Dinastiyang Tang: Kultura at Kasaysayan

Dinastiyang Tang (618 - 907 AD)

• Itinatag ni Li Yuan ang dinastiyang Tang.
• Siya ay naging Emperador Gaozu.
• Ipinakilala ang burukrasya sa pamahalaan.
• Ito ay isang panahon ng pinakadakilang kasaysayan ng Imperyal na Tsina.
• Ito ay isang panahon ng reporma at pag-unlad sa kultura na nagtatag ng mga patakaran na sinusunod pa rin sa Tsina ngayon.

Dinastiyang Zhou (683-704 AD)

• Si Lady Wu o Eperatris Wu Zetian ang nagbago ng pangalan ng dinastiya.

Eunuch

• Sila ay mga tagapagsilbi sa palasyo na pinagkakatiwalaan.
• Walang kakayahang magkaanak kaya walang interes sa politika.
• Ang castration ay ang proseso ng pag-alis o pagsira ng reproductive organs.

Tagapangasiwa ng mga Harems

• Sila ang tagapangasiwa ng mga harems o tahanan ng mga asawa o concubines ng hari.
• Sila ang pinapadala sa mga misyon ng pakikipagkasundo at diplomasya.
• Sila ang namamahala sa pagpapatupad ng mga batas at utos ng emperador.
• Sila ang mga tagapagturo ng mga prinsipe at prinsesa.
• Sila rin ang mga tagapayo ng emperador at mga miyembro ng pamilya ng hari.

Kabuhayan

• Ang mga pantalan tulad ng Chang'an (kabisera) at Guangzhou ay mga sentro ng internasyonal na kalakalan.
• Napabuti ang edukasyon, buwis, at agrikultura.
• Naranasan ng Tsina ang Gintong Panahon sa ilalim ni Emperador Xuanzong kung saan ang Budismo ang naging popular na relihiyon.
• Kalaunan ang Taoismo ang naging opisyal na relihiyon.
• Nalinang ang paggawa ng papel noong Han Dynasty, na pinabuti pa lalo sa Dinastiyang Tang.

Inventions

• Naimbento ni Yi Xing ang orasan (mechanical clock) at ang pinakaunang mekanismo nito.
• Ang pulbura o gunpowder ay naimbento noong ika-9 na siglo AD sa panahong ng Tang Dynasty.
• Hindi ito natuklasan ng isang partikular na tao kundi ng mga alchemists habang naghahanap ng elixir ng buhay, isang uri ng gamot na pinaniniwalaang magbibigay ng kawalang kamatayan.

Woodblock Printing

• Ang woodblock printing ay naimbento sa China noong Tang Dynasty (618-907 AD), at ito ay isang mahalagang teknolohiya para sa pagpapalaganap ng mga teksto, lalo na ang mga relihiyosong aklat at dokumento.
• Bagama't walang tiyak na taong naimbento nito, ang mga Budistang monghe ang isa sa mga pangunahing gumamit at nagpaunlad ng teknolohiyang ito.

Dokumentong Nailimbag

• Ang unang kilalang woodblock printed document ay isang kopya ng Diamond Sutra, isang sagradong tekstong Budista, na nailimbag noong 868 AD sa panahong ng Tang Dynasty.
• Ang dokumentong ito ay natagpuan sa Dunhuang, isang lungsod na malapit sa Silk Road.
• Ito ang pinakamatandang librong nailimbag sa kasaysayan ng daigdig.

Tang Legal Code (618-907 AD)

• Ang code ay ipinatupad sa China.
• Ito ay itinuturing na isa sa pinaka mahalaga at makaimpluwensyang legal na sistema.
• Binubuo ng dalawang bahagi: Lü(batas criminal) at Ling(mga administratibong regulasyon at patakaran).

5 Pangunahing Parusa

• Paghagupit gamit ang baston (flogging)
• Pagkakulong
• Pagputol ng bahagi ng katawan
• Pagsasapubliko ng krimen
• Pagbitay

Equal Field System ("Juntian Zhi")

• Sistema ng pamamahagi ng lupa.
• Ipinatupad sa Northern Wei Dynasty (386-534 AD) at na-perpekto sa Tang Dynasty (618-907 AD).
• Pamamahagi ng lupa para maiwasan ang konsentrasyon sa kamay ng iilan, na maaring maging sanhi ng kaguluhan.

