Podcast
Questions and Answers
Kuramın temel amacı nedir?
Kuramın temel amacı nedir?
- Anlaşılmayan bir şeyi anlamayı kolaylaştırmak (correct)
- Eğitim sürecini uzatmak
- Bir durumu yönetmek
- Verileri toplamak
Dil gelişim teorileri neyi açıklamaya çalışır?
Dil gelişim teorileri neyi açıklamaya çalışır?
- Dilsel yapının evrimini
- Çocukların dil becerilerini entelektüel olarak artırmasını
- Eğitim yöntemlerinin işleyişini
- Çocukların dili nasıl öğrendiklerini (correct)
Modelsiz bir teori ne derecede anlaşılır?
Modelsiz bir teori ne derecede anlaşılır?
- Tümüyle anlaşılmaz (correct)
- Hızla kavranabilir
- Son derece basit
- Ayırt edici unsurları gizli
Bir modelin işlevlerinden biri nedir?
Bir modelin işlevlerinden biri nedir?
Aşağıdakilerden hangisi bir modelin kullanım amacıdır?
Aşağıdakilerden hangisi bir modelin kullanım amacıdır?
Tiroid bezinin salgıladığı hormonun adı nedir?
Tiroid bezinin salgıladığı hormonun adı nedir?
Troksin hormonunun az salgılanması vücutta hangi etkiye yol açar?
Troksin hormonunun az salgılanması vücutta hangi etkiye yol açar?
Tiroid bezi vücudun hangi kısımlarında bulunmaktadır?
Tiroid bezi vücudun hangi kısımlarında bulunmaktadır?
Troksin hormonunun fazla salgılanması vücutta hangi durumu tetikler?
Troksin hormonunun fazla salgılanması vücutta hangi durumu tetikler?
Troksin hormonunun etkileri arasında hangi durum bulunmaz?
Troksin hormonunun etkileri arasında hangi durum bulunmaz?
Bireysel farklılıkların ortaya çıkmasında etkili olan ana faktörler nelerdir?
Bireysel farklılıkların ortaya çıkmasında etkili olan ana faktörler nelerdir?
Aşağıdakilerden hangisi genetik faktörlerin bireysel farklılıklara katkısından değildir?
Aşağıdakilerden hangisi genetik faktörlerin bireysel farklılıklara katkısından değildir?
Doğuştan atletik bir yapıya sahip olan çocuklar aşağıdaki hangi grupta yer alır?
Doğuştan atletik bir yapıya sahip olan çocuklar aşağıdaki hangi grupta yer alır?
Bireysel farklılıkların nedenleri arasında hangisi en önemli etmenlerden biridir?
Bireysel farklılıkların nedenleri arasında hangisi en önemli etmenlerden biridir?
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Paratroid bezinin ana işlevi nedir?
Paratroid bezinin ana işlevi nedir?
Paratroid bezinin az çalışması hangi belirtilere yol açabilir?
Paratroid bezinin az çalışması hangi belirtilere yol açabilir?
Paratroid bezinin fazla çalışması hangi duruma yol açar?
Paratroid bezinin fazla çalışması hangi duruma yol açar?
Pankreasın vücutta hangi bölgedeki konumu doğrudur?
Pankreasın vücutta hangi bölgedeki konumu doğrudur?
Aşağıdakilerden hangisi paratroid bezinin etkileri arasında yer almaz?
Aşağıdakilerden hangisi paratroid bezinin etkileri arasında yer almaz?
Endokrin ve ekzokrin salgılar arasında hangisi doğru bir şekilde ayrım yapmaktadır?
Endokrin ve ekzokrin salgılar arasında hangisi doğru bir şekilde ayrım yapmaktadır?
Bübrek üstü bezlerinin rolü nedir?
Bübrek üstü bezlerinin rolü nedir?
İnsülinin etkisi nedir?
İnsülinin etkisi nedir?
Bübrek üstü bezlerinin fizyolojik konumu nasıldır?
Bübrek üstü bezlerinin fizyolojik konumu nasıldır?
Bübrek üstü bezlerinin salgılarıyla ilgili olarak hangisi yanlıştır?
