Czynniki glebotwórcze

Czynniki glebotwórcze

• Czynniki glebotwórcze to elementy wpływają na powstanie gleby i jej różnorodność.
• Klimat jest najważniejszym czynnikiem: wpływa na wietrzenie, rozwój roślin i zwierząt.
  • Klimaty wilgotne sprzyjają rozrostowi roślinności, dostarczając bogatej materii organicznej dla gleby.
  • Klimaty zimne ograniczają rozrost roślinności, co wpływa na ograniczony rozwój gleby.
• Skała macierzysta wpływa na intensywność wietrzenia i skład mineralny gleby.
  • Różne skały (np. granity, lessy, wapienie) dostarczają różne minerały, wpływając na rozwój roślinności.
• Rośliny i zwierzęta dostarczają materię organiczną do gleby, wpływają na jej strukturę i skład.
  • Rośliny stabilizują glebę, zapobiegają wywiewaniu cennych składników.
  • Zwierzęta (np. dżdżownice) spulchniają glebę, wspomagając przepływ wody i powietrza.
• Rzeźba terenu wpływa na gromadzenie materiału skalnego (zwietrzeliny) oraz na niszczenie gleby.
  • Najsilniejsze niszczenie gleby występuje w górach, na stromych stokach bez roślinności.
• Warunki wodne wpływają na rozwój roślin i organizmów, a także na przemieszczanie składników gleby.
  • Zbyt intensywne opady mogą wypłukiwać wartościowe składniki gleby.
• Działalność człowieka może zarówno sprzyjać, jak i szkodzić rozwojowi gleby.
  • Zabudowa terenu w miastach uniemożliwia rozwój gleby.
  • Zmiana użytkowania gleby i nawożenie zmieniają jej skład chemiczny.
• Czas wpływa na grubość gleby.
  • Gleby czerwone obszarów równikowych tworzą się przez miliony lat i są grube.
  • Gleby bielicowe tworzą się przez tysiąclecia i są płytsze.

Rodzaje gleb

• Gleby strefowe są charakterystyczne dla określonych stref klimatycznych.
  • Np. gleby czerwone i żółtoziemy występują w klimacie równikowym i zwrotnikowym.
  • Gleby bielicowe występują w klimacie umiarkowanym.
• Gleby śródstrefowe występują w obrębie stref klimatycznych, ale w miejscach o specyficznych warunkach.
• Gleby niestrefowe tworzą się niezależnie od stref klimatycznych, pod wpływem specyficznych warunków.
  • Np. gleby bagienne na terenach podmokłych.

Ciekawostki

• Gleba jest domem dla wielu organizmów, w tym grzybów i bakterii.
  • W 1 gramie gleby może znajdować się 1 milion grzybów.
• Grzyby rozkładają martwe resztki roślinne w glebie.
• 2 cm żyznej warstwy gleby może rozwijać się nawet 500 lat.