Belang en Doelen van Opvoeding

Belang van Opvoeding

• Opvoeden vereist veel aandacht en is een complexe taak.
• Pedagogiek/opvoedkunde omvat de begeleiding of opvoeding van kinderen.
  • 'Ped' refereert aan kinderen.
  • 'Agogiek' betekent leiden.
• Opvoeding is het proces waarbij kinderen steun ontvangen in hun ontwikkeling naar zelfstandigheid.
• Orthopedagogiek richt zich op opvoeding in problematische situaties.
• Socialisatie is het proces waarbij individuen de cultuur leren om in de gemeenschap te functioneren.

Doelen van Opvoeding

• Er zijn drie hoofddoelen:
  • Zelfstandigheid.
  • Zelfredzaamheid.
  • Zelfvertrouwen.
• In een westerse, individualistische cultuur zijn autonomie, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid belangrijk.
• Gehoorzaamheid, ijver en conformisme zijn minder belangrijk in deze context.
• Een goede opvoeding varieert omdat elke opvoeder eigen ideeën heeft, gerelateerd aan hun mensbeeld.

Mensbeelden in Opvoeding

• Drie verschillende mensbeelden beïnvloeden de opvoeding:
  • Kind als vat vol driften en impulsen:
    • De rol van de opvoeder is om het kind in goede banen te leiden.
    • De opvoedingsdoelen zijn zelfcontrole en een ontwikkeld geweten.
  • Kind als onbeschreven blad:
    • De opvoeder dient als goed voorbeeld en brengt kennis en vaardigheden over.
    • Pedagogisch optimisme is het geloof dat elk kind kan groeien met de juiste steun.
  • Kind als van nature goed wezen:
    • De opvoeder stimuleert het kind, wat kan leiden tot zelfontplooiing.

Transactioneel Proces

• Opvoeden is een transactioneel proces, waarbij actie van de opvoeder een reactie van het kind uitlokt.
• De reactie van het kind wordt beïnvloed door individuele eigenschappen:
  • Persoonlijkheid.
  • Leeftijd.
  • Ervaring.
• De reactie van het kind beïnvloedt het toekomstige gedrag van de opvoeders.
• Er zijn drie factoren die een rol spelen: kind, opvoeders en omgeving.
• "It takes a village to raise a child" benadrukt dat de opvoeding de verantwoordelijkheid is van velen.

Opvoedingsmilieus

• Het gezin is het primair opvoedingsmilieu.
  • Het biedt een veilige haven en basis.
  • Het verzorgt de primaire socialisatie.
• Tot de jaren 1970 was er meer inmenging en sociale controle.
• Sinds 1970 zijn er meer werkende vrouwen.
• De toetreding van vrouwen tot de arbeidsmarkt zorgde voor een grotere rol van vaders in de opvoeding.

Gezinscohesie

• Gezinscohesie verwijst naar de manier waarop gezinsleden zich tot elkaar verhouden.
• Er zijn drie types gezinscohesie:
  • Loszandgezin:
    • Weinig cohesie.
    • Geen controle of grenzen.
    • Leden zijn op zichzelf aangewezen.
  • Kluwengezin:
    • Hoge cohesie.
    • Weinig vrijheid.
    • Verstoort zelfontplooiing.
  • Halfopen/halfgesloten gezin:
    • Goede cohesie.
    • Grenzen.
    • Emotionele betrokkenheid.
    • Communicatie.
• Differentieel opvoeden houdt in dat ouders verschillend reageren op de genetische verschillen tussen hun kinderen.

Secundair Opvoedingsmilieu

• Beroepsopvoeders vormen het tweede opvoedingsmilieu.
  • Kinderopvang.
  • Buitenschoolse opvang.
  • Kleuterschool.
• De taak van het onderwijs is veranderd:
  • Was vroeger kennisoverdracht.
  • Nu kennisoverdracht en opvoeding.

Tertiair Opvoedingsmilieu

• Georganiseerde activiteiten, zoals jeugdbewegingen en sportclubs, vormen het tertiaire opvoedingsmilieu.
• Hier komen kinderen in contact met leeftijdsgenoten.
• Dit begon aan het einde van de 19e, begin 20e eeuw.
• Het verbod op kinderarbeid en de leerplicht creëerden meer vrije tijd.
• Het doel is zelfdiscipline en verantwoordelijkheid bijbrengen.

Quartair Opvoedingsmilieu

• De maatschappij vormt het quartaire opvoedingsmilieu.
  • Regels en kinderwetten definiëren de plicht om bij te dragen aan de opvoeding en ontwikkeling van het kind.
  • Dit is vastgelegd in wetten en regels.
• De overheid bepaalt minimumdoelen in het onderwijs.
• Inmenging is bedoeld om de opvoeding in het gezin aan te vullen, controleren en verbeteren.
• Bij gevaar voor de ontwikkeling van het kind kan worden ingegrepen.
• Formele controle bestaat uit wetten en regels.
• Informele controle omvat bijvoorbeeld buurtpreventie via WhatsApp.
• Massamedia vormt een vierde opvoedingsmilieu.
• De digitale puberteit begint steeds vroeger, de leeftijd voor de eerste gsm is gemiddeld 8 jaar en de leeftijdsgrens voor apps is ongeveer 13 jaar.

Risico- en Beschermende Factoren

• Het balansmodel geeft een overzicht van kenmerken die de opvoeding van een kind positief of negatief beïnvloeden.
• Er zijn drie niveaus:
  • Microniveau:
    • Kindfactoren (temperament, intelligentie, beperking).
    • Ouderfactoren (persoonlijkheid, beroep).
    • Gezinsfactoren (gezins samenstelling, cohesie).
  • Mesoniveau:
    • Sociale gezinsfactoren (steun van familie, aanwezigheid).
    • Sociale buurtfactoren (goede school, arme buurt).
  • Macroniveau:
    • Sociaaleconomische factoren (economische crisis).
    • Culturele factoren (religieuze normen).
    • Maatschappelijke factoren (discriminatie).

Risicofactoren en beschermende factoren

• Risicofactoren zijn bedreigende factoren:
  • Deze vormen een risico voor de verdere ontwikkeling van het kind.
  • Ze maken het leven moeilijk.
  • Ze vragen extra energie om de opvoeding op het goede spoor te houden.
• Alle kinderen hebben te maken met risicofactoren:
  • Dit hoeft niet per se een probleem te zijn.
  • Risicofactoren kunnen de ontwikkeling van een kind soms positief stimuleren.
  • Er is een probleem als de draaglast groter is dan de draagkracht.
• Beschermende factoren verhogen de kans op een goede ontwikkeling, zoals veerkracht en warme gezinsrelaties.