Bübrek üstü bezlerinin salgılarıyla ilgili olarak hangisi yanlıştır?
Öğrenmenin tanımında hangi durum yer almaktadır?
Öğrenmenin tanımında hangi durum yer almaktadır?
Hangi faktör, öğrenmenin gerçekleşmesi için önemlidir?
Hangi faktör, öğrenmenin gerçekleşmesi için önemlidir?
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sürecinin bir parçası değildir?
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sürecinin bir parçası değildir?
Hazırbulunuşluk nedir?
Hazırbulunuşluk nedir?
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sonucunda meydana gelebilecek davranış değişikliklerinden biri değildir?
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sonucunda meydana gelebilecek davranış değişikliklerinden biri değildir?
Fenotip nedir?
Fenotip nedir?
Hipofiz bezinin temel işlevi nedir?
Hipofiz bezinin temel işlevi nedir?
Hormonların fazla salgılanması hangi durumu tetikleyebilir?
Hormonların fazla salgılanması hangi durumu tetikleyebilir?
Genotip nedir?
Genotip nedir?
Cüceliğe yol açan durum nedir?
Cüceliğe yol açan durum nedir?
Hazırbulunuşluk düzeyinin sağlanabilmesi için hangi koşullar gereklidir?
Hazırbulunuşluk düzeyinin sağlanabilmesi için hangi koşullar gereklidir?
Kritik dönemlerin genel özellikleri arasında hangisi bulunmaz?
Kritik dönemlerin genel özellikleri arasında hangisi bulunmaz?
Aşağıdakilerden hangisi kritik dönemin etkilerinden biri değildir?
Aşağıdakilerden hangisi kritik dönemin etkilerinden biri değildir?
Hazırbulunuşluk düzeyinin artmasına katkı sağlayan faktörler arasında hangisi yer almaz?
Hazırbulunuşluk düzeyinin artmasına katkı sağlayan faktörler arasında hangisi yer almaz?
Öğrenme için kritik dönemlerde meydana gelebilecek olumlu bir etki hangisidir?
Öğrenme için kritik dönemlerde meydana gelebilecek olumlu bir etki hangisidir?
Doğum öncesi dönemde bebeği en fazla etkileyen zaman dilimi hangisidir?
Doğum öncesi dönemde bebeği en fazla etkileyen zaman dilimi hangisidir?
Boylamsal yaklaşım hangi özelliği ile tanınır?
Boylamsal yaklaşım hangi özelliği ile tanınır?
Gelişimin diğer dönemlerinde aynı uyarımın etkisinin neden az olduğu düşünülür?
Gelişimin diğer dönemlerinde aynı uyarımın etkisinin neden az olduğu düşünülür?
Gelişimin sürekli ve aşamalı olarak gerçekleşmesi neyi ifade eder?
Gelişimin sürekli ve aşamalı olarak gerçekleşmesi neyi ifade eder?
Gelişimde kendine özgü bir sıra olması hangi durumu anlatır?
Gelişimde kendine özgü bir sıra olması hangi durumu anlatır?
Hangi dönem, gelişim açısından diğer dönemlere göre daha fazla etkiye sahiptir?
Hangi dönem, gelişim açısından diğer dönemlere göre daha fazla etkiye sahiptir?
Boylamsal yaklaşımın en büyük avantajı nedir?
Boylamsal yaklaşımın en büyük avantajı nedir?
Gelişim alanlarının birbirleriyle etkileşim içinde olması ne anlama gelir?
Gelişim alanlarının birbirleriyle etkileşim içinde olması ne anlama gelir?
Gelişimde bireysel farklılıkların ortaya çıkmasında hangi etmenler etkili değildir?
Gelişimde bireysel farklılıkların ortaya çıkmasında hangi etmenler etkili değildir?
Gelişimsel süreçlerde kayıpların olması neyi ifade eder?
Gelişimsel süreçlerde kayıpların olması neyi ifade eder?
Bireyin gelişiminde hangi iki faktörün etkileşimi önemlidir?
Bireyin gelişiminde hangi iki faktörün etkileşimi önemlidir?
DSÖ sınıflamasına göre, ergenlik dönemi hangi yaş aralığını kapsamaktadır?
