Beschermen tegen chemische invloeden: afwerkingen

Inleiding en algemeenheden

• Factoren en kennis om kwaliteitsvol af te werken:
  • Afwerkingsproducten (productkennis)
  • Af te werken materiaal (ondergrond)
  • Eindresultaat (applicatiemethode & laagopbouw)
  • Omgevingsfactoren & invloedenonderhoud
• Economische factoren of redenen:
  • Rendement
  • Economisch haalbaar
  • Prijs/kwaliteit: betere afwerking zorgt voor stijging van prijs
• Waarom gaan we afwerken? (doelstellingen):
  • Levensduur verlengen en het hout beschermen
  • Uit esthetisch oogpunt, verfraaien, uitzicht
  • Beschermen tegen mechanische invloeden
  • Beschermen tegen fysische invloeden
  • Beschermen tegen chemische invloeden
• Waar afwerkingen toepassen?:
  • Exterieur: buitenschrijnwerk, tuinhout, houten gebouwen
  • Interieur: trappen, vloeren, binnenschrijnwerk, meubelen (keuken, badkamer)

Handelingen bij het afwerken

• Schuren: zorgt ervoor dat het afwerkingsproduct beter hecht aan het oppervlak
• Borstelen: zorgt voor een grovere structuur in het hout
• Zandstralen: zorgt voor een grovere structuur in het hout
• Voorbehandelen:
  • Kleuren: tint geven aan het hout
  • Beitsen: kleur wijzigen door chemische reactie
  • Bleken: tint verbleken
• Afwerken:
  • Oliën
  • Boenen, waxen of hardwax
  • Zepen (verzepen)
  • Vernissen/blanke lak
  • Kleurlakken

Afwerkingen indelen

• Volgens laagopbouw:
  • Isoleer laag: egaliseren zuigkracht
  • Grondlaag, vulgrond
  • Tussenlaag -tussenlak
  • Aflak
  • Toplaag
  • Universeel (3 in 1 of 1 potsysteem)
• Volgens uitzicht:
  • Transparantheid:
    • Transparant: hout nog zichtbaar
    • Semi-transparant: hout nog zichtbaar + kleurtint
    • Dekkend: geen hout meer zichtbaar, volledig kleur
  • Glansgraad:
    • Mat: geen glans
    • Glanzend: hoge glans
  • Nerfstructuur:
    • Vol vullend: houtstructuur volledig bedekt
    • Open nerf structuur: houtstructuur zichtbaar
  • Voeling:
    • Glad: geen opruwing
    • Structuur: opruwing → geen glad oppervlak

Droogtechnieken

• Energiebesparende maatregelen:

Afwerken van parket

• Verschillende soorten parket:
• Afwerking voor plaatsing:
• Afwerking na plaatsing:
  • Placing:
  • Schrapen:
  • Schuren:
  • Opstoppen:
  • Soorten afwerkingen:

Schuren van diktekanten

• Vaste schuurmachines:
• Mobiele schuurmachines:

Lakken van MDF

• Automatisering:
  • Waarom automatiseren:
  • Constante kwaliteit aan een hogere rendement:
  • Snelheid:
• 2D installatie met vlakke doorloopband:
  • Werking:
  • Spuitpistolen:
  • Ontstoffingsunit:
  • Overspray recupereren via rakel:
• Vlakke rollercoater:
• Curtain coater:
• 3D spuitinstallatie:
• Poederlakken van MDF:
  • Voordelen:
  • Nadelen:

Lakfouten

• Opwerken:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Wegzakken:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Blaasvorming:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Doorbloeden:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:
• Vlekkenvorming:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Industriestof:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Vermatting:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Preventie:
  • Herstel:
• Onthechting:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:
• Kookblaasjes:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:
• Pineholes:
  • Omschrijving:
  • Herstel:
• Kratervorming:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:
• Krassen door wasborstel:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:
• Poetsvlekken:
  • Omschrijving:
  • Oorzaken:
  • Herstel:### Droging en verharding
• Fysische droging: verdampen van het oplosmiddel
• Fysico-chemische droging: verdampen van het oplosmiddel en reactie bindmiddel met verharder/lucht/vocht
• Chemische droging: uitharding door chemische reactie

Begrippen

• Adhesie: aantrekkingskrachten tussen moleculen van twee verschillende materialen
• Cohesie: aantrekkingskrachten tussen moleculen in een materiaal
• Bindmiddel: zorgt voor hechting tussen drager/substraat en binding tussen verfcomponenten
• Oplosmiddel/dispersiemiddel: verdampt na een tijd, vaste stofgehalte blijft over
• Viscositeit of stroperigheid: fysische materiaaleigenschap, traagvloeibaarheid of stroperigheid van een vloeistof