Tang Materia Medica (Tang Bencao o Bencao Texts)

• Ang unang opisyal na pharmacopoeia na inutos ng pamahalaan ng dinastiyang Tang.
• Itinalaga ni Emperador Gaozong noong 657 AD.
• Pinangunahan ng mga kilalang doktor at eksperto sa medisina.

Civil Service Exam

• Kilala bilang Imperial Examination o keju ay unang ipinakilala sa Sui Dynasty (581-618 AD).
• Ipinatupad ganap sa Tang Dynasty (618-907 AD).
• Layunin ay pumili ng opisyal ng pamahalaan base sa kakayahan at hindi pinanggalingan.

Qianli Chuan

• Isang barko na unang naimbento at ginamit sa China noong Tang Dynasty (618-907 AD).
• Gumagamit ng paddle wheel technology.
• Ito ay nagpapabilis ng paggalaw ng barko sa tubig.

Dinastiyang Song (960 - 1279 AD)

• Itinatag ni Zhao Kuangyin, hinirang bilang Emperador ng hukbo noong 960 CE.
• Kanyang titulo ng paghahari ay Taizu (Grand Progenitor).
• Ang Dinastiyang Khitan Liao ay nagkontrol sa hilaga, sa depensibong lugar ng Great Wall of China.

Kabuhayan

• Industriya ng pag-iimprenta, papel, tela, at porselana.
• Produktong ipinagbili sa Silk Road: tsaa, seda, bigas, at tanso.
• Import: kabayo, kamelyo, tupa, telang koton, garing, mga hiyas, at pampalasa.
• Umunlad ang kalakalan sa pagitan ng mga estado.
• Nagkaroon ng mga pagbabago sa tributo.
• Pagkaimbento ng barkong may paddle wheel.
• Paggawa ng pulbura.
• Paggawa ng mga perang papel.

Arkitektura

• Ang Yingzao Fashi, isang aklat tungkol sa arkitektura at inhinyero ay isinulat sa panahong ng Dinastiyang Song (960-1279 AD).
• Nakita ang paglinang ng mga technique.
• Ipinatupad ang mga teknikal na pamantayan para sa mga gusali sa panahong iyon.

Akdang Pampanitikan

• Shuihuzhuan - tungkol sa isang grupo ng mga mabubuting tulisan.
• Xiyouji - tungkol sa isang pari na naglalakbay patungo sa India upang kolektahin ang mga kasulatang Budhista.
• Jin Ping Mei - isang mausisa at mapangahas na satira ng pamahalaan ng Ming na nag-aaral sa buhay ng mayamang negosyante.
• The Peony Pavilion ni Tang Xianzu – ang pinakasikat na dula tungkol sa isang binata na nahuhulog sa pag-ibig sa isang babae na naging kaibigan niya lang.
• Yongle Dadian - isang ensiklopedya ng mga mahahalagang akdang pampanitikan ng Tsina.

Relihiyon

• Pure Land Buddhism, Zen Buddhism, Taoism, Confucianism, Angcestor Worship.
• Ang mga paggalang sa pamilya, mga tradisyon, at katapatan sa pamilya ay malakas.
• Naging mahalaga ang Feng Shui para magplano ng mga gusali, tirahan, at mga bagay-bagay.

Lipunan

• Emperador at ang Imperyal na Pamilya
• Shidafu (mga iskolar at opisyal ng pamahalaan)
• Nongmin (mga magsasaka)
• Gongren (mga artisano at manggagawa)
• Shangren (mga mangangalakal)
• Shibing (mga Kawal)
• Nuli (mga alipin)
• Mga tagapangalaga at tagapaglingkod
• Pagsunod ng mga kaugalian
• Ang mga miyembro ng nobility o aristokrasya ang may mataas na ranggo.
• Ang gobyerno ang may pinakamataas na katayuan sa lipunan (lalo na sa mga pumasa sa Civil Service Exam).