DSÖ sınıflamasına göre, ergenlik dönemi hangi yaş aralığını kapsamaktadır?
Aşağıdakilerden hangisi bireyin yetiştirilme tarzını temsil etmemektedir?
Aşağıdakilerden hangisi bireyin yetiştirilme tarzını temsil etmemektedir?
Aşağıdaki yaş dönemlerinden hangisi genç yetişkinlik dönemidir?
Aşağıdaki yaş dönemlerinden hangisi genç yetişkinlik dönemidir?
Bireyin kişisel gelişiminde en fazla etkisi olan dönem hangisidir?
Bireyin kişisel gelişiminde en fazla etkisi olan dönem hangisidir?
İleri yaşlılık döneminde hangi meslekler daha fazla gereklilik göstermektedir?
İleri yaşlılık döneminde hangi meslekler daha fazla gereklilik göstermektedir?
Aşağıdaki mesleklerden hangisi doğrudan çocuk gelişimi üzerine odaklanan bir alanda değildir?
Aşağıdaki mesleklerden hangisi doğrudan çocuk gelişimi üzerine odaklanan bir alanda değildir?
Hangi meslek, mental sağlık alanında uzmanlaşmış ve bireylerin ruhsal durumunu değerlendiren birinci derece önemli bir roldedir?
Hangi meslek, mental sağlık alanında uzmanlaşmış ve bireylerin ruhsal durumunu değerlendiren birinci derece önemli bir roldedir?
Aşağıdakilerden hangisi yaşlı bireylerin sağlık ihtiyaçlarını karşılamak üzere gelişmiş bir meslek grubudur?
Aşağıdakilerden hangisi yaşlı bireylerin sağlık ihtiyaçlarını karşılamak üzere gelişmiş bir meslek grubudur?
İleri yaşlarda hangi meslek, hastaların tedavi sürecinde aktif rol oynamaktadır?
İleri yaşlarda hangi meslek, hastaların tedavi sürecinde aktif rol oynamaktadır?
Flashcards
Kuram nedir?
Kuram nedir?
Anlaşılmayan bir şeyi anlamayı kolaylaştırmaya çalışan açıklama ve genellemeler bütünüdür.
Model nedir?
Model nedir?
Gerçek dünyanın basitleştirilmiş temsilidir, bir durumu ya da sistemi açıklamak veya tahminlerde bulunmak için kullanılır.
Dil gelişimi teorileri
Dil gelişimi teorileri
Çocukların dil nasıl öğrendiklerini açıklayan kuramlardır.
- Model
- Model
Signup and view all the flashcards
Bireysel Farklılıklar
Bireysel Farklılıklar
Signup and view all the flashcards
Genetik Faktörler
Genetik Faktörler
Signup and view all the flashcards
Çevresel Faktörler
Çevresel Faktörler
Signup and view all the flashcards
Doğuştan Atletik Yapı
Doğuştan Atletik Yapı
Signup and view all the flashcards
Sanat ve Müzik Yeteneği
Sanat ve Müzik Yeteneği
Signup and view all the flashcards
Paratiroid Bezlerinin Görevi
Paratiroid Bezlerinin Görevi
Signup and view all the flashcards
Paratiroidin Az Çalışması
Paratiroidin Az Çalışması
Signup and view all the flashcards
Paratiroidin Fazla Çalışması
Paratiroidin Fazla Çalışması
Signup and view all the flashcards
Pankreasın Konumu
Pankreasın Konumu
Signup and view all the flashcards
Tiroid bezi
Tiroid bezi
Signup and view all the flashcards
Troksin hormonu
Troksin hormonu
Signup and view all the flashcards
Troksin hormonunun fazla salgılanması
Troksin hormonunun fazla salgılanması
Signup and view all the flashcards
Troksin hormonunun az salgılanması
Troksin hormonunun az salgılanması
Signup and view all the flashcards
Endokrin Salgı
Endokrin Salgı
Signup and view all the flashcards
Ekzokrin Salgı
Ekzokrin Salgı
Signup and view all the flashcards
İnsülin
İnsülin
Signup and view all the flashcards
Bübrek Üstü Bezleri
Bübrek Üstü Bezleri
Signup and view all the flashcards
Öğrenme nedir?
