باکتری های اسپیروکتا و تروپونما

باکتری های اسپیروکتا

• اسپیروکتا، باکتری هایی با مورفولوژی مارپیچی یا فنری شکل هستند.
• سه جنس از این باکتری ها برای انسان بیماریزا هستند: تروپونما، بورلیا و لپتوسپیرا.

جنس تروپونما

• جنس تروپونما گونه های متعددی دارد.
• گونه بیماریزای آن برای انسان تروپونما پالیدوم است که خود زیر گونه های مختلفی دارد.
• سه زیر گونه از این جنس برای انسان بیماریزا است.

زیرگونه تروپونما پالیدوم (زیرگونه پالیدوم)

• شکل مارپیچی و بسیار نازک دارند، لذا با رنگ آمیزی گرم دیده نمی شوند.
• برای رشد به محیط کشت سلولی نیاز دارند.
• زمان تکثیر (generation time) آنها طولانی است و تکثیر در چند نسل انجام می شود.
• دیواره باکتری شبیه گرم منفی هاست، دارای غشا و لیپوپروتئین های متعدد روی دیواره هستند که عموما به بیرون نمایان نیستند.
• این باکتری به فاگوسیتوز مقاوم است، زیرا سیستم ایمنی لیپوپروتئین ها را شناسایی نمی کند.
• دارای توانایی اتصال به فیبرونکتین در بافت همبند هستند.
• ه مولیزین ها و ه ژالورونیداز دارند که موجب تخریب بافت به خصوص بافت پیوندی می شوند.
• عامل بیماری مقاربتی سیفلیس (انتقال از طریق تماس جنسی) است.

مراحل سیفلیس

• مرحله اول*:

• بعد از تماس جنسی زخم یا شانکر سخت در نواحی تناسلی یا خود آلت ایجاد می شود.

• زخم شانکر سخت، در لمس، مقاوم و معمولا دردناک نیست.

• ممکن است ۱۰ روز تا ۳ ماه بعد از تماس جنسی ایجاد شود و در مخاط دهان نیز ممکن است بروز کند. پر از باکتری و تجمع سلول های سیستمی است.

• لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی) ممکن است در آن نواحی مشاهده شود.

• زخم پس از ۱ تا ۲ ماه خوب می شود و بیمار ممکن است بیماری را درمان شده بداند.

• تقریبا در همه موارد، بیماری به مرحله ثانویه می رود.

• مرحله ثانویه*:

• بعد از بهبودی مرحله اولرخ می شود.

• شامل علائمی مانند سندروم شبیه آنفولانزا، لنفادنوپاتی، ضعف، بی حالی و راش پوستی که می تواند در کل بدن، شامل کف دست و پا، رخ دهد.

• ضایعات پوستی ممکن است بسیار کوچک یا حتی چرکی (پوستی) باشند.

• در این مرحله نیز می توان باکتری را از ضایعات جدا کرد.

• اگر در این مرحله درمان انجام شود، مراحل بعدی نمایان نمی شوند (قابل درمان است).

• پنسیلین G انتخاب اول درمان است.

• در برخی بیماران در این مرحله ضایعات برجسته و خشکی در مخاطی مثل دهان و زبان ایجاد می شود (پاندولوما ها).

• در 30 تا 40 درصد موارد، بیماری به مرحله سوم (مزمن) می رود.

• مرحله سوم*:

• ضایعات مختلفی در هر نقطه از بدن مثل قلب، استخوان، بیضه و... به دلیل عملکرد سیستم ایمنی ایجاد می شود.

• سیستم ایمنی در تلاش برای از بین بردن باکتری باعث آسیب به سلول های بدن می شود.

• در این مرحله به ضایعات "گوما" می گویند.

• می تواند به شکل نوروسیفلیس، کاردیاسیلیس، و ... ظاهر شود.

• در عفونت های مقاربتی مثل سوزاک یا سیفلیس احتمال انتقال HIV افزایش می یابد، زیرا ضایعات یا شیوع در نواحی تناسلی بوجود می آید که ریسک انتقال را افزایش می دهد.

سیفلیس مادرزادی

• سیفلیس مادرزادی می تواند منجر به سقط، مرده زایی یا ایجاد اختلال در نوزاد تازه متولد شده مانند کوری، ناهنجاری، و تغییر شکل در دندانها شود.

