داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور

داروهای آرام‌بخش- خواب‌آور

• این داروها، اثرات سرکوب‌کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی (CNS) را دارند که با دوز مصرفی مرتبط است.
• داروهای آرام‌بخش (آنیولیتیک):
  • اثری آرام‌بخش دارند.
  • تنش، اضطراب، و ترس را کاهش می‌دهند.
  • فعالیت را کم و هیجان را ملایم می‌کنند و شخص را آرام می‌کنند.
  • تاثیری اندک یا هیچ تاثیری بر عملکرد ذهنی یا حرکتی ندارند.
  • آنسیولیتیک به معنی دارویی است که اضطراب را کاهش می‌دهد، و یک داروی آرام‌بخش است.
• داروهای خواب‌آور (هیپنوتیک):
  • شروع و تداوم خواب را ارتقاء می‌دهند.
  • داروی هیپنوتیک وضعیت خواب‌آلودگی را ایجاد می‌کند و شروع و تداوم خواب را تسهیل می‌کند.
  • بیمار به راحتی بیدار می‌شود.
• طبقه‌بندی داروها:
  • باربیتورات‌ها
  • بنزودیازپین‌ها
  • سایر داروها (مانند: بوسپیروان، الکلها، زالپلون، زولپیدم، و آگونیست‌های ملاتونین)
• باربیتورات‌ها:
  • بر اساس مدت اثر، سه نوع باربیتورات وجود دارد:
    • بسیار کوتاه مدت (۲۰ دقیقه): تیوپنتال (برای بی حسی)
    • کوتاه مدت (۳-۸ ساعت): سکوباربیتال (برای بی خوابی)
    • طولانی مدت (۱-۲ روز): فنوباربیتال (برای تشنج)
• بنزودیازپین‌ها:
  • مدت اثر آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد و به طور تقریبی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
    • کوتاه مدت (۳-۸ ساعت): تریازولام، اوکسازپام، میدازولام
    • متوسط مدت (۱۰-۲۰ ساعت): نیترازپام، آلپرازولام
    • طولانی مدت (۱-۳ روز): دیازپام، فلورپام، کلردیاzepoxide، کلونازپام

فارماکودینامیک

• گیرنده‌های بنزودیازپین‌ها(BZ گیرنده‌ها) در بسیاری از نواحی مغز مانند تالاموس، ساختارهای لیمبیک و قشر مغزی قرار دارند.
• گیرنده‌های BZ بخشی از گیرنده‌های GABA-A (پروتئین کانال کلرید) را در غشا سلول‌ها تشکیل می‌دهد.
• هم باربیتورات‌ها و هم بنزودیازپین‌ها با افزایش اثر GABA، به نقاط مختلف گیرنده‌های GABA-A/کانال کلرید متصل می‌شوند. باربیتورات‌ها نسبت به بنزودیازپین‌ها، خاصیت کمتری دارند.
• باربیتورات‌ها موجب افزایش طول، و بنزودیازپین‌ها موجب افزایش فراوانی گشایش کانال کلرید، در مسیر GABA می شوند.

فارماکوکینیتیک

• بیشتر داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور محلول در چربی هستند و به‌خوبی از دستگاه گوارشی جذب و به مغز منتقل می‌شوند.
• جذب خوراکی بنزودیازپمن‌ها به محلول بودن در چربی (لیپوپیلیکیتی) وابسته است. تریازولام و دیازپام سریع‌تر از سایر بنزودیازپین‌ها جذب می‌شوند.
• داروهای با بالاترین محلول بودن در چربی (تیوپنتال) سریعاً وارد سیستم عصبی مرکزی می‌شوند و می‌توانند به عنوان عوامل القاء در بی حسی استفاده شوند.
• بسیاری از بنزودیازپین‌ها ابتدا به متابولیت فعال با نیمه‌عمر طولانی تبدیل می‌شوند.
• دیازپام (والیم) نمونه‌ای از یک داروی فعال با متابولیت‌های فعال (دسمتیل دیازپام و اوکسازپام) و نیمه‌ عمر طولانی (۲۰-۸۰ ساعت) است.
• تجمع متابولیت‌های فعال در چند روز درمان می‌تواند منجر به سرکوب بیش از حد سیستم عصبی مرکزی شود.
• لوزپام و اوکسازپام از طریق همیوَیَتیک پیوند می‌یابند و متابولیت فعال تشکیل نمی‌دهند.
• بنزودیازپین‌ها از جفت placentar عبور کرده و در شیر مادر قابل تشخیص هستند؛ این امر می‌تواند تأثیر سرکوب‌کننده‌ای بر سیستم عصبی مرکزی کودک شیرده داشته باشد.
• در افراد مسن و یا کم‌عملکرد کبدی، دوز دارو باید کاهش یابد.
• Phenobarbital به طور کلی در ادرار دفع می‌شود و متابولیت فعال ندارد. دفع آن را می‌توان با بازیاف ادراری افزایش داد. Phenobarbital یک القاء کننده قوی آنزیم کبدی است که می‌تواند باعث تعامل دارویی با سایر داروها شود.

