Economie: Prijselasticiteit van de Vraag

Samenvatting Volledige Micro-Economie (Vrije Universiteit Brussel)

• De economie is de wetenschap die menselijk gedrag bestudeert, waarbij doelen en schaarse middelen een rol spelen.
• Economie heeft een parallel met huishoudkunde, aangezien zowel individuen als samenlevingen beslissingen moeten nemen over de beste allocatie van schaarse middelen.
• Het economisch probleem bestaat uit drie vragen: wat gaan we produceren?, hoe gaan we produceren? en voor wie gaan we produceren?
• Productiefactoren bestaan uit arbeid, kapitaal en natuurlijke rijkdommen.
• Schaarste leidt tot spanningen tussen behoeften en beschikbare middelen.
• Economie onderzoekt beslissingen van individuen en interacties tussen hen op verschillende markten, en ook algemene economische factoren zoals inflatie, groei en werkloosheid.

Hoofdstuk 1: De 10 principes van de economie

• Economie is de wetenschap die het menselijk gedrag onderzoekt bij de afweging tussen doelen en schaarse middelen.
• De drie kernvragen die elke samenleving moet beantwoorden zijn: wat te produceren?, hoe te produceren? en voor wie te produceren?
• Economische middelen zijn schaars, wat betekent dat er niet genoeg is om aan alle behoeften te voldoen.
• Mensen maken keuzes met opportuniteitskosten in gedachten.
• Mensen reageren op prikkels
• Handel tussen partijen kan de welvaart verhogen.
• Markten zijn effectieve manieren om de economie te organiseren.
• Overheden kunnen vaak de resultaten van markten verbeteren.
• Er is op korte termijn een afweging tussen inflatie en werkloosheid.

Hoofdstuk 3: Vraag en Aanbod

• Markt = geheel van kopers en verkopers van een bepaald goed.
• Soorten markten verschillen op basis van aantal aanbieders en transparantie.
• In volmaakte concurrentie zijn verkopers en kopers 'prijsnemers'.
• Vraagcurve toont relatie tussen prijs en gevraagde hoeveelheid.
• Wet van de vraag: hogere prijs -> lagere vraag
• Individuele vraag ≠ marktvraag.
• Invloeden op de vraagcurve naast prijs:
  • Prijzen van verwante goederen
  • Inkomen van de consument
  • Voorkeuren/smaak van de consumenten
  • Verwachtingen van de consument
• Aanbodcurve toont relatie tussen prijs en aangeboden hoeveelheid.
• Wet van het aanbod: hogere prijs -> hogere aanbod
• Invloeden op de aanbodcurve naast prijs:
  • Kosten van de productiefactoren
  • Technologie
  • Prijzen van verwante goederen
  • Aantal aanbieders
  • Verwachtingen van de producenten
• Evenwicht = snijpunt vraag- en aanbodcurve -> evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid

Hoofdstuk 4: Elasticiteit

• Elasticiteit meet de gevoeligheid van één variabele tegenover veranderingen in een andere.
• Prijselasticiteit van de vraag meet hoe gevoelig de vraag is voor prijsveranderingen.
• Een inelastische vraag is onsensitief voor prijsveranderingen en de totale opbrengst stijgt met de prijs
• Een elastische vraag is sensitief voor prijs veranderingen en de totale opbrengst gaat omlaag met prijsstijging
• Inkomenselasticiteit van de vraag meet hoe de vraag verandert bij verandering in het inkomen.
• Normaal goed: inkomen stijgt, vraag stijgt.
• Inferieur goed: inkomen stijgt, vraag daalt.
• Kruisprijselasticiteit van de vraag meet hoe de vraag voor één goed verandert bij veranderingen in de prijs van een ander goed.
  • Substituut: positieve elasticiteit.
  • Complement: negatieve elasticiteit.
• Prijselasticiteit van het aanbod meet hoe gevoelig het aanbod is voor prijsveranderingen.

Hoofdstuk 5: Consumentengedrag

-Consumenten proberen maximale nut te maximaliseren met beperkte middelen.

• Een consument zal goederen afwegen op basis van de opportuniteitskost en van zijn voorkeur.
• Budgetlijn toont alle combinatiemogelijkheden van goederen aan.
• Indifferentiecurve = curve van alle combinaties die dezelfde nuttigheid opleveren.
• Optimaliserende punt: wanneer de budgetlijn de hoogste indifferentiecurve raakt
• Verandering in inkomen: verschuift de budgetlijn naar rechts
• Verandering in prijs: verandering van de negatieve helling van budgetlijn
• Normale goederen: inkomen stijgt => vraag stijgt.
• Inferieure goederen: inkomen stijgt => vraag daalt.

