De vroege geschiedenis van het Jodendom

Geschiedenis van het Jodendom

• Meer dan 2000 v.Chr. leefden er nomadenstammen in West-Azië.
• Tijdens een van hun tochten werden ze in Egypte tot slavenarbeid gedwongen.
• Onder leiding van Mozes ontsnapten ze en trokken naar het huidige Israël.
• Vanaf 1300 v.Chr. vestigden de Hebreeuwse stammen zich daar.
• Deze tocht staat bekend als de Exodus.
• De Hebreeuwse stammen werden het Joodse volk, en ze gingen in steden wonen.
• Na hun vestiging bouwden ze een tempel in Jeruzalem onder koning Salomo.
• Het koninkrijk lag ingeklemd tussen machtige rijken zoals Babylonië en Assyrië aan de ene kant, en Egypte aan de andere kant.
• In 586 v.Chr. werd de bevolking bezet door Babylonië en de tempel verwoest.
• Na hun terugkeer bouwden de Joden een nieuwe tempel, maar deze werd in 70 n.Chr. door de Romeinen verwoest.
• Een deel van die tempel, de Klaagmuur, staat nog overeind.
• In 70 n.Chr. verloren de Joden hun tempel, zelfstandigheid en land, en raakten verspreid over het Romeinse Rijk.
• Na vele vervolgingen werd in 1948 de onafhankelijkheid van Israël uitgeroepen.

De boeken (TeNaCH) en voorstelling van God

• De Joodse geschriften omvatten onder andere de Tenach, die uit drie delen bestaat:
  • Tora (de wet, 5 boeken)
  • Newi'iem (profeten, 21 boeken)
  • Chetoewiem (overige geschriften, 13 boeken)
• De Talmoed is een uitleg van de Tenach, maar wordt niet beschouwd als het woord van God.
• Het Jodendom is een godsdienst van het boek.
• Joden stellen God zich voor als een meereizende God, aanwezig overal en niet gebonden aan een tempel.
• Tijdens de periode van de nomadenstammen geloofde men dat God hen de weg wees naar een vruchtbaar gebied.
• In de boeken van de Tora wordt gesproken over het land dat aan het Joodse volk beloofd is.
• Men raakte ervan overtuigd dat God zou zorgen voor het Rijk Gods, een volmaakte werkelijkheid, dat zou worden aangekondigd door een Messias.
• Het Christendom gelooft dat Jezus van Nazareth de Messias is.
• Het Jodendom is een monotheïstische godsdienst en een van de Abrahamitische godsdiensten, samen met het Christendom en de Islam.

Rituelen

• De Sabbat is de rustdag, waarop wordt nagedacht over de schepping van hemel en aarde door God, waarbij men speciaal brood eet; deze begint op vrijdag bij zonsondergang en eindigt op zaterdag bij zonsondergang.
• Pesach is het Joodse paasfeest, waarop de bevrijding uit Egyptische slavernij wordt herdacht, en dus de geboorte van het Joodse volk; er wordt een verhaal voorgelezen en de Seiderschotel gegeten, met daarop:
  • Maror (kruiden)
  • Zero'a (lamsbot)
  • Karpas
  • Charosset (appels en rozijnen)
  • Chazeret (sla)
  • Beetsa (ei)
• Poerim herdenkt Esther, een Joodse vrouw die met haar neef Mordechai leefde.
• Koning Ahasveros van het Perzische rijk koos Esther als zijn nieuwe koningin.
• Mordechai weigerde te buigen voor Haman, een hoge ambtenaar, wat Haman zo boos maakte dat hij het hele Joodse volk en Mordechai wilde doden.
• Esther nodigde Haman en de koning uit voor een feestmaal en onthulde Hamans plannen.
• De koning werd boos en liet Haman ophangen, waarna het Poerimfeest ontstond om de redding van Esther te vieren, waarbij mensen zich verkleden als personages uit het verhaal.
• Chanoeka is het feest van lichtjes, dat 8 dagen duurt, waarbij elke dag een van de 8 lichtjes wordt aangestoken en een gebed wordt uitgevoerd.
• Simchat Tora is wanneer ze het boek uit hebben en ze gaan dansen met de rollen.
• Andere belangrijke dagen:
  • Joods Nieuwjaar (september of oktober)
  • Grote Verzoendag (Jom Kippoer), een dag van vasten en reiniging aan het begin van het nieuwe jaar
  • Soekot, 5 dagen na Jom Kippoer, herdenkt de tocht van het Joodse volk door de woestijn naar het beloofde land
• Belangrijke rituelen:
  • Besnijdenisritueel, 8 dagen na de geboorte
  • Bar mitswa voor jongens, wanneer ze op hun 13e volwassen worden
  • Bat mitswa voor meisjes, wanneer ze op hun 12e volwassen worden
• Na de tweede verwoesting van de tempel werd er geen nieuwe gebouwd. Men kwam bijeen in synagogen, ook wel sjoel genoemd, om te bidden, discussiëren en recht te spreken, en ze fungeerden ook als leerhuis.
• Er worden vaak mooi versierde Tora-rollen bewaard.
• De leermeester wordt rabbi of rabbijn genoemd.
• In de dienst is er ook een voorganger, de chazzan.