Difterie en Tetanus

Difterie

• Difterie wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium diphteriae.
• Difterie werd voor het eerst beschreven in de 17e eeuw.
• De ziekte wordt overgedragen via druppelinfectie.
• Difterie komt vaker voor in tijden van humanitaire crises.
• Difterie is in veel delen van de wereld onder controle door vaccinatie, maar uitbraken komen nog steeds voor, met name in gebieden met lage vaccinatiegraad.

Klinische verschijnselen van difterie

• De bacterie produceert een toxine dat de ziekteverschijnselen veroorzaakt.
• Symptomen zijn:
  • Koorts
  • Keelpijn
  • Slikklachten
  • Raspende ademhaling
  • Cyanose
  • Stinkende purulente snot
  • Lymfadenopathie
  • Huidulcera (in sommige gevallen)

Behandeling van difterie

• Penicilline of erythromycine zijn effectieve behandelingen.
• De mortaliteit is 5-10%, afhankelijk van de ernst van de infectie.
• Vaccinatie is de beste manier om difterie te voorkomen.

Tetanus

• Tetanus wordt veroorzaakt door de bacterie Clostridium tetani.
• De bacterie is gram-positief, strict anaeroob en sporevormend.
• De infectie wordt overgedragen via huidwonden, zoals roestige spijkers, doornen, prikkeldraad of dierenbeten.
• C. tetani produceert een exotoxine (tetanospasmine) dat via de bloed- en lymfebanen het zenuwweefsel binnenkomt.

Klinische verschijnselen van tetanus

• De incubatietijd is 3-21 dagen.
• Symptomen zijn:
  • Koorts
  • Spierspasmen
  • Kaakklem (lock jaw)
  • Dysfagie
  • Hartkloppingen

Behandeling van tetanus

• Behandeling bestaat uit:
  • Wondtoilet
  • Antibiotica
  • Tetanus-immunoglobuline
  • Vaccinatie
  • Spasmolytica/anxiolytica

Preventie van tetanus

• Vaccinatie is de beste manier om tetanus te voorkomen.
• Herhaalde vaccinaties zijn nodig om immuniteit te behouden (om de 10 jaar).
• Bij een trauma:
  • Indien laatste vaccinatie langer dan 10 jaar geleden, dan tetanus-immunoglobuline en booster-vaccin.
  • Indien laatste vaccinatie korter dan 10 jaar geleden, dan booster-vaccin.

Kinkhoest

• Kinkhoest (pertussis) wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis.
• B. pertussis is een gram-negatieve coccobacil.
• De infectie wordt overgedragen via druppelinfectie (hoesten, niezen).

Transmissie van kinkhoest

• Patienten zijn besmettelijk voordat ze symptomen ontwikkelen.
• In deze fase is het belangrijk antibiotica te geven om verspreiding te voorkomen.
• Uitbraken zijn gebruikelijk in groepen met lage vaccinatiegraad.

Epidemologie van kinkhoest

• Er zijn 200-400 miljoen gevallen per jaar, waarvan 90% in ontwikkelingslanden.
• Jaarlijks sterven 400.000 mensen aan kinkhoest, voornamelijk jonge kinderen.

Symptomen van kinkhoest

• Eerste symptomen:

  • Verkoudheid
  • Niezen
  • Koorts
  • Kriebelhoest

• Later:

  • Hevige hoestbuien met taai slijm
  • Gierende inademing
  • Cyanose
  • Sterfte vooral bij baby's jonger dan 3 maanden

Diagnostiek van kinkhoest

• Diagnostiek op basis van:
  • Klinisch beeld
  • Nasopharyngeal swab voor kweek en/of PCR
  • Serologie (vaak negatief in de vroege fase)

Behandeling van kinkhoest

• Antibiotica zo vroeg mogelijk starten, zelfs zonder diagnose bevestiging.
• Vroege behandeling voorkomt ernstige symptomen.
• Later beginnen met behandeling heeft geen zin meer.

Antibiotica tegen kinkhoest

• Macroliden (Erythromycine, Azithromycine)

• Alternatief: Cotrimoxazol

• Behandelingsduur: 3 tot 7 dagen

Haemophilus influenzae

• Haemophilus influenzae is een gram-negatieve coccobacil.
• Er zijn veel stammen, gekapseld en ongekapseld.
• Gekapseld Hib veroorzaakt de meeste pathologie.
• De infectie wordt overgedragen via druppelinfectie (ook door asymptomatische dragers).

Pathologie van Hib

• Luchtweginfecties:

  • Epiglottitis
  • Bronchitis
  • Pneumonie

• Otitis media

• Meningitis

• Sepsis

• Septische arthritis

Diagnostiek van H. influenzae

• Gram preparaat van sputum, liquor, synoviaal vocht
• Kweek (bloed, sputum etc.)

Behandeling van H. influenzae

• H. influenzae is resistent tegen penicilline.
• Effectieve behandelingen:
  • Amoxycilline-clavulaanzuur
  • 2e generatie cephalosporinen
  • Fluoroquinolonen
  • Macroliden

Preventie van H. influenzae

• Vaccinatie is de beste preventie.
• Vaccinatie wordt aanbevolen bij asplenie (functioneel of splenectomie).

Vaccinatieprogramma

• Kinderen worden gevaccineerd tegen:
  • Difterie
  • Kinkhoest
  • Tetanus
  • Poliomyelitis
  • Haemophilus influenzae type B
  • MMR(V): Mazelen, Mumps, Rubella, Varicella(waterpokken)
  • Hepatitis B

Vaccinaties op indicatie:

• Hepatitis B: gezondheidswerkers, partners van HBsAg positieve partners en andere risicogroepen
• Influenza: vooral ouderen en immuungecompromitteerden.
• BCG (tuberculose): kinderen die in hoogendemische gebieden gaan verblijven.

Andere vaccins

• Waterpokken vaccin
• Rotavirus vaccin
• HPV vaccin
• Meningoccen vaccin
• Pneumococcen vaccin

Reizigersvaccins

• Salmonella typhi
• Hepatitis A
• Rabies
• Gele koorts
• Tetanus