Casestudy: Kala-azar (Dumdumkoorts)

Casestudie 5-1: Onder de Microscoop

• Charles, een 9-jarige jongen uit Kenia, klaagt over koorts, koude rillingen en diarree.
• Bij onderzoek wordt een huidlaesie op zijn rechterarm en hepatosplenomegalie (vergrote lever en milt) vastgesteld.
• Een bloedonderzoek toont anemie aan.
• De arts vermoedt kala-azar (dumdumkoorts) en ordent een biopsie van de huidlaesie en bloedonderzoek naar parasieten.
• Laboratoriumonderzoek van het biopt onthult ovale organismen met een nucleus, een parabasaal lichaam en een axoneme-achtige structuur.
• Er werden geen parasieten in het bloed aangetroffen.

Focus op hemoflagellaten

• Hemoflagellaten zijn parasieten in bloed en weefsels die zich voortbewegen met behulp van flagellen.
• Klinisch significante hemoflagellaten behoren tot de genera Leishmania en Trypanosoma.
• Er zijn vier morfologische vormen: amastigoot, promastigoot, epimastigoot en trypomastigoot.
• De overdracht van alle hemoflagellaten vindt plaats via de beet van een geleedpotige vector.
• Leishmania wordt primair gediagnosticeerd door de aanwezigheid van amastigoten, Trypanosoma door trypomastigoten.
• Een uitzondering is Trypanosoma cruzi, waarbij ook amastigoten kunnen worden gevonden.

Morfologie en levenscyclusnotities

• De diagnose van hemoflagellateninfecties berust op de detectie van de morfologische vormen.

Amastigoten

• Amastigoten zijn rondachtig tot ovaal en meten gemiddeld 5 bij 3 µm
• Ze bevatten een nucleus, een basaal lichaampje (blefaroplast) en een klein parabasaal lichaam.
• De nucleus is meestal excentrisch gelegen.
• Het blefaroplast geeft aanleiding tot een axoneme.
• Een kinetoplast is een overkoepelende term die verwijst naar het blefaroplast en het kleine parabasale lichaam.

Promastigoten

• Promastigoten meten 9 tot 15 µm in lengte.
• Ze hebben een lange, slanke vorm met een nucleus in het midden.
• Het kinetoplast bevindt zich aan de voorzijde.
• Een enkele vrije flagel strekt zich aan de voorkant uit.

Epimastigoten

• Epimastigoten meten ongeveer 9 tot 15 µm in lengte en zijn iets breder dan promastigoten.
• De nucleus bevindt zich aan de achterkant van het organisme.
• Het kinetoplast bevindt zich aan de voorkant van de nucleus.
• Een undulerend membraan strekt zich uit over de helft van het lichaam, eindigend in een vrije flagel aan de voorkant.

Trypomastigoten

• Trypomastigoten meten 12 tot 35 µm lang en 2 tot 4 µm breed, vaak in de vorm van de letters C, S of U.
• Het kinetoplast bevindt zich aan de achterkant.
• Een undulerend membraan strekt zich over de volledige lichaamslengte uit.
• Een vrije flagel kan al dan niet aanwezig zijn aan de voorzijde.

Algemene morfologie en levenscyclusnotities

• Amastigoten en trypomastigoten worden het meest gevonden in menselijke specimens.
• Amastigoten worden voornamelijk in weefsel- en spiercellen aangetroffen, evenals in het centrale zenuwstelsel (CZS) binnen macrofagen.
• Trypomastgoten zijn zichtbaar in het perifere bloed.