in 1965 de Algemene Bijstandswet in.
• De wet zorgde voor bestaanszekerheid voor iedereen met recht op een minimuminkomen van de staat.
• De verzorgingsstaat werd uitgebreid met andere regelingen.
• Tijdens een economische crisis in de jaren 1970 werd er bezuinigd op uitkeringen.
• Het uitgangspunt bleef dat de overheid ervoor zorgt dat iedereen op een redelijke manier kan leven.

Politieke Ontwikkelingen

• Tussen 1918 en 1994 zat er altijd een confessionele partij in de regering.
• Dit had te maken met de verzuiling, de verdeling van de samenleving in groepen op basis van geloof of politieke overtuiging.
• Na 1945 regeerden de confessionele partijen eerst met de PvdA en later met de VVD, toen er moest worden bezuinigd op de verzorgingsstaat.
• Vanaf de jaren 1960 brokkelden de zuilen af door ontkerkelijking.
• Door de afname van fabrieksarbeid verschrompelde de sociaaldemocratische zuil.
• De tijd van ontzuiling was ook een tijd van individualisering, waar mensen "zichzelf" wilden zijn.
• Door ontzuiling en individualisering voelden Nederlanders zich vrijer bij het uitbrengen van hun stem.
• De macht van de katholieke en protestantse partijen (CDA) nam af.
• In 1994 kwam er een kabinet zonder confessionelen.
• De 'paarse' combinatie van PvdA, VVD en D66 zorgde voor het recht op euthanasie en openstelling van het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht.
• Er kwamen meer partijen die niet bij een zuil hoorden.
• Er zijn partijen die opkomen voor het milieu, mensen met een migratieachtergrond, ouderen of dieren, of die de komst van niet-westerse migranten willen afremmen.
• De Tweede Kamer kent nu veel politieke groeperingen (twintig in 2023).
• Dat maakt Nederland moeilijker bestuurbaar.

Nederland herstelde zich snel na de oorlog dankzij inzet en Marshallhulp. Lage lonen en de opleving van de Duitse economie stimuleerden de groei. De ontdekking van aardgas leverde extra inkomsten op.