اثرات فارماکولوژیکی و کاربردها

• بی حسی: تیوپنتال به طور معمول در شروع بی حسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی بنزودیازپین‌ها (دیازپام و میدازولام) جزئی از پروتکل‌های بی حسی هستند.
• ضد تشنج: بسیاری از باربیتورات‌ها و برخی بنزودیازپین‌ها در دوزهای بالا، فعالیت تشنج را مهار می‌کنند. بنزودیازپین‌ها مانند کلونازپام و دیازپام و باربیتورات‌ها مانند فنوباربیتال در این زمینه استفاده می‌شوند.
• آرام‌بخشی: این داروها می‌توانند برای کاهش حس اضطراب استفاده شوند.
• خواب‌آوری: داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور می‌توانند شروع خواب و همچنین افزایش مدت خواب را تسهیل کنند. بنزودیازپین‌ها، شامل فلورپام و تریازولام، به طور گسترده‌ای برای بی‌خوابی اولیه و مدیریت برخی اختلالات خواب دیگر مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
• در بیماران مسن (که نسبت به اثرات سرکوب‌کننده سیستم عصبی مرکزی حساس‌تر هستند) باید از دوزهای پایین‌تر استفاده شود.
• ریلکسیشن عضلات: ریلکسیشن عضلات اسکلتی فقط با دوزهای بالا از اکثر داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور به وجود می‌آید. دیازپام در دوزهای آرام‌بخش برای حالت‌های خاصی از اسپاستیسیتی (سخت شدن عضلات) موثر است.
• سرکوب مدولار: مصرف دوزهای بالا، به‌خصوص الکل‌ها و باربیتورات‌ها، می‌تواند موجب سرکوب نورون‌های مدولار و در نتیجه ایست تنفسی، افت فشار خون و نارسایی قلبی شود. این اثرات دلیل مرگ در افرادی هستند که خودکشی می‌کنند.
• اثرات بنزودیازپین‌ها: در یک نمودار، می توان اثرات کاهش اضطراب، آرام‌بخشی، القای خواب، و شل شدن عضلات را نشان داد.
• زولپیدم: این دارو یک داروی هیپنوتیک است که به گیرنده‌های BZ متصل می‌شود اما یک بنزودیازپین نیست. این دارو شروع خواب را تسریع می‌کند اما تاثیرات کمتری بر مراحل خواب دارد. از عوارض جانبی آن می توان به کابوس، تحریک، سردرد، ناراحتی دستگاه گوارش، سرگیجه، و خواب‌آلودگی روزانه اشاره کرد.
• بوسپیروان: داروی آنسیولیتیک بدون تاثیرات سرکوب‌کننده CNS است و اثرات خواب‌آوری، تسکین عضلات و یا ضدتشنج ندارد. تاثیر آن در گیرنده‌های 5-HT1A و دوپامین می‌باشد. بوسپیروان ایجاد تحمل و وابستگی فیزیکی نمی‌کند. برخی عوارض جانبی آن شامل تکی‌کاردی، تهوع، سرگیجه، سردرد، بی‌حسی و سوزش در پوست، انقباض مردمک، و اختلالات گوارشی است.

موارد بالینی

• اختلالات اضطرابی
• اختلالات خواب
• بی حسی
• مدیریت اختلالات تشنجی
• درمان اسپاسم عضلانی
• مدیریت سندرم محرومیت از مواد مخدر.

