Diş Hekimliği: Perküsyon ve Testler

Intra Oral Muayene

• Intra oral muayene, dokulara parmak veya enstrümanla vurularak uygulanan bir tekniktir. Muayeneyi yapan kişi, ortaya çıkan sesleri dinler ve hastanın reaksiyonunu gözler.
• Extraoral perküsyon, frontal ve maksiler sinüslerdeki hassasiyeti saptamak için kullanılır. Parmağın sinüs üzerine yerleştirilerek parmak uçlarıyla hafifçe vurarak yapılır.
• Intraoral perküsyon, dişleri değerlendiren bir yöntemdir. Ayna sapı ile dişlere vurularak uygulanır, periodontal hastalık veya pulpite bağlı inflamasyon bölgelerinde ağrı ortaya çıkabilir.
• Normal dişte donuk ses alınır. Künt ses gevşeklik gösterir. Sağlıklı dişle karşılaştırılmalıdır.
• Destek dokular sağlamsa yüksek tonda ses çıkar. Zayıfsa sesin yoğunluğu daha az olur.
• Perküsyon, yatay ve dikey olmak üzere iki şekilde yapılır. Yatay perküsyon, bukkal ve palatinal/lingual yüzeylere vurulma yoluyla gerçekleştirilir. Dikey perküsyon ise insizal yüzeye ve okluzal tüberkül tepesine vurularak yapılır. Vuruş kuvvetli olmalıdır.
• Diş perküsyon esnasında bir taraftan kökün etrafındaki alveolün palpasyonu da yapılabilmektedir. Bu palpasyon mobilite hakkındaki yorumlar çıkarmamıza olanak tanır.
• Parmak uçlarıyla kemiğe vurularak yapılan perküsyon, alt veya üst çenenin hassas alanlarının kontrol edilmesinde yararlıdır.
• Dişe yapılan dikey perküsyon, periapikal patolojileri düşündürürken, yatay perküsyona olan hassasiyet ise enfeksiyonun periodontal dokulara yayıldığını gösterir.

Sondla Muayene (Probing)

• Sondla muayene, diş hekimliğinde kullanılan önemli bir tanı yöntemidir. Bir enstrüman (sond) ile yapılan bir palpasyondur.
• Sondla muayene, çürükleri ortaya çıkarmak ve periodontal cep derinliğini ölçmek için kullanılır (periodontal sond ile).
• Submandibuler bezin Wharton kanalı ve parotis bezinin Stenon kanalının muayenesinde lacrimal kanal sondları kullanılır.
• Fistülün orijinini saptamak için gutta percha konları ile sondlanabilir. Gutta percha, topikal anestezik ile yağlanıp içeri yerleştirilerek radyografi çekilir, bu işlem periapikal apseyi diğer apselerden ayırmak için faydalıdır.
• Sinüs perforasyonlarının muayenesinde ise özel sondların kullanımı önerilir (gümüş sondlar).

Transillüminasyon

• Fiber Optik Transillüminasyon (FOTI), ışık saçılmasıyla sağlam ve çürük dokular arasında kontrast farklılığı oluşturur.
• Sağlam mine, iç içe geçmiş hidroksi apatit kristallerinden oluşur, translusent görünüme sahiptir.
• Çürük oluştuğunda fotonlar saçılır, optik bozulma meydana gelir.
• Sinüzit de transillüminasyon ile tespit edilebilir.
• Hastanın ağzını kapatması ve karanlık bir ortamda oturtulması gerekir.

Yakın Kızılötesi Işık Transillüminasyon (NILT)

• Yakın Kızılötesi Işık Transillüminasyon (NILT) yöntemi, dişlerin okluzal yüzeylerinin görüntülemesini sağlayarak demineralizasyon bölgelerinin tespit edilmesine olanak tanır.

