Beslenme ve Sağlık İlişkisi

Beslenme ve Sağlık İlişkisi

• Sağlık, fiziksel, zihinsel ve sosyal iyilik halidir.
• Temel belirleyicileri sosyal, ekonomik ve fiziksel çevre ile bireyin kişisel özellikleri ve davranışlarıdır.
• Yeterli ve dengeli beslenme, vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli besin öğelerinin yeterli miktarda alınması ve uygun şekilde kullanılmasıdır.
• Yetersiz beslenme, bireyin sağlığını korumak için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yetersiz alımıdır.
• Mikro besin eksikliği, vücutta mikro besin öğelerinin (demir, iyot, çinko, A vitamini veya folat) yetersiz alımıdır.
• Genellikle büyüme ve bağışıklığı etkiler ve anemi (demir eksikliği), hipotiroidizm (iyot eksikliği) ve kseroftalmi (A vitamini eksikliği) gibi spesifik klinik sonuçlara yol açabilir.
• Yaşam tarzının bir parçası olan beslenme, kronik bulaşıcı olmayan hastalıkları etkileyen en önemli faktörlerdendir.
• Beslenme ile ilgili sorunlar; kansızlık, skorbüt, kretenizm, kardiyovasküler hastalık, diyabet, obezite ve metabolik sendromdur.
• Sağlıklı yaşamın ön koşulu temel bireysel gereksinim ve yaşam hakkıdır.
• Beslenme ile hücreler, dokular, organlar ve sistemler korunur.
• Optimal beslenme; sağlıklı büyüme, gelişme ve kronik hastalık risklerini azaltır.
• DSÖ, sağlığı sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bireyin fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamıştır.
• Sağlığı etkileyen faktörler; sosyal statü, genetik, cinsiyet, yaşam tarzı, eğitim, davranış biçimi ve gelirdir.
• Besinler ve beslenme yüzyıllardır araştırılmış olsa da modern beslenme bilimi ile ilgili araştırmalar yenidir.
• İlk vitamin 1926'da izole edildi.
• Kimyasal olarak tanımlanmış besin ögesi eksikliği hastalıkları (örn: KVH, diyabet, obezite, kanser) 2000'den sonra önemini kazandı.
• Besinlerle ilgili biyokimyasal yolları ve etkileşimleri anlamaya yönelik çalışmalar hızlanmıştır.
• Diyetin rolünü ilk belirleyenler arasında tıbbın babası Hipokrat bulunmaktadır.
• Hipokrat, yıllar önce hastalıkları tedavi etmek için diyet ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişikliklerini önermiştir.
• Beslenme bozuklukları ve kötü beslenme alışkanlıkları, adölesan dönemde büyümeyi ve cinsel olgunlaşmayı yavaşlatabilir.
• Adölesanlar arasındaki mikro besin eksikliklerine az odaklanılmıştır.
• Yetişkin kemik kütlesinin yaklaşık %90'ı 18 yaşında oluşur.
• Demir eksikliği anemisi ve iyot eksikliği gibi besin eksiklikleri, adölesan sağlığı açısından önemlidir.
• Fazla kilolu yetişkinlerde % 5 kilo kaybı, kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinde anlamlı iyileşmeler sağlar.
• Düşük gelirli ülkelerdeki ana beslenme sorunu, toplumun temel besin maddelerine yönelik gereksinimlerini karşılayamamasıdır.
• Malnütrisyon, savaş, yoksulluk ve kıtlık nedeniyle besine erişim eksikliğinden kaynaklanır.

Farklı Yaş Gruplarında Beslenme ve Sağlık İlişkisi

• Bebeklik ve çocukluk döneminde aşırı veya yetersiz beslenme, zayıflık, bodurluk ya da kwashiorkor veya marasmusa sebep olabilir.
• Adölesan dönemde hızlı büyüme, enerji, protein, vitamin ve mineral gereksinimini arttırmaktadır.
• Adölesanlarda beslenme bozuklukları, kalp-damar hastalıkları, osteoporoz, hiperlipidemi, şişmanlık ve cinsel gelişim gecikmesine neden olabilir.
• Adölesanlarda fast food tüketimi, şeker, yağ ve tuz tüketiminin artması, psikolojik sorunlara, artmış KVH, hepatik sorunlara, uyku apnesi ve GİS problemlerine yol açabilir.
• Yetişkinlerde yetersiz veya aşırı beslenme, kronik hastalıklara yol açabilir (örn: KVH, kanser, solunum yolu hastalıkları, diyabet, obezite).
• Yetişkinlerde beslenme sorunları, düşük gelirli ülkelerde yaygındır.
• PEM, demir eksikliği anemisi, A vitamini ve iyot eksikliği gibi besin eksiklikleri, önemlidir.

Beslenmenin Sağlık Üzerine Etkisi

• Beslenme, çocukların sağlıklı büyümesi için önemlidir.
• Yeterli ve dengeli beslenme, yetişkinlerde optimal sağlığı elde etmeye ve kronik dejeneratif hastalıkları önlemeye odaklanır.
• Diyetin, enerjinin en az %50'sinin karbonhidratlardan, %25-30'unun yağdan ve %10-15'inin proteinden sağlanması gerekir.
• Bireylerin enerji ihtiyaçları, beslenme gereksinimleri, yaş, aktivite düzeyi ve sağlık durumuna göre değişir.
• Yetersiz beslenme, bağışıklığın azalmasına, hastalık risklerinin artmasına, fiziksel ve zihinsel gelişimin bozulmasına yol açabilir.

Suyun Önemi

• Su, vücudun temel bileşenidir ve yağsız vücut kütlesinin ve toplam vücut ağırlığının büyük çoğunluğunu oluşturur.
• Su, hidrasyon sağlar ve eser elementler ile elektrolitleri taşır.I

Bu quiz, beslenmenin sağlık üzerindeki etkilerini ve temel belirleyicilerini incelemektedir. Sağlıklı beslenmenin bireylerin yaşam kalitesi üzerindeki rolü ve yetersiz beslenmenin sonuçları hakkında bilgiler sunulmaktadır. Ayrıca, mikro besin eksiklikleri ve bunların sağlık üzerindeki etkileri ele alınmaktadır.