Beynəlxalq Cinayət Hüququ

Study Notes

Beynəlxalq Cinayət Hüququ

Beynəlxalq cinayət hüququ, beynəlxalq cinayətlərə görə fiziki şəxslərin cinayət məsuliyyətini müəyyən edən və beynəlxalq hüquq qaydasını qorumaq məqsədilə yaradılan normaların məcmusudur.
Dövlətdaxili hüquqa bənzər olaraq, beynəlxalq cinayət hüququ da beynəlxalq hüququn müxtəlif sahələrində (dəniz, hava, diplomatiya və s.) cinayət əməllərini qorumaq məqsədi daşıyır.
Beynəlxalq cinayət hüququ XIX əsrdən yaranmağa başlayır, ilk layihə isə 1832-ci ildə ortaya çıxmışdır.
Birinci Dünya müharibəsi beynəlxalq cinayət hüququnun inkişafına təkan vermişdir.
1919-cu ildə Versal sülh müqaviləsi alman imperatorunun beynəlxalq hüququ pozmaqda günahlandırılmasını və onun üzərində xüsusi məhkəmə təsis edilməsini nəzərdə tuturdu.
1937-ci ildə qəbul edilmiş Terrorçuluğun qarşısının alınması və cəzalandırılması Konvensiyası, ilk beynəlxalq cinayət məhkəməsinin yaradılmasını nəzərdə tutmuşdur.
İkinci Dünya müharibəsindən sonra Nürnberq və Tokio tribunalları qalib dövlətlər tərəfindən yaradılıb, beynəlxalq cinayət məsuliyyətinin əsasını qoymuşlar.
Sovuq müharibənin başa çatması və beynəlxalq gərginliyin azalması beynəlxalq hüquqa müsbət təsir göstərmişdir.
BMT-nin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Statutunun qəbul edilməsi (1998) beynəlxalq cinayət hüququnun inkişafına böyük töhfə vermişdir.
2003-cü ildən etibarən, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi işləyir və fəaliyyət göstərir.

Beynəlxalq Cinayətin Anlayışı

Beynəlxalq cinayət, beynəlxalq hüquqa zidd olan, dövlətlərin və ya dünyanın qanun və təhlükəsizliyini kobud şəkildə pozmuş əməldir.
Soyqırım, müharibə cinayətləri, insanlıq əleyhinə cinayətlər və təcavüz beynəlxalq cinayətlərin nümunələridir.

Beynəlxalq Cinayət Hüququnun Mənbələri

Beynəlxalq müqavilələr, beynəlxalq cinayətlərin tərkiblərini müəyyən edir.
Beynəlxalq tribunalların Nizamnamələri, beynəlxalq cinayət hüququnun mühüm mənbələrindən hesab olunur (Nürnberq, Tokio, Yuqoslaviya, Ruanda tribunalları, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi).
Milli qanunvericilikdəki cinayətlərlə bağlı normativlər, müvafiq qanunlar və i.a.

Fiziki Şəxslərin Beynəlxalq Cinayət Məsuliyyəti

Beynəlxalq cinayətlə bağlı qəsd, əmr vermə, kömək, planlaşdırma və i.a. kimi beynəlxalq cinayətlə bağlı fəaliyyətlərin qəbul edilən formada cəzalandırılma mexanizmləri mövcuddur və bu halda dövlətin məsuliyyəti də istisna deyil.
Universal yurisdiksiya prinsipi, cinayətləri törətmiş şəxslərə şamil olunur.