بهداشت عمومی (جلسه ۲)

مفهومی وسیع و تحت تاثیر آگاهی و نگرش جوامع مختلف با شرایط جغرافیایی و فرهنگی متفاوت قرار می گیرد. یک روند پویا است و با گذشت زمان نیز مفهوم آن تغییر می کند.

قدیمی ترین تعریف سالمت، عدم وجود بیماری است.

طب سنتی اعتقاد دارد تعادل چهار طبع (دموی، بلغمی، صفراوی، سوداوی) نشانه سلامتی است.

فرهنگ وبستر، سالمت را به عنوان وضعیت خوب جسمانی و روانی و بخصوص عاری بودن از درد یا بیماری جسمی می داند.

فرهنگ آکسفورد، سالمت را وضعيت عالي جسم و روح و حالتي كه اعمال بدن به موقع و مؤثر انجام شود مي داند.

معمولا افراد بر اساس توزیع فراوانی به دو گروه طبیعی و غیرطبیعی (بیمار و سالم) تقسیم می شوند. فراوان ترین رویداد یا عادی ترین حالت طبیعی است.

سازمان جهانی بهداشت، سالمت را به عنوان برخورداری از آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی، و نه فقط نداشتن بیماری یا نقص عضو تعریف می کند.

تعریف سازمان جهانی بهداشت، یک هدف ایده آل و در عمل دست نیافتنی است. پیدا کردن کسی که در تمام ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی کاملا سالم باشد دشوار است.

سالمت و بیماری مرز مشخصی ندارند و بهتر است برای سالمت طيفي در نظر بگیریم که یک طرف آن سالمت کامل و در طرف دیگر مرگ قرار دارد.

در طب باليني و بررسي هاي اپيدميولوژيك بايد م رز سالمت و بيماري را مشخص کرد. ممکن است در این مرزبندی، بعضي از افراد سالم، بيمار و بالعكس عده اي از افراد بيمار، سالم تلقي شوند

سالمت یک مفهوم چندبعدی است. علاوه بر بعد جسمی، روانی و اجتماعي، بعد معنوی را هم می توان در نظر گرفت.

ابعاد مختلف سالمتي متقابلا بر یکدیگر اثر می گذارند. چنانچه مشکالت جسمي بر روان فرد، مشكالت رواني بر جسم او، و هر دوي آنها بر جامعه اثر بگذارد.

ساده ترین بعد سالمت برای ارزیابی است و از عملكرد درست اعضاء بدن ناشی می شود. عمل مناسب سلول ها و اعضاء بدن و هماهنگي آنها با هم نشانه سالمت جسمی است.

ظاهر خوب و طبيعي، وزن مناسب، اشتهای کافي، خواب راحت و منظم، اجابت مزاج منظم، اندام مناسب، حرکات بدني هماهنگ، طبيعي بودن نبض و فشار خون و افزایش مناسب ‌وزن در سنین رشد و وزن نسبتا ثابت در سنین بالاتر...

سنجش سالمت رواني نسبت به سالمت جسمي مشكل تر است. قدرت تطابق با شرايط محيطي و داشتن عكس العمل مناسب در برابر مشكالت و حوادث زندگي جنبه مهمي از سالمت رواني را تشكيل مي دهد.

بيماري هاي رواني نظير اضطراب، افسردگي و غیره بر روي سالمت جسمي تاثير گذار است. بين بيماري هاي رواني و جسمي ارتباط متقابلي وجود دارد.

سازگاری فر د با خودش و ديگران، قضاوت نسبتا صحيح در برخورد با مسائل، داشتن روحيه انتقاد پذيری و داشتن عملكرد مناسب در برخورد با مشكالت.

احساس پوچي، بيهودگي و تزلزل روحي ناشي از فقدان بعد معنوي در افراد است.

ايمان، هدفدار بودن زندگي، پاي بندي اخلاقي، تعاون، داشتن حسن ظن و توجه بيشتر به مسائل معنوي زندگي باعث كاهش اضطراب، تزلزل روحي و عوارض ناشي از آن مي شود.

جنبه هاي معنوي زندگي باعث مي شود فرد همواره براي اهداف عالي تر زندگي تال ش نمايد و در مقابل کمبودها و مشکالت تحمل و بردباري بيشتري داشته و همواره از رضايت خاطر برخوردار باشد.

ارتباط سالم فرد با جامعه، خانواده، مدرسه و محيط شغلي.

سالمتي كلّي جامعه که با توجه به شاخص هاي بهداشتي قابل محاسبه است. شاخص های بهداشتي مي توانند سالمت جامعه را تعيين و با هم مقايسه كرد.

عوامل ژنتيكي و فردي مثل سن، جنس، شغل، طبقه اجتماعي، وضع تغذيه و...

بيشتر حاالت مربوط به سالمت و بيماري به نحوي با سن افراد مرتبط است. نوع بيماري ها و شدت بيماري ها و مرگ و مير ناشي از آن در سنين مختلف متفاوت است.

به طور كلّي گزارش بيماري در زنان و مرگ و مير در مردان بيشتر است. تفاوت هاي تشريحي، فيزيولوژيك و اجتماعي زن و مرد، نوع و شدت و فراواني بيماري در دو جنس متفاوت است.

انتخاب حرفه خاص، مستقيما فرد را در معرض عوامل بيماريزاي مربوط به آن حرفه و بيماريهاي ناشي از آن قرار مي دهد. بر سطح درآمد و طبقه اجتماعي، تغذيه، وضع مسكن و ساير فعاليت هاي فرد تاثير دارد.

محيط زندگي انسان از طريق تاثير بر جسم و روان افراد در سالمت افراد جامعه مؤثرند. شرايط زندگي، امكانات، تسهيالت آموزشي، نحوه ارتباطات، آگاهي ها، وضعيت اشتغال، درآمد، امنيت و...

عادات غذايي، تحرّك و عدم تحرّك، نوع تفريحات و سرگرمي ها، نحوه ارتباط با ساير افراد جامعه مي تواند در سالمت افراد موثر باشد.

اقدامات پيشگيري از طريق افزايش پو شش واكسيناسيون، بهسازي محيط، تامين آب آشاميدني سالم، مراقبت گروه هاي آسيب پذير جامعه مثل مادران و كودكان . توزيع عادالنه خدمات، نقش عمده اي در سالمت كلّي سيستم سلامتی جامعه خواهد داشت.

سطح سواد، وضعيت كشاورزي و تغذيه، سيستم ارتباطات و وسائل ارتباط جمعي، وضعيت جاده ها و شرايط اقتصادي اجتماعي.