تحمل و وابستگی

• کاهش پاسخ‌پذیری به دلیل مصرف مکرر یا مصرف بالا دارو رخ می‌دهد.
• کاهش تحمل اثر دارو، نیاز به افزایش دوز برای حفظ پاسخ را نشان می‌دهد.
• تحمل متقابل ممکن است بین گروه‌های شیمیایی مختلف وجود داشته باشد.
• وابستگی روان‌شناختی، اغلب در بیشتر داروهای آرام‌بخش-خواب‌آوری از طریق استفاده اجباری برای کاهش اضطراب اتفاق می‌افتد.
• وابستگی فیزیولوژیکی، حالتی است که قطع دارو موجب ایجاد سندرم محرومیت (وضعیت محرومیت) می‌شود.
• علائم ترک بیماری، که ممکن است شامل اضطراب، لرزش، هیپررفلکیسی و تشنج باشند، بیشتر در داروهای با اثر کوتاه وجود دارد.
• سندرم شدید محرومیت ممکن است شامل تشنج و مرگ باشد.
• وابستگی به زولپیدم و زالپلون ممکن است کمتر از بنزودیازپین‌ها باشد، زیرا علائم محرومیت پس از قطع ناگهانی آنها کمترین است.

عوارض جانبی

• اختلال عملکرد روان حرکتی، که شامل اختلال شناختی، کاهش مهارت‌های حرکتی، و خواب‌آلودگی روزمره است.
• این عوارض جانبی بیشتر در بنزودیازپین‌های با متابولیت‌های فعال با نیمه‌عمر طولانی (دیازپام، فلورپام ) شایع است، اما پس از مصرف یک‌بار بنزودیازپین‌های کوتاه اثر (مانند تریازولام) نیز ممکن است دیده شود.
• دوز دارو در افراد مسن باید کاهش یابد، زیرا آنها نسبت به اختلال عملکرد روان حرکتی داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور حساس‌تر هستند.
• در بیماران مسن، خواب‌آلودگی روزمره به طور قابل توجهی خطر زمین خوردن و شکستگی را افزایش می‌دهد.
• فراموشی رو به جلو ممکن است با بنزودیازپین‌ها، به خصوص در دوزهای بالا، رخ دهد. فراموشی رو به جلو نوعی از از دست دادن حافظه است که در آن افراد قادر به تشکیل خاطرات جدید نیستند.
• سرکوب سیستم عصبی مرکزی، خواب‌آلودگی،
• اثرات مکمل: این عوارض جانبی زمانی رخ می‌دهند که داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور با سایر داروها (برخی الکل‌ها، ضدحساسیت‌ها، ضد روان‌پریشی، مسکن‌های اپیوئیدی، و داروهای ضد افسردگی) مصرف شوند و موجب سرکوب شدید سیستم عصبی مرکزی می‌شوند.

سمیت/مصرف بیش از حد بنزودیازپین

• مصرف بیش از حد داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور، منجر به افسردگی شدید تنفسی و قلبی می‌شود.
• این اثرات مرگبار بیشتر در الکل، باربیتورات‌ها و کاربامات‌ها نسبت به بنزودیازپین‌ها و یا هیپنوتیک‌های جدید مانند زولپیدم اتفاق می‌افتد.
• مدیریت مسمومیت نیاز به حفظ مجرای تنفسی و حمایت از تنفس دارد.
• فلومازنیل یک آنتاگونیست بنزودیازپین است که اثرات سرکوب‌کننده CNS ناشی از بنزودیازپین، زولپیدم و زالپلون را معکوس می‌کند، اما در مسمومیت با سایر داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور، اثری ندارد.

جایگزینی باربیتورات‌ها با بنزودیازپین‌ها

• بنزودیازپین‌ها ایمن‌تر، با شاخص درمانی بالاتر، و خطر اعتیاد کمتری نسبت به باربیتورات‌ها دارند.
• بنزودیازپین‌ها تعامل دارویی کمتری دارند.

بنزودیازپین‌ها در مقابل باربیتورات‌ها

• مقایسه شاخص‌های ایمنی، سرکوب حداکثری CNS، سرکوب تنفس، پتانسیل خودکشی، پتانسیل سوءمصرف و در دسترس بودن آنتاگونیست‌ها در این دو گروه.

کاربردهای کوتاه‌مدت

• تمامی داروهای آرام‌بخش-خواب‌آور باید فقط برای رفع علائم استفاده شوند.
• این داروها چرخه خواب طبیعی را تغییر می‌دهند و نباید بیش از چند روز یا چند هفته استفاده شوند.

این آزمون به بررسی دسته‌بندی داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور می‌پردازد. تفاوت اصلی بین باربیتورات‌ها و بنزودیازپین‌ها، اثرات آنها بر سیستم عصبی مرکزی و کاربردهای مختلف آنها مورد بحث قرار می‌گیرد. همچنین به عوارض جانبی و دوزهای مناسب برای بیماران سالخورده اشاره خواهد شد.