Dutch Proverbs and Sayings

Study Notes

Gezegde

In de Nederlandse taal is een gezegde een uitdrukking of zin die als belofte, waarschuwing, aanrading, verwijzing naar feitelijke situaties en dergelijke wordt gebruikt. Deze korte teksten zijn opgebouwd uit een woord dat verder te leren heeft van het kollega-woord met een verbinding van betekenis en uitdrukking.

Gezegdes in de Nederlandse Taal

De Nederlandse taal heeft een groot aantal gezegdes. Voorbeelden van gezegdes zijn:

Als er een goed dier is, te duur is er nooit.
Als je geen bloem op je vingers hebt, dan zal je geen blad in je neus krijgen.
Draai en zie.
Een kookje goed en een kookje koud.
Hij is zo ongehoord dat je hem niet goed kan vatten.
Hij is zo ongehoord dat hij op zelfstandigen belast wordt.
Hij moet nog eens het vlees opkommeren.
Hij moet nog eens naar het kanaal zien en opvissen.
Hij moet nog eens achteruitkomen en vooruitkomen.
Hij moet nog eens zijn gaatje kennen en zijn gaatje verlaten.
Hij uit den bosch, hij uit den wateren.
Hij uit den weg, hij uit den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij in den weg, hij in den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan denstoel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.

Zie hiervoor ook voorbeeld 629 in het boekje 'Woordenboek der Gezegden' door G. Van der Ploeg.

Het Woordenboek der Gezegden

Als er meer dan 1000 woorden bestaat, treedt zelfvoorstelde begrenzing meteen op. Toen G. Van der Ploeg het eerste gezegdebundeltje losmaakte, was het bedoeling om zo veel mogelijk gegevens daarover bij elke gezegde te plaatsen, zonder zich te laten beperken tot het eigenlijke gezegde zelf. Die beperking was wel degelijk nodig, want hooguit de helft van de gezegden die thans bekend staan, waren ook bekend ten tijde van G. Van der Ploeg. Daarom hebben maar een drietal gezegden op de lijst gestaan, terwijl het nu al non plus ultra is. Het tweede gezegdebundeltje heeft immers een groot deel van zijn tijd in het drukperssel van Bohnsche Boekhandel in Amsterdam ervaren, omdat men hem niet kon losmaken onder andere. In deze bundel schreef hij tegen zichzelf: 'Er zijn gezegden die ik nog altijd niet kan vatten.'. In het boekje 'Woordenboek der Gezegden' worden de velden van ieder gezegde aangevuld met informatie over typische varianten, synoniemen, verwante uitdrukkingen, verklaring van de lettergrepen, redenaanse uitleg en enkele gezegden waarvan de betekenis is veranderd. Deze informatie is niet systematisch aan elk gezegde verbonden, maar wel bij alle gezegdes die verder mochten gaan dan een enkele lijn en die niet zijn bedoeld als een voorbeeld van een woord die verder te leren heeft. Het aantal gezegdes dat in het boekje 'Woordenboek der Gezegden' in staat is te worden opgenomen, is niet van tevoren bepaald, want de regels zijn zodanig gesteld, dat de uitgave bijvoorbeeld het volgende gezegde niet kan bevatten: 'Hij komt niet door de pot. Wat is hij in de pot?'.

Description

Explore the world of Dutch proverbs and sayings that are used in the Dutch language for various purposes. Learn about the structure and meaning of these expressions through examples and insights from 'Woordenboek der Gezegden'.