Cải Cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ

Cải Cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ

Chính Trị

• Đơn vị hành chính được đổi tên và thành lập thêm.
• Nhiều cơ quan và chức quan mới được thành lập, các cơ quan và chức quan cũ bị bãi bỏ.
• Tăng cường kiểm tra, giám sát quan lại, đặc biệt ở cấp địa phương.
• Tổ chức khoa thi định kì để tuyển chọn quan lại, biến khoa cử thành phương thức tuyển chọn quan lại chủ yếu.
• Cải cách nghi lễ triều đình và y phục quan lại theo hướng quy củ, thống nhất, chuyên nghiệp.
• Ban hành quy chế và hình luật mới cho quốc gia.

Quân Đội và Quốc Phòng

• Tuyển chọn người giỏi võ nghệ làm tướng chỉ huy, không căn cứ vào nguồn gốc tôn thất.
• Loại bỏ binh sĩ già yếu, bổ sung người khỏe mạnh vào quân ngũ.
• Tăng cường tuyển quân quy mô lớn, bổ sung lực lượng hương quân ở các địa phương.
• Xây dựng lại binh chế, chia đặt lại tổ chức quân đội theo hướng quy củ, đặt dưới sự chỉ huy thống nhất của triều đình.
• Cải tiến vũ khí, tăng cường trang bị quốc phòng, xây dựng hệ thống phòng thủ quốc gia quy mô lớn.

Văn Hóa và Giáo Dục

• Đề cao Nho giáo, có phê phán và chọn lọc, từng bước đưa Nho giáo trở thành ý thức hệ chủ đạo.
• Hạn chế sự phát triển của Phật giáo và Đạo giáo, bắt sư tăng dưới 50 tuổi phải hoàn tục, trên 50 tuổi phải qua sát hạch.
• Chú trọng giáo dục, mở rộng hệ thống trường học, bổ sung chức học quan, cấp ruộng đất cho trường học, đề cao chữ Nôm.
• Sửa đổi nội dung khoa thi, quy định chặt chẽ phương thức thi, bổ sung nội dung thi viết và làm tính, định lệ thi Hương và thi Hội.

Kết Quả và Hạn Chế

• Góp phần củng cố quyền lực của chính quyền trung ương thông qua chính sách hạn điền, hạn nô.
• Giảm bớt thế lực quý tộc, hạn chế kinh tế điền trang, thái ấp và chế độ bóc lột nông nô, nô tì.
• Tư tưởng tiến bộ trong văn hóa, giáo dục nhằm xây dựng nền văn hóa, giáo dục mang bản sắc dân tộc Việt Nam.
• Thất bại do một số nội dung cải cách còn hạn chế, không triệt để.
• Tiền giấy "Thông bảo hội" dễ bị làm giả và chưa được tin dùng.
• Thực hiện cải cách trong bối cảnh khó khăn, vừa giải quyết khủng hoảng bên trong, vừa đối phó nguy cơ xâm lược.

Cải Cách của Lê Thánh Tông (Thế Kỷ XV)

Bối Cảnh

• Quyền lực tập trung trong tay các quan đại thần, ảnh hưởng đến tính tập quyền của nhà nước.
• Quan lại lộng quyền, tham nhũng phổ biến.
• Đất nước chia thành 5 đạo, quyền lực của người đứng đầu mỗi đạo rất lớn, gây phân tán quyền lực.
• Sau khi lên ngôi, vua Lê Thánh Tông tiến hành cải cách để tăng cường quyền lực của hoàng đế.

Nội Dung Cải Cách Hành Chính

• Trung Ương:
  • Đứng đầu là Hoàng đế, nắm quyền lực tối cao.
  • Dưới Hoàng đế là Lục Bộ, Lục Khoa, Lục Tự, các cơ quan văn phòng, quan đại thần, và các cơ quan chuyên môn.
  • Lục Khoa giám sát Lục Bộ, Lục Tự hỗ trợ Lục Bộ.
• Địa Phương:
  • Chia đất nước thành 12 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô (Thăng Long).
  • Năm 1471, đặt thêm đạo thừa tuyên thứ 13 là Quảng Nam.
  • Đứng đầu Thừa tuyên là Đô ty, Thừa ty và Hiến ty, có quyền ngang nhau. Dưới đạo thừa tuyên là phủ, huyện, châu và xã.
• Bộ Máy Quan Lại:
  • Tuyển chọn chủ yếu qua khoa cử.
  • Chú trọng xây dựng đội ngũ quan lại có năng lực và phẩm chất tốt.
  • Tổ chức nhiều khoa thi và kiểm tra năng lực quan lại định kì.

Quân Đội và Quốc Phòng

• Năm 1466, vua Lê Thánh Tông cải tổ hệ thống quân đội.
• Quân đội chia làm hai loại:
  • Quân thường trực bảo vệ kinh thành (cấm binh hay thân binh).
  • Quân các đạo (ngoại binh), mỗi đạo chia làm 5 phủ, mỗi phủ gồm 6 vệ, mỗi vệ có 5 hoặc 6 sở.
• Chú ý rèn luyện quân đội, duyệt binh sĩ hằng năm, tổ chức thi khảo võ nghệ 3 năm một lần, có thưởng phạt.

Văn Hóa và Giáo Dục

• Coi trọng biên soạn quốc sử, luật hóa việc sử dụng lễ, nhạc, quy chế thi cử.
• Chú trọng giáo dục và khoa cử để đào tạo, tuyển dụng nhân tài.
• Dựng lại Văn Miếu, mở rộng Thái Học viện, lập trường học ở nhiều địa phương.
• Dựng bia đá ở Văn Miếu để tôn vinh người đỗ đại khoa.

Kết Quả

• Bộ máy nhà nước quy củ, chặt chẽ, tập trung cao độ, đề cao quyền hành của hoàng đế.
• Các chức danh rõ ràng, hệ thống giám sát tăng cường, hạn chế sự tập trung quyền lực.
• Chính sách kinh tế khẳng định quyền sở hữu của Nhà nước, tạo nền tảng cho kinh tế nông nghiệp phát triển.
• Chính sách giáo dục, khoa cử đào tạo hệ thống quan lại trí thức có tài, đủ năng lực quản lí đất nước.