Lazuren en lakken

• Lazuren: transparant of gekleurd product om hout te beschermen
• Lakken: gepigmenteerde/dekkende lakken en niet-gepigmenteerde lakken
• 4 productgroepen van lakken: nitrocelluloselak, polyurethaan lak, UV/EB hardende lak, hydro-lakken

Applicatiemethoden

• Borstel of kwast: gebruik voor watergedragen verven en oliegedragen verven
• Rollen: gebruikt voor oliegedragen lakken en watergedragen lakken
• Conventioneel spuiten: verf wordt vermengd met perslucht en uitgespoten
• Airless spuiten: verf wordt onder hoge druk door een kleine spuittip geperst
• Airmix spuiten: combinatie van conventioneel spuiten en airless spuiten
• Elektrostatisch spuiten: verfdeeltjes worden elektrisch geladen en naar het te spuiten voorwerp getrokken
• 2K spuiten: tweecomponenten spuittechniek

Presentatie 02 - Omgeving

• Natlakken of vernevelen: systemen voor het aanbrengen van vloeibare vernis/lak
• Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's): gelaatsbescherming, kledij, ademhalingsbescherming, handbescherming, voetbescherming
• Collectieve beschermingsmiddelen (CBM's): opslag, transport, distributie, afvalbakken, absorptiemateriaal, aarding

Soorten spuitwanden en spuitcabines

• Droge spuitwand: Andreas filter, Paintstopfilter, Idrizzi filtersysteem
• Natte spuitwand: geen filters nodig, verfdeeltjes worden opgevangen in water
• Open cabines: geen afsluiting, meestal gebruikt voor kleine voorwerpen
• Gesloten cabines: onderdruk cabines, overdruk cabines
• Ventilatie: verticale, horizontale, diagonale, zijwand ventilatie
• Controles: controle over-of onderdruk, controle verlichting, behandelen van wanden, reinigen omgeving, filters controleren en vervangen### Bijkomende Ruimtes bij de Afwerking
• Opslag: geen details beschikbaar
• Bereiding:
  • Controle: temperatuurcontrole met thermometer, viscositeitcontrole met DIN-cup
  • Mengverhouding: maken van product met mengbeker, filteren van product met gaasfilter, mengen van product met mengers
• Reiniging:
  • Wasinstallatie met pistool:
    • Automatisch: gescheiden solvent/water, solventzijde met extractie van dampen, filtering van het spoelmiddel
    • Manueel: gescheiden solvent/water, recuperatie spoelmiddel, vlokmiddel (coaguleren)
  • Wasinstallatie ultrasoon: geen details beschikbaar

Omgevingsomstandigheden (Klimaat)

• Controle, bijsturen, invloeden van temp, RLV & EVG: geen details beschikbaar

Schuren

• Waarom schuren?: onderscheid wat en wanneer en waarmee
• Schuurtechnieken: aanbeveling
• Aanbod schuurmiddelen:
  • Eigenschappen/gebruik of toepassing
  • Principe opbouw van het schuurmiddel (schets + uitleg)
  • Voorbeelden kunnen geven
  • Voor- en nadelen kennen bij de verschillende schuurmiddelen
• Handschuurmachine:
  • Soorten met hun schuurpatroon: geen details beschikbaar

Kleuren – Beitsen – Bleken

• Kleuren of beitsen:
  • Hout kleur of tint geven
  • Houtstructuur blijft zichtbaar maar het biedt geen bescherming
  • Verfraaien, uitzicht & esthetisch → Goedkopere houtsoort uitzicht geven van een duurdere
• Beitsen:
  • Geeft een positief houtbeeld
  • Chemisch reagerende component
  • Bij een beits zit de kleur in het hout
  • Resultaat afhankelijk van hoe glad geschuurd en het houtvochtgehalte
  • Reagerende beitsen: verkleuring van het hout als gevolg van een chemische reactie tussen het hout en een chemische stof
• Logen van hout:
  • Logen of het versneld verouderen van het hout door het uitspoelen van het looizuur
  • Kunstmatig de natuurlijke veroudering en verkleuring nabootsen met chemische stoffen
• Bleken van hout:
  • Lichter maken van de natuurlijke houtkleur
  • Bleken door chemicaliën: basischemicaliën, gevaren!, methode 1, methode 2, methode 3
  • Opgelet: gebleekt hout voldoende laten uitdrogen, gebleekt hout nooit afwerken met alkydharsen