Intraoral Kamera

• Intraoral kamera, ağızda farklı açıları görüntülemek için yararlı bir teşhis aracıdır. Kamera, tüm ağzı bir monitörde görüntülememizi sağlar.
• Hastanın da kendi görüntülerini görme yeteneği vardır.
• Böylece tedavi planlamasında hasta ile işbirliği sağlanır ve vaka takibi kolaylaştırılır.

Elektrikli Pulpa Testi (EPT)

• Pulpa odasındaki canlı sinir varlığının tespiti için kullanılan bir yöntemdir.
• Termal testlere göre avantajı, kontrollü uyaranın reostat yardımıyla verilmesi ve hastanın gereksiz ağrı duymasının önlenmesidir.

Diş Restore Edilmeden Önce Kontrol

• Braket ve ortodontik bant, yerleştirilmeden önce diş kontrol edilmelidir. Nekrotik doku nedeniyle oluşacak problemler ve ağrı önlenebilir.
• Bu kontroller sırasında fonksiyonları etkileyebilecek veya etkileyen tüm faktörler değerlendirilmelidir.

Ülser Muayenesi

• Ağız içinde veya çevresinde oluşan çoğu lezyon ülseratiftir. Bazen önemsiz durumlarla veya malign hastalıklarla ilişkili olarak ortaya çıkarlar.
• Ülserlerin (taban, kenarlar, derinlik, renk, boşaltım ve çevresindeki dokular) tüm özellikleri değerlendirilmelidir.
• Ülserin işgal ettiği alan, tabanında histolojik bir görünüş (sifilizde deriyine benzer veya tüberküloz/histoplasmoz gibi granülomatöz ülserlerde pyojenik granüloma gibi mavimsi bir granülasyon dokusu) içerebilir ve bu durumun iyileşme yeteneği açısından önemlidir.
• Ülserlerin sınırları incelenmelidir, düz veya eğimli sınırlar iyileşme belirtisidir.
• Ülserin derinliği de değerlendirilmelidir; nonspesifik orijinden olan ülserlerin çoğu kendi kendini sınırlayabilir. Biopsi, belirsiz durumlarda iyileşme periyodunda belirtiler gösteren ülserler için kesin bir yöntemdir.

Başarılı ve Deneyimli Hekim

• Başarılı ve deneyimli diş hekimleri, hasta ile iletişim sırasında hastanın çene hareketlerini, parafonksiyonel alışkanlıklarını, ankiloglossi veya yarık damak gibi konuşma bozukluklarını dikkate alabilir.

Konuşma Sırasında Muayene

• Konuşma sırasında uvula ve yumuşak damağın hareketleri hemiparaliziyi ortaya koyabilir veya uygun olmayan dil titreşimleri bir başka nörolojik belirti olabilir.
• Çenelerin çiğneme sırasındaki hareketleri, hipo veya hipermöbiliteyi ortaya koyabilir.
• Ağız içinde farenksin arka duvarından kalın mukus (postnazal akıntı), sinüzit ve nazal faringeal enflamasyon belirtileri olabilir.

Bukkal Mukozadaki Yapıların Muayenesi

• Bukkal mukozadaki yapılar muayene edilirken parmaklar parotis bezinin üstünde gezdirilir ve stenon kanalından berrak bir tükrük akışı gözlenir.
• Submandibuler ve sublingual bezlere bastırılarak Wharton kanalından tükürük akışı gözlenir.
• Mukoza kurulandıktan sonra, yüzey incelenirse, minör tükürük bezlerinin salgıladığı küçük tükürük tanecikleri görülebilir. Tükürük eksikliği (kserostomi) belirtisi olabilir

Operatif Tedavinin Başarısı

• Operatif tedavinin başarısı, hastaya uygun bir bakım planının hazırlanmasına, mevcut durumlarının değerlendirilmesine, gelecekteki sorunların risklerinin sistematik bir şekilde değerlendirilmesine ve hastanın ihtiyaçlarının yönetimine bağlıdır.