Dinastiyang Yuan (1271 - 1368 AD)

• Itinatag ng mga Mongol.
• Ang unang Emperador ay si Kublai Khan.
• Si Shizu ang titulo ni Kublai Khan.
• Yuan ay ang “origin”, "center", "main pivot".

Kagawaran ng Digmaan (Bingbu)

• Bingbu - Kagawaran ng digmaan na responsable sa mga militar ng dinastiya.
• Pinamumunuan ng isang Bingbu Shangshu na may kapangyarihang magtakda ng mga polisiya at magbigay ng mga utos sa militar.

Pera

• Ang “jiaochao” ang uri ng papel na pera na ipinakilala at ginamit sa ilalim ng Dinastiyang Yuan (itinatag ng mga Mongol sa ilalim ng pamunuan ni Kublai Khan).
• Isang anyo ng papel na pera ang unang ginamit sa Tsina nung Tang Dynasty.

Pax Mongolica

• Ang Pax Mongolica ("Mongol Peace") ay ang panahon ng kapayapaan at kaayusan na pinanatili ng mga Mongol sa ilalim ng kanilang imperyo, partikular sa panahong ng Dinastiyang Yuan (1271-1368 AD) sa Tsina at ng mga Ilkhanate sa Persia.

Dinastiyang Ming(1368-1644 AD)

• Itinatag ni Zhu Yuanzhang o Emperador Hongwu na tinaguriang Ming Taizu..
• Nagpalabas ang emperador ng batas (Ang Da Ming Lü).
• Nagbigay ito ng mga regulasyon, parusa, at pamantayan para sa lipunan.

Forbidden City

• Ang Forbidden City sa Beijing (kilala sa wikang Tsino bilang Zijincheng (Purple Forbidden City') ay ipinatayo ni Emperador Yongle mula 1407.

Dinastiyang Qing (1644 - 1912 AD)

• Dinastiyang Qing - huliing imperyal na dinastiya ng Tsina
• Ang unang emperador ay si Nurhaci.
• Ang unang emperador ng Qing na nagkaroon ng titulo na Huangdi or Emperador ay si Emperador Shunzhi matapos ang pagsakop ng Beijing noong 1644.
• Ang Luying o Army of the Green Standard ay nakadestino sa buong bansa upang pigilan ang mga lokal na pag-aaklas.

Tribute System

• Ang mga karatig bansang Tsina ay nagbigay tribute (pagkilala at buwis) bilang kapalit ng proteksyon o benepisyo mula sa imperyo.
• Kasama dito ang Korea, Vietnam, at ilang bahagi ng Timog-Silangang Asya.
• Ang Canton System - ang opisyal na daungan ng pakikipagkalakalan.

Damit

• Pagsusuot ng tradisyonal na damit.

Nobelistang Cao Xueqin

• Ang librong "Muling Pagkabuhay ng mga Bahagi ng Red Chamber" ni Cao Xueqin ay isa sa apat na klasiko ng panitikang Tsino.

Summer Palace

• Ang Summer Palace ay orihinal na itinayo noon 1750 sa panahong ng Dinastiyang Qing sa ilalim ni Emperador Qianlong.
• Ang orihinal na istruktura ay tinatawag na Qingyi Garden.
• Ito ay isang UNESCO World Heritage Site.

Peking Opera

• Ito ay isang uri ng sining na nagsasama ng musika, sayaw, at drama na umusbong as isang pangunahing uri ng sining.
• Itinuturing itong UNESCO Intangible Cultural Heritage

Lipunan ng Qing Dynasty

• Emperador - pinakamataas na pinuno sa lipunan at itinuturing na "Anak ng Langit" o "Son of Heaven."
• Ang pamilya ng emperador.
• Gentry o scholar-gentry - mga iskolar at opisyal ng pamahalaan na nakapasa sa mahigpit na eksaminasyong sibil.
• Nong - mga magsasaka.
• Gong - mga manggagawa at artisan.
• Shang - mga mangalakal.
• Shibing - mga kawal.
• Nuli - mga alipin at mababang uri ng tao sa lipunan.
• Mga tagapangalaga at tagapaglingkod.