भारताचा पर्यावरण अभ्यास

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

स्थान व विस्ताराच्या प्रकरणात कोणती माहिती समाविष्ट आहे?

  • स्थान, विस्तार आणि भौगोलिक विशेषताः (correct)
  • स्थान, विस्तार आणि सरासरी तापमान
  • स्थान आणि प्रशासन
  • केवळ भौगोलिक स्थान

प्रशासकीय रचनेशी संबंधित कोणती पर्वा नाही?

  • पर्यटन विकास
  • स्थानिक गोष्टी
  • राज्यरचना
  • खाद्य सुरक्षा (correct)

शिक्षणाच्या संदर्भात, 'स्थान व विस्तार' किती महत्वाचे आहे?

  • किवलेशी गरज नाही
  • सर्वांनाच माहिती असते
  • एकटा अभ्यासला जातो
  • महत्वाचे आहे म्हणूनच अभ्यासक्रमात आहे (correct)

काय 'स्थान व विस्तार' अंतर्गत प्रावृत्त असते?

<p>जागतिक स्थानांची तुलना (D)</p> Signup and view all the answers

'प्रशासकीय रचना' च्या अंतर्गत समाविष्ट असेल?

<p>व्यवस्थित प्रशासनाचे घटक (D)</p> Signup and view all the answers

प्राकृ तिक रचनेचा एक प्रकार कोणता आहे?

<p>द्वीपकल्पिय पठारी प्रदेश (B)</p> Signup and view all the answers

प्राकृ तिक रचनेतील महत्त्वाचा अंग कोणता आहे?

<p>आकृती (C)</p> Signup and view all the answers

या प्रकरणात कोणत्या विषयावर चर्चा केली गेली आहे?

<p>प्राकृ तिक रचना (B)</p> Signup and view all the answers

द्वीपकल्पिय पठारी प्रदेशाची खासियत काय आहे?

<p>उच्चतेमुळे कमी जलवायू (B)</p> Signup and view all the answers

प्राकृ तिक रचनेच्या विकासात कोणता घटक महत्त्वाचा आहे?

<p>विज्ञान (D)</p> Signup and view all the answers

भारताच्या हवामानाचे मुख्य घटक कोणते आहेत?

<p>तापमान, पर्जन्य, वारा (B)</p> Signup and view all the answers

भारतातील हवामानाचा अभ्यास कोणत्या प्रकारे केला जातो?

<p>भौगोलिक अभ्यासाने (A)</p> Signup and view all the answers

भारतातील हवामानाचे क्षेत्रीय भेद कोणते आहेत?

<p>उष्णकटिबंधीय, समशीतोष्ण (D)</p> Signup and view all the answers

भारतातील हवामानांत कोणत्या ऋतूंचा समावेश आहे?

<p>उन्हाळा, हिवाळा, पाऊस (A)</p> Signup and view all the answers

भारताच्या हवामानावर कोणते प्रमुख घटक प्रभावी आहेत?

<p>पक्ववान वारा, समुद्री प्रवाह (B)</p> Signup and view all the answers

भारताच्या मुख्य नदीप्रणालीमध्ये किती प्रमुख नद्या आहेत?

<p>7 (B)</p> Signup and view all the answers

गोदावरी नदी कोठून सुरू होते?

<p>महाबळेश्वर (C)</p> Signup and view all the answers

भारतातील गंगा नदीच्या महत्वाचे काय आहे?

<p>कृषी व जलस्रोत (B), सांस्कृतिक महत्व (D)</p> Signup and view all the answers

नद्यांच्या प्रदूषणामुळे भारतामध्ये कोणता परिणाम अपेक्षित असतो?

<p>आरोग्य समस्या (D)</p> Signup and view all the answers

कुंंबल नदी कोणत्या राज्यात आहे?

<p>कर्नाटकों (C)</p> Signup and view all the answers

भारतातील जलसंसाधनांमध्ये कोणती प्रक्रिया सामील आहे?

<p>पाण्याचा संचय (B), जलवाष्पीकरण (D)</p> Signup and view all the answers

भारताच्या नदीप्रणालीत महत्वाच्या नद्या कोणत्या आहेत?

<p>ब्रह्मपुत्र, सिंधू, नर्मदा (B), कावेरी, गोदावरी, यमुना (D)</p> Signup and view all the answers

भारतातील जलसंसाधनांचा मुख्य उपयोग कोणता आहे?

<p>औद्योगिक प्रक्रियांमध्ये (C), शेतीसाठी (D)</p> Signup and view all the answers

भारताच्या जलसंसाधनांच्या व्यवस्थापनामध्ये कोणती गोष्ट महत्त्वाची आहे?

<p>जलव्यवस्थापन योजनेची निर्मिती (A), जलाचे प्रदूषण कमी करणे (C), जलसंधारणाचे तंत्रज्ञान (D)</p> Signup and view all the answers

भारतातील प्रमुख जलस्रोत कोणते आहे?