Öğrenme nedir?
Signup and view all the flashcards
Davranış değişikliği
Davranış değişikliği
Signup and view all the flashcards
Öğrenmenin kanıtı
Öğrenmenin kanıtı
Signup and view all the flashcards
Hazırbulunuşluk
Hazırbulunuşluk
Signup and view all the flashcards
Çevre desteği
Çevre desteği
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Sürekliliği
Gelişimin Sürekliliği
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Karşılıklı Etkileşimi
Gelişimin Karşılıklı Etkileşimi
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Kazanım ve Kayıpları
Gelişimin Kazanım ve Kayıpları
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Bütünlüğü
Gelişimin Bütünlüğü
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Sıralı Doğası
Gelişimin Sıralı Doğası
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Bireysel Farklılıkları
Gelişimin Bireysel Farklılıkları
Signup and view all the flashcards
Gelişimin Nöbetleşe Devamı
Gelişimin Nöbetleşe Devamı
Signup and view all the flashcards
Hamileliğin İlk Üç Aylık Döneminin Önemi
Hamileliğin İlk Üç Aylık Döneminin Önemi
Signup and view all the flashcards
Hazırbulunuşluk
Hazırbulunuşluk
Signup and view all the flashcards
Hazırbulunuşluk için Önkoşullar
Hazırbulunuşluk için Önkoşullar
Signup and view all the flashcards
Boylamsal Yaklaşım
Boylamsal Yaklaşım
Signup and view all the flashcards
Kritik Gelişim Dönemleri
Kritik Gelişim Dönemleri
Signup and view all the flashcards
Fenotip nedir?
Fenotip nedir?
Signup and view all the flashcards
Genotip nedir?
Genotip nedir?
Signup and view all the flashcards
Hipofiz bezi nedir?
Hipofiz bezi nedir?
Signup and view all the flashcards
Hipofiz bezinin fazla çalışması neye neden olur?
Hipofiz bezinin fazla çalışması neye neden olur?
Signup and view all the flashcards
Hipofiz bezinin yetersiz çalışması neye neden olur?
Hipofiz bezinin yetersiz çalışması neye neden olur?
Signup and view all the flashcards
Yeni doğan
Yeni doğan
Signup and view all the flashcards
Bebeklik Dönemi
Bebeklik Dönemi
Signup and view all the flashcards
Erken Çocukluk
Erken Çocukluk
Signup and view all the flashcards
Orta Çocukluk
Orta Çocukluk
Signup and view all the flashcards
Ergenlik
Ergenlik
Signup and view all the flashcards
Genç Yetişkinlik
Genç Yetişkinlik
Signup and view all the flashcards
Yetişkinlik
Yetişkinlik
Signup and view all the flashcards
Genç Yaşlılık
Genç Yaşlılık
Signup and view all the flashcards
Orta Yaşlılık
Orta Yaşlılık
Signup and view all the flashcards
Gelişim
Gelişim
Signup and view all the flashcards
Doğa (Kalıtım)
Doğa (Kalıtım)
Signup and view all the flashcards
Çevre (Yetiştirme)
Çevre (Yetiştirme)
Signup and view all the flashcards
85 yaş üstü yaşlılık
85 yaş üstü yaşlılık
Signup and view all the flashcards
Kariyer
Kariyer
Signup and view all the flashcards
Üniversite Öğretim Üyesi
Üniversite Öğretim Üyesi
Signup and view all the flashcards
Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Signup and view all the flashcards
Araştırmacı
Araştırmacı
Signup and view all the flashcards
İlkokul/Ortaokul Öğretmeni
İlkokul/Ortaokul Öğretmeni
Signup and view all the flashcards
Özel Eğitim Öğretmeni
Özel Eğitim Öğretmeni
Signup and view all the flashcards
Erken Eğitim Öğretmeni
Erken Eğitim Öğretmeni
Signup and view all the flashcards
Okul Öncesi/Anaokulu Öğretmeni
Okul Öncesi/Anaokulu Öğretmeni
Signup and view all the flashcards
Sosyal Çalışmacı
Sosyal Çalışmacı
Signup and view all the flashcards
Eğitim Psikoloğu
Eğitim Psikoloğu
Signup and view all the flashcards
Okul Psikoloğu
Okul Psikoloğu
Signup and view all the flashcards
Gerontolog
Gerontolog
Signup and view all the flashcards
İlaç Danışmanı
İlaç Danışmanı
Signup and view all the flashcards
Study Notes
''
Büyüme
- Büyüme, bireyin bedenindeki fiziksel gelişimdeki artışlardır (boy, kilo, hacim, ağırlık).
- Hücrelerin büyümesi ve çoğalması, büyümenin önemli bir parçasıdır.
- Bu değişiklikler doğum sonrası yaşa göre değişir.
Olgunlaşma
- Olgunlaşma, vücut organlarının fonksiyonlarını yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, genetik olarak belirlenmiş bir biyolojik süreçtir.
- Bu süreç, öğrenme yaşantılarına bakılmaksızın gerçekleşir.
- Çocuklarda davranış değişiklikleri, olgunlaşmaya bağlı olarak belirli bir sıra izler.
- Fiziksel ve motor aktiviteler de olgunlaşmaya bağlıdır.
Öğrenme
- Öğrenme, tekrar ve deneyimler sonucu elde edilen kalıcı davranış değişiklikleridir.
- Öğrenme, olumlu veya olumsuz olabilir.
- Nesnel kanıtlara dayanması gerekir.
- Öğrenme, deneyim sonucu kazanılır; çevresel destek önemlidir.
Hazırbulunuşluk
- Hazırbulunuşluk, bireyin kendisinden beklenen davranışları yapmaya hazır olması halidir.
- Olgunlaşma ve öğrenme, hazırbulunuşluk için ön koşullardır.
- Bireyin öğrenme yaşantılarına sahip olması gereklidir.
Kritik Dönem
- Gelişim sırasında önemli zaman dilimleri vardır.
- Bu dönemlerde insan, çevreye daha duyarlı ve öğrenmeye daha açık olur.
- Belirli deneyimler meydana geldiğinde gelişim normal seyrinde devam eder.
- Gelişimin diğer aşamalarında aynı uyarının etkisi çok azdır veya hiç yoktur.
- Örnek olarak, hamileliğin ilk üç ayı önemli bir kritik dönemdir.
Boylamsal Yaklaşım
- Boylamsal yaklaşım, aynı bireyleri uzun süreler takip ederek gelişimin durağanlığı ve değişimi inceler.
- Erken deneyimlerin sonraki gelişim açısından önemi, bu yöntemle incelenebilir.
- Metot, zaman ve maliyet gerektirdiğinden bu yöntemi uygulamak zor olabilir.
Kesitsel Araştırma
- Kesitsel araştırmalar, bir zaman dilimi içerisinde belli bir popülasyonda bir olayın görülme sıklığını (prevalans) belirlemek için kullanılır.
- Bu yöntemle prevalansın sosyo-demografik özellikler ve muhtemel nedensel faktörlerle ilişkisi araştırılabilir.
Kuram (Teori)
- Kuram, ilgi çeken fenomenleri açıklamak için bir dizi kavram ve bunların ilişkilerinden oluşur.
- Bir olgunun veya olay nasıl/neden gerçekleştiğini anlatan kapsamlı bir fikirdir.
- Bilimsel araştırmalarda, teoriler genellikle gözlem ve deneylerle desteklenir.
- Dil gelişim modelleri, çocukların dil öğrenmesini açıklamayı hedefler.
Model
- Model, gerçek dünyanın basitleştirilmiş bir temsilidir.
- Teoriyi somut ve anlaşılır hale getirmek için kullanılır.
- Genellikle belirli süreçleri veya durumları göstermek için kullanılır (örneğin, dil öğrenme sürecinin adımları).
Kültür
- Toplumun normları, gelenekleri ve örf adetleri tümüyle "kültür"ü oluşturur.
- Çocuk belli bir zaman ve yörede içinde bulunduğu kültüre göre büyür ve gelişir.
- Bireyin gelişimi için önemli gereksinimler, toplumun kültüründen etkilenir.