Hoofdstuk 6: Producentengedrag

• Producent proberen hun kosten te minimaliseren en hun winst te maximliseren.
• Productiefunctie geeft de hoeveelheid output aan die een producent kan produceren met verschillende combinaties van inputfactoren.
• Korte termijn: één of meerdere inputs zijn vast, lange termijn: alle inputs zijn variabel
• Marginaal product = de toename in output wanneer een inputfactor met één eenheid toeneemt (aantal studenten)
• Economische winst = opbrengsten - totale kosten
• Boekhoudkundige winst = opbrengsten - expliciete kosten
• Soorten kosten: TOTALE, VARIABELE en VASTE kosten. gemiddelde en marginale kosten
• Optimale productie: punt waar marginale kosten = marginale opbrengsten
• In de korte termijn is de vraaglijn stijgend omdat de productie op korte termijn niet constant is.

Hoofdstuk 13: Productiebeslissingen

• Productiebeslissingen gaan over de optimale combinatie van inputs (kapitaal en arbeid) voor een gegeven productieniveau.
• Isoquanten verbinden combinaties van inputs die leiden tot hetzelfde productieniveau.
• Isocousten verbinden combinaties van inputs die dezelfde kosten opleveren.
• Maximale productie: punt waar de isoquant en de isocousten elkaar raken (optimaal niveau van inputs).
• Aanbodcurve = productie + prijs

Hoofdstuk 14: Marktstructuur – Monopolie

• Monopolie is een marktvorm met één producent en geen substituut.
• Toetredingsbarrières gaan een monopolie-situatie in stand houden. Deze kunnen wettelijk, geografisch, organisatorisch en natuurlijk zijn.
• Monopolies hebben de mogelijkheid om hun prijzen vast te stellen op basis van de vraagcurve -Monopolisten streven naar winstmaximalisatie, en dat gebeurt door de productie af te stellen op het niveau waar gemiddelde opbrengsten gelijk zijn aan marginale kosten.
• Er is een welvaartsverlies door monopoliegedrag.

Hoofdstuk 15: Marktstructuur – Monopolistische concurrentie

• Productdifferentiatie is een kenmerk van monopolistische concurrentie.
• In volmaakte concurrentie is de individuele vraag perfect elastisch op de lange termijn, bij monopolistische concurrentie niet.
• Verkopers in monopolistische concurrentie kunnen een zeker marktaandeel beschermen door productdiffentiatie.
• Op lange termijn zijn er geen economische winsten in monopolistische concurrentie meer (vrije toegankelijkheid)
• Verschillen marktaandeel op LT niet (met volmaakte concurrentie)

Hoofdstuk 16: Marktstructuur – Oligopolie

• Oligopolie markten zijn markten met weinig verkopers.
• Interdependentie tussen de bedrijven is de kern van het gedrag van de producent.
• Modellen voor vaststellen productie en prijs:
  • Cournot model = spelers kiezen gelijktijdig hun product.
  • Bertrand model = spelers kiezen gelijktijdig hun respectievelijke prijs.

Hoofdstuk 11: Externaliteiten en marktfalen

• Externe effecten zijn beslissingen van een persoon die de welstand van derden beïnvloeden.
• Negatieve externe effecten: bedrijven die hun productie tegen de laagste kost aanbieden en daarbij het milieu beschadigen zonder die kosten te meten.
• Positieve externe effecten: een bepaald goed bijdragen aan welzijn van derden(onderwijs = baat voor de maatschappij).
• Marktfalen: wanneer markten niet in staat zijn om sociaal efficiënt resultaat te leveren.

Hoofdstuk 10: Publieke goederen, gemeenschappelijke bronnen en verdienste goederen

• Publieke goederen: niet-uitsluitbaar en niet-rivaal. (vb: verdediging)
• Gemeenschappelijke bronnen: niet-uitsluitbaar en wel rivaal. (vb: vis)
• Verdienste goederen: uitsluitbaar en niet-rivaal. (vb: onderwijs, vaccints)
• Probleem "vrijbuiters": geen financiële incentiviteit voor het inleggen in een goed wanneer het voor iedereen beschikbaar is.
• Overheidsingrijpen kan oplossing bieden aan de vraag naar publieke goederen, gemeenschappelijke bronnen en verdienstegoederen