<p>पाण्याचे तलाव (B), डेम (D)</p> Signup and view all the answers

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशाची भूगोल विषयी माहिती काय आहे?

<p>मुख्यतः समशीतोष्ण अनुषंगात आहे. (A)</p> Signup and view all the answers

प्राकृ तिक रचना या विषयात कोणता घटक महत्वाचा आहे?

<p>जैववैविध्यता. (C)</p> Signup and view all the answers

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशाच्या भौगोलिक संरचनेचा मुख्य परिणाम काय आहे?

<p>कृषी उत्पादनात वाढ होते. (D)</p> Signup and view all the answers

उत्तरी भारतीय मैदानी प्रदेशाची भौगोलिक वैशिष्ट्ये कोणती?

<p>सपाट प्रదేశ आणि सीमित जलस्रोत. (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

स्थान

जगातील कोणत्याही ठिकाणाचे अचूक स्थान सांगते. यामध्ये अक्षांश, रेखांश, उंची, समुद्रसपाटीपासूनचे अंतर आणि वेळ क्षेत्र यांचा समावेश होतो.

विस्तार

एका विशिष्ट प्रदेशाचा आकार, आकार आणि व्याप्ती दर्शविते. यामध्ये क्षेत्रफळ, परिघ आणि आकार यांचा समावेश होतो.

प्रशासकीय रचना

प्रशासकीय रचना ही एक राज्यपालित आणि नियंत्रित व्यवस्थेचा संघटन आहे. इतर शब्दांत, तो सरकारची संरचना आहे.

प्रादेशिक विभाग

एका प्रदेशाचे प्रशासकीय विभाग दर्शविते. उदाहरणार्थ, भारत राज्यांमध्ये विभागला गेला आहे, जो जिल्ह्यांमध्ये विभागला गेला आहे

Signup and view all the flashcards

प्रशासकीय व्यवस्था

एका प्रदेशाचे प्रशासनिक संरचना आणि कार्ये दर्शवितात.

Signup and view all the flashcards

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेश

उत्तर भारतात मैदान, पठार आणि डोंगर यांच्या भौगोलिक वैशिष्ट्यांमुळे निर्माण झालेला एक विशाल प्रदेश आहे. हा प्रदेश सिंधू, गंगा आणि ब्रह्मपुत्र या नद्यांच्या उपनद्या द्वारे तयार झाला आहे.

Signup and view all the flashcards

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशाची भौगोलिक वैशिष्ट्ये

हा प्रदेश मोठ्या प्रमाणात सपाट असून, गंगा नदी आणि तिच्या उपनद्यांसह अनेक नद्यांचे खोऱ्या आहेत.

Signup and view all the flashcards

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशातील माती

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशात विविध प्रकारच्या माती आढळते, जसे की काळी माती, दोमट माती आणि लाल माती. ही माती सुपीक असून, अनेक पिकांसाठी उपयुक्त आहे.

Signup and view all the flashcards

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशाचे महत्त्व

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशाने भारताच्या आर्थिक आणि सामाजिक जीवनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. या प्रदेशात अनेक मोठी शहरे आहेत, आणि लोकसंख्या घनता देखील जास्त आहे.

Signup and view all the flashcards

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेशातील आव्हाने

उत्तर भारतीय मैदानी प्रदेश अनेक नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित धोकांना सामोरे जातो, जसे की पूर, भूकंप, प्रदूषण आणि लोकसंख्या वाढ.

Signup and view all the flashcards

प्राकृतिक रचना

पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील नैसर्गिक घटकांसह तेथे असलेले वैशिष्ट्ये

Signup and view all the flashcards

द्वीपकल्पीय पठारी प्रदेश

पठारी प्रदेश ज्याचा आकार द्वीपकल्पाचा असतो

Signup and view all the flashcards

प्राकृतिक भूप्रदेश

पर्वत, डोंगर, मैदान, पठार असे विविध नैसर्गिक वस्तू

Signup and view all the flashcards

पठार म्हणजे काय?

पठार हा समतल आणि उंची असलेला भूप्रदेश आहे.

Signup and view all the flashcards

द्वीपकल्प म्हणजे काय ?

द्वीपकल्प हा तीन बाजूंनी समुद्राने वेढलेला भूभाग आहे

Signup and view all the flashcards

भारतातील नदीप्रणाली

भारतात अनेक मोठ्या आणि लहान नद्या आहेत. या नद्यांच्या प्रवाहामुळे विविध प्रकारच्या भौगोलिक वैशिष्ट्यांची निर्मिती झाली आहे. जसे की - डेल्टा, पठारे, खोऱ्या, इत्यादी.

Signup and view all the flashcards

भारतातील मृदा

भारतात विविध प्रकारच्या मृदा आढळतात. जसे की - काळी मृदा, लाल मृदा, पिवळी मृदा, अंबादळी मृदा इत्यादी. प्रत्येक मृदा प्रकाराला विशिष्ट वैशिष्ट्य आणि उपयुक्तता असते.

