De Vroege Middeleeuwen (500 - 1000)

De Vroege Middeleeuwen (ca. 500 - 1000)

• De Vroege Middeleeuwen beslaan de periode tussen ca. 500 en 1000, een tijd waarin het Frankische Rijk floreerde.
• Rond 500 kwam er een einde aan het West-Romeinse Rijk.
• De Germanen vestigden zich na hun migratie vanuit Oost-Europa in West-Europa en beïnvloedden de Romeinse cultuur.
• Ondanks de invloed van de Germanen bleven er belangrijke verschillen tussen beide periodes.
• De Germanen introduceerden hun eigen monarchie, wat leidde tot het ontstaan van de Merovingische en Karolinger dynastieën.
• Het Frankische Rijk kende onder deze dynastieën zowel territoriale expansie als verbrokkeling.
• De Romeinse politieke stabiliteit en slavernij maakten plaats voor een hoofdzakelijk agrarische samenleving in de Vroege Middeleeuwen.
• Karel de Grote was een belangrijke koning van de Karolingische dynastie. Hij breidde het Frankische Rijk uit tot zijn grootste omvang.
• Karel de Grote introduceerde vazalliteit, waarbij adellijke vertegenwoordigers gebieden namens hem bestuurden. Deze gelaagde maatschappij kenmerkte zich door grote ongelijkheid.
• De vazallen beschouwden hun geleende grond gaandeweg als persoonlijk bezit, wat bijdroeg tot de verbrokkeling van het Frankische Rijk onder Karel de Grotes opvolgers.
• De invallen van de Vikingen vanaf de 8e eeuw versterkten de verbrokkeling van het Rijk.
• Het christendom was een factor van continuïteit tussen de klassieke oudheid en de Middeleeuwen.
• De kerkelijke organisatie, met bisschoppen die hun bisdom bestuurden en de paus in Rome die naar macht streefde, speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de samenleving.
• Het Latijn bleef eeuwenlang de bestuurstaal, maar de Vroege Middeleeuwse samenleving bleef multicultureel, met invloeden van Germaanse, Romeinse en christelijke culturen.
• De Frankische koningen maakten vanaf de bekering van Chlodovech gebruik van de kerkelijke bestuurservaring.

Historisch Redeneren: Continuïteit en Verandering

• In de Vroege Middeleeuwen waren er zowel aspecten van continuïteit als verandering ten opzichte van de Romeinse periode.
• Continuïteit:
  • Bestuur door een monarch (koning, keizer).
  • Het christendom als religie.
  • Een gelaagde samenleving met ongelijkheid.
  • Een agrarische samenleving.
• Verandering:
  • Migratie van Germanen.
  • Bekering tot het christendom.
  • Veranderende grenzen, zowel expansie als verbrokkeling.

Historisch Denken: Bronnen Contextualiseren

• Om het verleden te begrijpen, is het belangrijk bronnen te beoordelen op betrouwbaarheid, bruikbaarheid en representativiteit.
• Het is essentieel om de context van een bron te kennen om deze te interpreteren.
• Vraag je altijd af waarom een bron is gemaakt en wat de maker ermee wilde bereiken.
• De bedoeling van de maker en de betekenis van de bron voor het doelpubliek worden hierdoor duidelijker.

Historisch Denken: Collectieve Herinnering en Presentisme

• Collectieve herinnering verwijst naar gebeurtenissen en personen uit het verleden die bekend zijn bij historici én de gemiddelde bevolking.
• Verhalen in films en romans zorgen ervoor dat zaken uit het verleden in de collectieve herinnering blijven voortleven.
• Presentisme is het beoordelen van het verleden vanuit hedendaagse waarden en gewoonten.