Inhoudstoffen van Hout

• Voornaamste stoffen die kleur geven aan hout, zorgen voor verbeterde natuurlijke duurzaamheid
• Ze kunnen zorgen voor hechtingsproblemen bij lakken, oplossen in de drager van sommige lakken

Afwerkingsproducten en Applicatietechnieken

• Politoeren van hout:
  • Politoeren is het opvullen van de houtnerf met schellak opgelost in alcohol
  • Schellak is een materiaal, gewonnen uit de afscheiding van bepaalde luizen
  • Blokkeert de meeste kleurstoffen en verontreinigingen in de ondergrond → bloedend hout voorkomen
  • Werkwijze: inwrijven (politoeren) van het mengsel op het hout, alcohol verdampt, poriën worden verzegeld door de schellak → harde afwerkingslaag
• Boenwassen:
  • Onderhoudsproduct voor houten vloeren & meubels → dun beschermend en glanzend laagje
  • Bestaat uit bijenwas opgelost in terpentijn of verzeepte bijenwas
  • Toevoeging van carnaubawas om de boenwas slijtvaster te maken
  • Vormen: vast en vloeibaar
  • Kleuren: natuurlijk en bijgekleurd (antiekwas)
  • Applicatie: instrijkborstel, boenborstel, boenmachines
• Olie en hardwaxolie:
  • Olie: oliën van plantaardige oorsprong, drogende oliën, half drogende oliën, niet drogende oliën
  • Hardwaxolie: bestaat uit een combinatie van olie en hardwax
  • Werkwijze: voorbereiden van de ondergrond, aanbrengen van de olie, inwrijven van de olie, overtollige olie verwijderen, droogwrijven
• Zepen:
  • WOCA systeem: het verkleurt het hout niet en het verzadigt de poriën, beschermt het hout met een hoge zeepconcentratie
  • Werkwijze: hout fijn schuren en bevochtigen, giet de zeep in een plastic emmer, breng een egale laag aan met een kwast/borstel of kortharige verfrol, inwrijven van de zeep tot het oppervlak verzadigd lijkt, overtollige verwijderen met katoenendoeken tot het oppervlak zacht en glad aanvoelt
• Vernissen:
  • Is een onzichtbare filmlaag op het hout
  • Bestaat meestal uit meerdere lagen (primer en afwerkingslaag)
  • Drogen / uitharden van de vernis: kan een 1 componenten systeem zijn die fysisch droogt, kan een 2 componenten systeem zijn die uithard door een chemische reactie, kan uitharden door middel van UV-licht
  • Voordelen: is slijtvast en heeft een goede weerstand tegen vlekken, makkelijk schoon te maken
  • Werkwijze: schuren, opstoppen, schuren, primer aanbrengen, laten drogen, aanbrengen van afwerkingslagen, laten drogen
• Polijsten en hoogglans:
  • Nadat de vernislaag is aangebracht kan dit nog extra worden opgepolijst
  • Dit is een techniek waarbij je met een schuurpapier met een heel fijne korrel en met polijstpads het oppervlak zeer glad gaat maken
  • Begin bij een bepaalde korrelgrootte en ga zo door tot zeer fijne korrels
  • Tussen elke schuurbewerking moet je het oppervlak bevochtigen en de stofdeeltjes, die je hebt geschuurd, eraf vegen met een doek
• Borstelen:
  • Slijtage door ouderdom kunstmatig verkregen door het borstelen van het hout
  • Accentueren van de structuur en de nerf van het hout
  • Zachte hout wordt weggeborstelt
  • Vaak toegepast op houtsoorten met een goed zichtbare nerfstructuur (eik)
  • Steeds borstelen volgens de vezelrichting
  • Manueel borstelen: met koper of staalborstel
  • Machinaal borstelen: gelijkaardig aan breedtebandschuurmachine maar dan met borstels
• Luchtgommen of zandstralen:
  • Lucht + schuurkorrels
  • Verouderingstechniek
  • Techniek om oude/bestaande afwerkingslagen te verwijderen
  • Accentueren van de structuur van het hout
  • Voorjaarshout slijt meer af dan najaarshout → reliëfbeeld
• Ceruseren:
  • Ceruseren is een afwerkingstechniek waarbij je de natuurlijke nerven van houten meubels opvult met een witte (kalk-)pasta
  • Accentueer je de vloeiende of grillige lijnen van het hout