Oklüzyonun İncelenmesi

• Hastanın mevcut oklüzal şemasının dikkatlice incelenmesi, çiğneme kasları, TME ve diğer hayati yapıların ekstraoral yönelini değerlendirilmesi yapılır. Hastanın maksimum interküspasyonunda
• Oklüzal şeması incelenirken, aşınma fasetleri, mine çatlakları, diş hareketliliği, kemik kayıpları gibi oklüzal anormallikler not edilir.

Oklüzal İlişkiler

• Molar ve kanin dişler arasındaki ilişki, overbite ve overjet ölçümleri değerlendirilir.
• Maksiller ve mandibular orta hatlarındaki ilişkiler tespit edilir.
• Oklüzal düzlemin doğru konumu ve yanlış konumlanmış dişlerin pozisyonları belirlenir.
• Erken aşınma, süper erupsiyon veya kırık dişler not edilir.

Mandibular Hareketleri

• Mandibulanın tüm hareketleri (sağ, sol, ileri ve aradaki) dinamik olarak incelenir.
• Kondil başı, glenoid fossa içi hareketi ve ilişkili dişler değerlendirilir.
• Kanin dişi rehberliği veya grup fonksiyonları belirlenir.

Dişler

• Dişler, aşırı ve uygunsuz aşınma desenleri açısından incelenir.
• Anormal diş aşınması veya erken aşınma belirtileri varsa, hastaya diş gıcırdatma (bruksizm) veya sıkma gibi davranışsal faktörlerin varlığı sorulur.

Dişlerin Oklüzyon İlişkileri

• Dişlerin oklüzal ilişkileri, karşıt arkın oklüzal düzlemine temas eden alışılmadık veya uzun ve dar kasp varlığı açısından değerlendirilir.
• Maksimal interküspasyon sırasında oklüzyonun konumu
• Farklı seviyelerde iki bitişik marjinal sırt arasındaki temas durumu
• Derin bir fossada konumlandırılması veya remineralizasyon durumu için değerlendirme

Oklüzal Yüzeyler

• Çürük lezyonlar, posterior dişlerin gelişimsel mine loblarının tam veya kısmen birleşmediği oklüzal yüzeylerin hatalı çukur veya fissürlerinde en yaygındır.

Oklüzal Oluklar ve Fossalar

• Birincil oklüzal oluklar ve fossalar, lobların birleşmesinden kaynaklanan pürüzsüz bir yüzey gösterir ve çürüğe duyarlı değildir.

• Çürük lezyonlar, ara sıra kasp teperlerinde gelişir.

Diş Yapısının Görünümündeki Değişiklikler

• Diş yapısındaki değişiklikler (renk, doku, yarı saydamlık), diş hekimi tarafından incelenir

ICDAS (Uluslararası Çürük Tespiti ve Değerlendirme Sistemi)

• ICDAs, çürük lezyonunu kaydetmek için iki aşamalı bir sistem kullanır.
• Birincisi çürük şiddetini, ikincisi ise restoratif durumu belirlemek için kullanılır.

Çürük Kodları

• Çürük kodları, restoratif/sealent kodu 0 ile 8 arasında eşleştirilir.

Çürük için Klinik Muayene

• Genişletilmiş cerrahi olmayan yaklaşımları içeren çağdaş çürük yönetimi, geliştirilmiş risk değerlendirmesi ve lezyon tespiti ve sınıflandırmasına dayanır.

Çürük Lezyonu Aktivite Değerlendirme Tanımlayıcıları

• Lezyonun lokasyonu, plak varlığı, yüzey görünümü, yüzey dokusu, gingival durum (komşu gingivaya) değerlendirilmelidir.

Bu quiz, diş hekimliğinde perküsyon ve termal testlerin önemini ele alıyor. İntraoral perküsyon uygulamaları, cam iyonomer kullanımı ve başlangıç lezyonları gibi konular üzerinde durulmaktadır. Diş sağlığı için kritik olan bu konulardaki bilgilerinizi test edin.