Dutch Proverbs and Sayings

Questions and Answers

Wat is een gezegde in de Nederlandse taal?

Een uitdrukking of zin met een bijzondere betekenis

Wat is een opvallend kenmerk van gezegdes in het Nederlands?

Ze zijn opgebouwd uit woorden met een speciale verbinding van betekenis en uitdrukking

Welk van de volgende is een voorbeeld van een Nederlands gezegde uit de tekst?

Hij is zo ongehoord dat je hem niet goed kan vatten.

Wat is een mogelijke reden om een gezegde te gebruiken?

Om een feitelijke situatie te beschrijven Signup and view all the answers

Wat is een opvallend kenmerk van de voorbeelden van gezegdes in de tekst?

Ze lijken op het eerste gezicht weinig betekenis te hebben Signup and view all the answers

Waar kunnen we meer informatie vinden over Nederlandse gezegdes?

In het boek 'Woordenboek der Gezegden' door G. Signup and view all the answers

Wat was de oorspronkelijke bedoeling van G. Van der Ploeg bij het samenstellen van het eerste gezegdenbundeltje?

Zo veel mogelijk gegevens bij elk gezegde plaatsen, zonder zich te beperken tot het eigenlijke gezegde zelf Signup and view all the answers

Waarom werden er uiteindelijk maar een drietal gezegden opgenomen in het eerste bundeltje?

Vanwege de beperkte bekendheid van de meeste gezegden in die tijd Signup and view all the answers

Wat voor problemen werden er ervaren bij het uitgeven van het tweede gezegdenbundeltje?

Het bundeltje kon niet worden losgemaakt van de drukpers vanwege technische problemen Signup and view all the answers

Wat zei G. Van der Ploeg over zichzelf in het tweede gezegdenbundeltje?

Hij gaf toe dat hij nog steeds moeite had met het begrijpen van sommige gezegden Signup and view all the answers

Wat voor soort informatie wordt gegeven bij de gezegden in het boek 'Woordenboek der Gezegden'?

Typische varianten, synoniemen, verwante uitdrukkingen, verklaring van de lettergrepen en redenaanse uitleg Signup and view all the answers

Hoe wordt deze aanvullende informatie gepresenteerd in het 'Woordenboek der Gezegden'?

De informatie wordt niet systematisch aan elk gezegde verbonden, maar wel bij langere gezegden en geen voorbeeldgezegden Signup and view all the answers

Study Notes

Gezegde

In de Nederlandse taal is een gezegde een uitdrukking of zin die als belofte, waarschuwing, aanrading, verwijzing naar feitelijke situaties en dergelijke wordt gebruikt. Deze korte teksten zijn opgebouwd uit een woord dat verder te leren heeft van het kollega-woord met een verbinding van betekenis en uitdrukking.

Gezegdes in de Nederlandse Taal

De Nederlandse taal heeft een groot aantal gezegdes. Voorbeelden van gezegdes zijn:

Als er een goed dier is, te duur is er nooit.
Als je geen bloem op je vingers hebt, dan zal je geen blad in je neus krijgen.
Draai en zie.
Een kookje goed en een kookje koud.
Hij is zo ongehoord dat je hem niet goed kan vatten.
Hij is zo ongehoord dat hij op zelfstandigen belast wordt.
Hij moet nog eens het vlees opkommeren.
Hij moet nog eens naar het kanaal zien en opvissen.
Hij moet nog eens achteruitkomen en vooruitkomen.
Hij moet nog eens zijn gaatje kennen en zijn gaatje verlaten.
Hij uit den bosch, hij uit den wateren.
Hij uit den weg, hij uit den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij in den weg, hij in den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan denstoel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.
Hij uit den weg, hij uit den wag, hij aan den weg, hij aan den wag, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel, hij aan den tafel, hij aan den stoel.

Zie hiervoor ook voorbeeld 629 in het boekje 'Woordenboek der Gezegden' door G. Van der Ploeg.

Het Woordenboek der Gezegden

Als er meer dan 1000 woorden bestaat, treedt zelfvoorstelde begrenzing meteen op. Toen G. Van der Ploeg het eerste gezegdebundeltje losmaakte, was het bedoeling om zo veel mogelijk gegevens daarover bij elke gezegde te plaatsen, zonder zich te laten beperken tot het eigenlijke gezegde zelf. Die beperking was wel degelijk nodig, want hooguit de helft van de gezegden die thans bekend staan, waren ook bekend ten tijde van G. Van der Ploeg. Daarom hebben maar een drietal gezegden op de lijst gestaan, terwijl het nu al non plus ultra is. Het tweede gezegdebundeltje heeft immers een groot deel van zijn tijd in het drukperssel van Bohnsche Boekhandel in Amsterdam ervaren, omdat men hem niet kon losmaken onder andere. In deze bundel schreef hij tegen zichzelf: 'Er zijn gezegden die ik nog altijd niet kan vatten.'. In het boekje 'Woordenboek der Gezegden' worden de velden van ieder gezegde aangevuld met informatie over typische varianten, synoniemen, verwante uitdrukkingen, verklaring van de lettergrepen, redenaanse uitleg en enkele gezegden waarvan de betekenis is veranderd. Deze informatie is niet systematisch aan elk gezegde verbonden, maar wel bij alle gezegdes die verder mochten gaan dan een enkele lijn en die niet zijn bedoeld als een voorbeeld van een woord die verder te leren heeft. Het aantal gezegdes dat in het boekje 'Woordenboek der Gezegden' in staat is te worden opgenomen, is niet van tevoren bepaald, want de regels zijn zodanig gesteld, dat de uitgave bijvoorbeeld het volgende gezegde niet kan bevatten: 'Hij komt niet door de pot. Wat is hij in de pot?'.