Gelişim
- Büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşiminin tümüdür.
- Bireyin yaşam boyu bedensel, zihinsel ve davranışsal özelliklerindeki niceliksel, niteliksel değişimlerin tümüdür.
- Gelişim alanları, (fiziksel, bilişsel, dil, sosyal- duygusal vs.) birbirleriyle etkileşime girer.
Bireysel Farklılıklar
- Gelişim, çocuklar aynı dönemden geçse bile farklı hız ve şekillerde gerçekleşir.
- Bu farklılıklar, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşiminden kaynaklanır.
- Genetik faktörler kalıtsal özellikleri, zekâ, fiziksel yapıyı vs içerir.
Gelişimin Temel İlkeleri
- Gelişim, kalıtım ve çevrenin karşılıklı etkileşiminden oluşur.
- Gelişim sürekli ve aşamalıdır.
- Gelişim, kazanımlar ve kayıplar içerir.
- Gelişim bir bütündür; gelişim alanları birbirleriyle etkileşim içindedir.
- Gelişim nöbetleşe devam eder.
- Gelişimde özel bir sıra vardır.
- Gelişim bireysel farklılıklar gösterir.
Kalıtım Etmenleri
- Bireyin genler aracılığıyla aldığı kalıtsal özelliklerdir.
- Anne ve babadan gelen genler, baskın veya çekinik olabilir.
- Genlerin birleşmesiyle insanın ilk hücresi oluşur.
- Bebeğin tüm kalıtsal özellikleri DNA moleküllerinde kodlanır.
- Kalıtımla ilgili en önemli nokta genotip ve fenotipin ayırt edilmesidir.
Hormonlar
- Büyüme ve gelişimde önemli rol oynayan çeşitli hormonlar vardır. (Hipofiz, tiroid, paratroid vs.).
- Her bir hormonun farklı etki alanları vardır.
- Fazla veya yetersiz hormon salgılanması, farklı bozukluklara yol açabilir..
Çevresel Etmenler (Doğum Öncesi)
- Gebelik süresindeki ilaçlar, annenin yaşantılarının etkisi, gebelikte yaşanan sağlık sorunları, beslenme, çevresel faktörler vb.
- Döl yatağındaki bozukluklar, göbek kordonundaki problemler, anneden çocuğa geçen enfeksiyonlar.
Çevresel Etmenler (Doğum Sonrası)
- Sosyo-ekonomik durum, şiddete maruz kalma, anne-baba depresyonu vb.
- Beslenme, hastalık ve kazalar, kardeş sayısı, doğum sırası, eğitim, aile ortamı, iklim faktörleri, vb.
- Doğum sırası da etkileyebilir: Büyük kardeşin etkisini, küçük kardeşi de etkileyebilir.
Kalıtım ve Çevre Etkileşimi
- Gelişimde kalıtım ve çevrenin tek başına değil, etkileşiminin önemli olduğunu vurgular.
- Bireyin gelişiminin anlaşılması için, her iki faktörün de etkileşimine dair bir perspektifin benimsenmesi gereklidir.
DSÖ Sınıflaması
- Belirli yaş aralıklarına göre, gelişim dönemlerini sıralar. (Yenidoğan, bebeklik, erken çocukluk, orta çocukluk, ergenlik, genç yetişkinlik, yetişkinlik, genç yaşlılık, ileri yaşlılık).
Yaşam Boyu Gelişimde Kariyer Seçenekleri
- Farklı meslekler sunulmuştur (Öğretmen, psikolog, doktor, hemşire, fizyoterapist, danışman vs).
- Bu alanda çalışmak isteyen öğrenciler için, kariyer olanaklarını belirlemek için bir kaynak sunulmuştur.
Kaynaklar
- Kullanılmış kaynaklar listelenmiştir.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Bu quiz, dil gelişim teorilerinin ana kavramlarını ve bireysel farklılıkların nedenlerini incelemektedir. Katılımcılar, teorik modellerin işlevleri ve tiroid hormonlarının etkileri hakkında bilgi sahibi olacaklardır. Ayrıca genetik faktörlerin bireysel farklılıklara katkısını anlamalarına yardımcı olacaktır.