Dentin Dokusunun Yapısı ve Kimyası

Dentin Dokusunun Yapısı

• Dentin, mezenşimal bağ dokusundan köken alan odontoblast hücreleri tarafından oluşturulur.
• Odontoblastlar, hem dentin hem de pulpa dokusunun bir parçasıdır.
• Odontoblastların hücre gövdeleri pulpa odasında, uzun silindirik şekilli sitoplazmik hücre uzantıları ise mineralize dentin tübülleri içerisindedir.
• Dentin, fizyolojik ve patolojik uyarılara reaksiyon gösterebilen canlı bir dokudur.

Dentin Kimyasal Yapısı

• Ağırlıkça: %70 (75) inorganik madde, %20 organik madde, %10 (5) su.
• Hacimce: %45-50 inorganik madde, %30 organik madde, %20-25 su.
• Major inorganik bileşenler: Hidroksiapatit (Kalsiyum fosfat + Kalsiyum hidroksit), karbonat, magnezyum, potasyum.
• Minor inorganik bileşenler: Flor, manganez, bakır, altın, kobalt, gümüş, selenyum, tungsten.

Dentinin Organik Yapısı

• Başlıca kondroitin sülfat, mukoproteinler, sialoproteinler ve kollajenden ibarettir.
• Mukopolisakkaritler, proteinler, yağlar, sitrik asit ve büyüme faktörleri de bulunur.

Kollajen

• Organik kısımının %91-93'ü kollajendir.
• 18 farklı aminoasitten oluşur.
• Aminoasitlerin %75'i glisindir.
• Kollajen fibriller 0.05-0.2 mikron çapındadır.

Dentin Kanalları

• Pulpa-dentin sınırından başlayıp mine-dentin sınırına kadar kesintisiz uzanırlar.
• Kron'da hafif kıvrık, insizal kenarda, kasplarda ve kökte düzdürler.
• Kanal uçları mine-dentin ve sement-dentin birleşimine diktir.
• Dentin kanalları (tübülleri) odontoblastik uzantı (Tomes lifi) ve dentin sıvısı ile doludur.

Peritübüler ve İntertübüler Dentin

• Peritübüler dentin, dentin kanallarının iç yüzeyini saran kısım, daha kalsifiyedir ve serttir.
• İntertübüler dentin, peritübüler dentin arasında kalan kısım, daha az kalsifiyedir ve peritübüler dentinden daha çabuk çözünür.
• Peritübüler dentin yaş ilerledikçe kalınlaşır.

Odontoblastlar

• Pulpa dokusunun dentine komşu yüzeyinde yer alan unipolar hücrelerdir.
• Diferansiye olmuş özel bağ dokusu hücreleridir.
• Hücre gövdesi ve hücre uzantısından oluşur.
• Aktif ve inaktif odontoblastlar vardır.

Dentin Lenfi

• Dentin kanallarının çeperi ve Tomes lifleri arasında yer alan, kalsiyum ve fosfata doymuş, yapı olarak plazmayı andıran bir sıvıdır.
• Dentin hacminin %22'sini oluşturur ve dentin duyarlılığına neden olabilir.

Dentin Tipleri

• Primer dentin (ilk şekil), Mantle dentin (mine-dentin sınırındaki ilk tabaka), Sekonder dentin (yaşam boyu yapılan), Tersiyer / Tamir dentin (dış uyaranlara yanıt olarak). Sklerotik dentin (kalsifikasyon), İnterglobüler dentin (mineralizasyon küreleri).

Predentin

• Sekonder veya tersiyer dentin oluşmamışsa, primer dentinle pulpa arasında kalsifiye olmayan tabaka predentindir.
• Predentin mineralize olmamış dentin matriksinden oluşuyor, 10-30 µm kalınlığında.

Owen Çizgileri

• Mineralizasyon sırasında ortaya çıkan inkremental oluşum çizgileridir.
• Minedeki Retzius çizgilerine benzer, mine-dentin sınırında kesişir.

Von Ebner ve Von Korff Lifleri

• Von Ebner lifleri, kollajen fibrillerin dentin kanallarına dik açıyla uzanan lifleridir.
• Von Korff lifleri, kollajen fibrillerin dentin kanallarına paralel uzanan lifleridir (argirofil lifler).

Dead Tracts (Ölü Alanlar)

• Tamir dentini oluşturulurken, odontoblast hücreleri ve uzantıları ölürse, dentin kanalları boş kalır ve siyah görünür.

Reaktif Dentin Sklerozu

• Orta düzeyde irritasyonlara bağlı oluşan dentin sklerozu, radyografik olarak daha radyoopaktır ve S formunda kanalların oluşumu ile izlenir. Sert, koyu renkli bir yüzeydir.

Tersiyer/Tamir Dentin

• Şiddetli dış uyaranlara karşı odontoblastların hızlı dentin yapımıdır.
• Pulpaya yaklaşık 1,5 mm mesafede oluşur, 1 ay sonra mikroskobik olarak görünür.

Dentin Kanalının Özellikleri

• Dentin'deki kanallar (tübüller) pulpadan dış yüzeye kadar kesintisiz uzanır.
• Diş yüzeyine yaklaştıkça kanalların çapı küçülür.
• Mine-dentin sınırında birbirlerinden uzaktır, pulpayı çevreleyen kısımda daha yakındır.
• Duvarları arasında kanaliküller vardır ve odontoblastik uzantılarla iletişim halindedir.

Dentin Fizyolojik Faktörleri

• Oklüzal atrizyon, fraktürler, erozyon, abrazyon, yaşlanma.

Dentin Patolojik Faktörleri

• Çürük, periodontitis, orofasiyal enfeksiyon, travmatik diş işlemleri.

Bu sınav, dentin dokusunun yapısı ve kimyasal bileşenleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Dentin, canlı bir doku olarak vücutta önemli bir rol oynamaktadır. Dentinin histolojik ve kimyasal özelliklerini öğrenerek, bu dokunun önemini anlayacaksınız.