Datblygiad Microbaidd a Hanes

Datblygiad Microbaidd

• Mae microbau yn bodau bywyd sydd mor fach fel na ellir eu gweld gan y llygad noeth.
• Maent yn byw ledled y byd, o'r ddaear i'r awyr a'r môr.
• Mae pob bywyd ar y Ddaear yn disgyn o’r un llinell o fywyd hynafol a chynhyrchodd microbau, sydd yn rhan annatod o ecosystems cyfan.
• Ystyrir microbau yn gyntefig yn yr ardal hon.
• Mae microbau wedi bod yn newid dros y biliynau o flynyddoedd, ac maent wedi esblygu i fod yn amrywiol o ran eu strwythur, eu swyddogaeth a'u cylchrediad mewn amgylcheddau amrywiol.

Hanes Esblygiad Microbaidd

• Mae'r ffossil hynaf o fywyd ar y Ddaear yn dyddio’n ôl 3.5 biliwn o flynyddoedd, yn yr Archean, cyfnod lle'r oedd yr atmosffer yn brin o ocsigen.
• Byddai'r byd yn ystod yr Archean wedi bod yn gyntefig o ran bywyd microbaidd yn unig.
• Yr oedd y proses ffotonegyddol yn un o'r newidiadau mwyaf sylfaenol yn hanes bywyd.
• Mae'r cynnwys ocsigen cynyddol yn yr atmosffer yn cyfateb i esblygiad y ffotonegyddol ocsigenig rhyw 2.5 biliwn o flynyddoedd yn ôl.
• Cynyddodd y gwerthoedd ocsigen yn ystod y Proterozoig ac mae ganddo gysylltiad uniongyrchol ag esblygiad eukaryotiaid yn ogystal â’r oes o'r Cyfnodau Canol.
• Cynhelir bywyd ac ecosystems y Ddaear a'u hethol naturiol gan microbau.

Esblygiad Microbaidd a’r Ffywioliaeth

• Cyfrannodd microbau at ddatblygiad y ffotonegyddol ac esblygiad y rhai sy'n gallu byw ar ocsigen.
• Mae'r esblygiad o fywyd yn gyntefig i fywyd mwy cymhleth yn cael ei gyrru gan fywyd microbaidd.
• Mae microbau'n chwarae rhan allweddol yn y cylchrediad cemegol, megis nitrad, ffosffad a charbon.
• Mae microbau'n gweithredu fel pydreddwyr, gan ddadelfennu deunydd organig ac ailgylchu maetholion.
• Maent yn ffurfio cysylltiadau rhyng-fanwl gyda phlyddiaid, gan gynhyrchu'r holl nitrad yn gymysgedd â'r aer a'r ddaear.

Esblygiad Microbaidd a'r Byd Presennol

• Mae microbau'n parhau i esblygu a newid heddiw.
• Mae'r newidiadau hyn yn gallu cael effaith ar ein hiechyd, ein bwyd a'r amgylchedd.
• Mae microbau yn cael eu defnyddio mewn sawl maes, fel meddygaeth, diwydiant, a'r amgylchedd.
• Er enghraifft, mae'r ymchwil ar microbau yn cael ei ddefnyddio i ddatblygu gwrthfiotigau newydd a chyffuriau eraill.
• Mae angen dealltwriaeth o esblygiad microbaidd i ddatrys problemau sy'n gysylltiedig â chlefydau heintus, llygredd ac newid hinsawdd.