Signup and view all the flashcards

भारताचे हवामान कोणते?

भारताचे हवामान उष्णकटिबंधीय आहे, ज्यात अनेक विविध हवामान आणि पर्यावरणीय परिस्थिती आहेत.

Signup and view all the flashcards

भारतावर कोणते वारे प्रभाव पाडतात?

भारतात मोसमी वारे अनुभवतात, ज्यात उन्हाळ्यात मान्सून वारे आणि हिवाळ्यात वाळवंटी वारे असतात.

Signup and view all the flashcards

भारतातील पावसाचे वितरण कसे आहे?

भारतातील पश्चिम घाटाचे पर्वत मान्सून वाऱ्यांना रोखून पावसाचा प्रमाण वाढवतात.

Signup and view all the flashcards

भारताचे हवामान

भारत हा जगातल्या सर्वात मोठ्या विविध हवामान नमुन्यांनी युक्त आहे.

Signup and view all the flashcards

भारताचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे?

भारतात उष्णकटिबंधीय मान्सून हवामान आहे, ज्यात उन्हाळ्यात पावसाचे प्रमाण जास्त असते आणि हिवाळ्यात कमी असते.

Signup and view all the flashcards

गोदावरी नदी

हिमालय पर्वतातून उगम पावणारी ही नदी महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि उत्तर प्रदेश या राज्यातून वाहते. ती दक्षिणेकडे वाहून बंगालच्या उपसागरात जातो.

Signup and view all the flashcards

सिंधू नदी

काश्मीरमधील हिमालय पर्वतातून उगम पावणारी ही नदी भारताच्या पश्चिमेकडे वाहते आणि अरबी समुद्रात जातो. ही नदी पाकिस्तानमधूनही वाहते.

Signup and view all the flashcards

गंगा नदी

हिमालय पर्वतातील अनेक छोट्या नदीमध्येून तयार झालेली ही नदी भारताच्या पूर्वेकडे वाहते आणि बंगालच्या उपसागरात जाते. त्यावर अनेक धरणे आहेत.

Signup and view all the flashcards

नर्मदा नदी

तिबेटमधील हिमालय पर्वतातून उगम पावणारी ही नदी भारताच्या पश्चिमेकडे वाहते आणि अरबी समुद्रात जाते. ती गुजरात राज्य आणि राजस्थान राज्य मधून वाहते.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

भारतीय भूगोल अध्ययन नोट्स (Class Notes)

  • अध्ययन क्षेत्राचा विस्तार: भारत 32,87,263 चौरस किलोमीटर (32 लाख हेक्टर) क्षेत्रफळाचा आहे
  • उत्तर दक्षिण लांबी: 3214 किलोमीटर
  • पूर्व पश्चिम लांबी: 2933 किलोमीटर
  • राजधानी : नवी दिल्ली
  • भौगोलिक स्थान: आशिया खंडातील भारतीय उपखंड
  • उत्तर गोलार्ध आणि पूर्व गोलार्ध
  • भूगर्भीय रचना: भारतीय उपखंडात ३ प्रमुख विभाग आहेत: द्वीपकल्पीय पठारी भाग, हिमालयी पर्वत श्रृंखला आणि सिंधू-गंगा-ब्रह्मपुत्राचे मैदान.
  • सीमा: एकूण भूसीमा 15200 किलोमीटर, समुद्रकिनाऱ्याची सीमा 6100 किलोमीटर
  • उपनद्यांमधील विभाग
  • राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांची रचना
  • १५,२०० किलोमीटर भूसीमा
  • ६,१०० किलोमीटर सागरी सीमा
  • ७,५१६ किलोमीटर (एकूण समुद्रकिनारा)
  • ८ राज्ये आणि २ केंद्रशासित प्रदेशांची आंतरराष्ट्रीय सीमा आहे.

भौगोलिक रचना

  • भू-भागांची रचना
  • हिमालयी पर्वत श्रृंखला
  • द्वीपकल्पिय पठारी भाग
  • उत्तरी आणि पूर्वेकडचे मैदानी भाग

भारत आणि शेजारील देश

  • देशांची सीमा
  • बांग्लादेश
  • चीन
  • पाकिस्तान
  • नेपाल
  • म्यानमार
  • भूतान
  • अफगाणिस्तान

कर्कवृत्त

  • भारत मध्ये एकूणच्या आठ राज्यातून कर्कवृत्त जाते.
  • कर्कवृत्ताच्या उत्तरेकडील भाग दक्षिणेकडील भागापेक्षा दुप्पट मोठा.

भारतीय प्रमाण वेळ

  • ८२.५ अंश पूर्व रेखावृत्त
  • मिर्जापूर, उत्तर प्रदेश

प्रशासकीय विभागणी

  • 28 राज्ये आणि 8 केंद्र शासित प्रदेश

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Class Notes - Geography PDF

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser