Cấu Tạo và Chức Năng Da

Cấu Tạo Sinh Lý và Chức Năng Da

Biểu bì

• Là lớp ngoài cùng của da, quan trọng trong thẩm mỹ, tạo độ ẩm, cấu trúc và màu sắc cho da.
• Lòng bàn tay và bàn chân có lớp biểu bì dày, mềm dẻo, chịu được chấn thương cơ học.
• Mí mắt có lớp biểu bì rất mỏng, giúp chuyển động dễ dàng.
• Biểu bì ngăn ngừa mất nước, dịch cơ thể, chống tổn thương cơ học, hóa học và nhiễm trùng.

Phân lớp biểu bì

• Lớp đáy: Nằm ở đáy biểu bì, có hình hộp chữ nhật.
• Lớp gai:
  • Chứa desmosome.
  • Keratin 1 và 10 tạo khung tế bào cứng chắc hơn.
• Lớp hạt:
  • Chứa hạt keratohyaline.
  • Hạt keratohyaline có profilaggrin, tiền chất của filaggrin.
  • Filaggrin liên kết chéo các sợi keratin, tăng cường sức mạnh và cấu trúc.
  • Nhân và bào quan tiêu biến dần.
• Lớp sừng:
  • Khối tế bào mất nhân và hạt.
  • Lớp ngoài cùng có khoảng 15 lớp tế bào.
  • Không có bào quan, sắp xếp như gạch.
  • Tế bào sừng giàu protein nằm trong ma trận lipid hai lớp tạo cấu trúc gạch và vữa.
• Lớp chết:
  • Không tổng hợp protein, không phản ứng với tín hiệu tế bào, đóng vai trò hàng rào bảo vệ, ngăn ngừa mất nước.

Tế bào sừng

• Chiếm phần lớn lớp biểu bì.
• Thành phần chính là sợi keratin (5 và 14), tạo khung tế bào linh hoạt.
• Tế bào sừng hỗ trợ cấu trúc.
• Tế bào đáy liên kết với tế bào đáy khác và tế bào gai qua desmosome, tạo thành màng đáy.
• Tế bào sừng đươc sinh ra ở điểm nối hạ bì biểu bì (DEJ).
• Được sản xuất bởi tế bào gốc (tế bào đáy).
• Duy trì lớp biểu bì bằng cách tái tạo quần thể tế bào.
  • 10% tế bào gốc.
  • 50% tế bào khuếch đại.
  • 40% tế bào sau nguyên phân.
• Quá trình sừng hóa: Tế bào gốc phân chia thành tế bào con, di chuyển lên đỉnh biểu bì và trưởng thành.
• Chu kỳ tế bào biểu bì thường từ 26-42 ngày, có thể thay đổi do bệnh, tuổi tác.
  • Khi già đi, tế bào lớp bề mặt suy yếu, vết thương lành chậm và da xỉn màu.

Trung bì

• Nằm giữa lớp biểu bì và lớp mỡ dưới da.
• Quyết định độ dày và tính thẩm mỹ của da.
• Khi lão hóa, lớp trung bì giảm độ dày và độ ẩm.
• Thành phần: dây thần kinh, mạch máu, tuyến mồ hôi và chủ yếu là collagen.

Phân lớp của trung bì

• Vùng nhú:
  • Tạo từ mô liên kết lỏng lẻo, có các phần nhô ra như ngón tay đẩy vào lớp biểu bì.
• Vùng lưới:
  • Tạo từ mô liên kết dày đặc, không đều.
  • Sợi protein (vd collagen) tạo sức mạnh và độ đàn hồi.

Nguyên bào sợi

• Loại sợi chính trong lớp hạ bì.
• Sản xuất collagen, elastin, protein nền và enzyme (collagenase, stromelysin).
• Collagen là họ phức hợp gồm 18 loại protein, trong đó có 11 loại ở da.
• Mỗi loại collagen gồm ba chuỗi.
• Collagen tổng hợp trong nguyên bào sợi dưới dạng tiền chất procollagen.

Phân loại collagen:

• Collagen loại I:
  • Chiếm 80-85% cấu trúc lớp trung bì → da bền.
• Collagen loại III:
  • Dạng quan trọng thứ hai, chiếm 10-15% trong chất nền.
• Các tế bào miễn dịch trong trung bì: tế bào mast, bạch cầu đa nhân trung tính, tế bào lympho, đại thực bào.

Hạ bì

• Nằm dưới lớp trung bì.
• Cấu tạo chủ yếu từ chất béo, nguồn năng lượng quan trọng.
• Chứa collagen loại I, III, V.
• Chức năng:
  • Bảo vệ cơ thể khỏi chấn thương bên ngoài và cách nhiệt.
  • Nơi lưu trữ chất béo.
• Cấu tạo:
  • Có nhiều mạch máu, thần kinh, mạch bạch huyết.
  • Độ dày thay đổi theo vị trí cơ thể.

Các bộ phận của da

• Nang lông, tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn, tuyến apocrine phát triển từ tế bào biểu bì, kéo dài vào lớp trung bì.
• Tóc mọc từ nang lông, có mặt khắp cơ thể trừ lòng bàn tay và bàn chân.
• Móng:
  • Mảng keratin cứng đặc biệt phát triển từ lớp biểu bì, phủ lên xương nhỏ ở đầu ngón tay và ngón chân.

Chức năng của da

• Bảo vệ:
  • Hoạt động như hàng rào bảo vệ chính.
  • Ngăn tác động cơ học, thay đổi nhiệt độ, vi sinh, bức xạ, hóa chất.
• Điều hòa:
  • Nhiệt độ cơ thể qua mồ hôi và tóc.
  • Thay đổi nhiệt độ trong tuần hoàn ngoại vi, cân bằng dịch qua mồ hôi.
  • Dự trữ tổng hợp vitamin D.
• Cảm giác:
  • Mạng lưới tế bào thần kinh phát hiện và truyền đạt thay đổi trong môi trường.
  • Các thụ thể riêng biệt: nhiệt, lạnh, xúc giác và đau.

Miễn dịch học của da

• Ở biểu bì:
  • Tế bào sừng và tế bào Langerhans.
• Ở trung bì:
  • Bạch cầu đa nhân trung tính, đại thực bào, tế bào dạng sợi.