تشخیص آزمایشگاهی

• باکتری های بسیار کوچک هستند و با رنگ آمیزی گرم دیده نمی شوند.
• یکی از روش های مشاهده باکتری میکروسکوپ زمینه تاریک است که در این روش نمونه باید سریع مشاهده شود.
• استفاده از رنگ آمیزی فلورسنت.
• کشت در این باکتری ها مفید نیست، اما می توان از روش های مولکولی مثل PCR استفاده کرد.
• سرولوژی: با تشخیص آنتی بادی ها در بیمار صورت می گیرد. و به دو دسته تقسیم می شود.
• تست های غیر اختصاصی (غیر تروپونمائی):
  • آنتی ژن حاصل از لیپوپروتئین (کاردیولپین) قلب گوساله به ذرات دیاتوم متصل شده و با سرم بیمار در تماس می آید.
  • واکنش مثبت: ذرات به صورت کمپلکس آنتی ژن آنتی بادی مشاهده شوند؛
  • تست‌های غیر اختصاصی مانند RPR و VDRL برای غربالگری سیفلیس و بررسی روند درمان استفاده می شوند، اما تشخیص قطعی نیاز به تست های اختصاصی دارد.
  • RPR مخفف Rapid Plasma Rarzhin است و آنتی بادی های علیه لیپوپروتئین های آزاد شده در بدن که ناشی از عفونت باکتریایی است را اندازه گیری می کند (مخلوطی از IgG و IgM).
• تست های اختصاصی (تروپونمائی):
  • از آنتی ژن های اختصاصی تروپونما استفاده می شود.
  • تست هایی مانند FTA-ABS، همآگلوتیناسیون و میکروهمآگلوتیناسیون انجام می شوند.

درمان

• برخلاف بسیاری از بیماری ها که درمان با آنتی بیوتیک ها جواب نمی دهد، برای سیفلیس، پنسیلین G در خط اول درمان است.
• سیستوم ایمنی تروپونما پالیدوم به دلیل عدم وجود آنزیم بتالاکتاماز که ناشی از عدم وجود عناصر انتقال ژنتیکی مانند پلاسمید است، نسبت به پنی سیلین مقاوم نیست.
• یک دوز پنسیلین G در مرحله اول، و سه دوز در مراحل بعد کافی است.
• از داکسی سایکلین و آزیترومایسین نیز می توان استفاده کرد.
• بخصوص در نوروسیفلیس باید از پنسیلین G استفاده شود، و در صورت حساسیت بیمار، باید حساسیت زدائی انجام شود.

کنترل بیماری سیفلیس

• غربالگری مهم ترین عامل برای کنترل این بیماری است.
• مادران باردار مبتلا به سیفلیس باید درمان کامل آنتی بیوتیکی، به ویژه در سه ماهه اول بارداری، دریافت کنند.
• شناسایی افراد مبتلا و آموزش آنها در زمینه مراقبت در هنگام تماس جنسی می تواند از بروز موارد جدید جلوگیری کند.

جنس لپتوسپیرا

• جنس دیگری از اسپیروکتا با مشخصه قلاب در یک قطب یا هر دو قطب باکتری.

• لپتوسپیرا اینترکانس عامل بیماری زا و لپتوسپیرا بایفلكسا سایر گونه ها هستند.

• دارای طیف گسترده ای از عفونت ها، از عفونت های زودگذر تا بیماری های شدید و یرقان های حاد.

  • نوع عفونت ایجاد شده توسط لپتوسپیرا در انسان به عوامل متنوعی بستگی دارد، شامل عوامل بیماری زایی، جنس و گونه، سیستم ایمنی میزبان، مقدار باکتری وارد شده به بدن و ....

• عفونت شدید این جنس، بیماری ویل (یرقان حاد همراه با آسیب شدید به بافت کبد) است که می تواند به آسیب کلیوی، عروقی یا میوکاردیت و مرگ منجر شود.

• انتقال باکتری از طریق غشاهای سالم (مانند ملتحمه چشم یا خراش های نازک پوستی) انجام می شود.

• در مناطق مرطوب، به ویژه در شمال کشور و در افرادی که در شالیزارها کار می کنند، وجود دارد.

• از طریق جریان خون انتقال می یابد و به اندوتلیوم آسیب می رساند. و می تواند منجر به مننژیت و خونریزی شود (می توانند تشخیص پزشکی را دچار اشتباه کنند).

• احتمالاً انتقال انسان به انسان وجود ندارد.

• دو مرحله از بیماری لپتوسپیرا*:

• مرحله اول*: علائمی شبیه آنفولانزا. شامل درد عضلانی، تب، اسهال، استفراغ و سردرد و درگیری CNS.

• مرحله دوم*: شامل سردرد شدید ناگهانی، تشدید علائم مرحله اول، آسیب عروقی، مننژیت، آسیب شدید کبدی که بیماری ویل نامیده می شود؛ آسیب بافت ها و درگیری غده آدرنال.

• میزان مرگ و میر پایین است مگر آنکه موارد حاد (یرقان) مشاهده شود.

تشخیص لپتوسپیرا

• بررسی میکروسکوپی دشوار است اما کشت قابل انجام است.
• در هفته های اول از خون و CSF و تا سه ماهه از ادرار می توان نمونه گرفت.
• کشت در محیط های خاص مانند فلچر و تویین 80 انجام می شود.
• روش مولکولی وروش جدا سازی آنتی بادی ها کاربرد دارند, مثل IGM

درمان و پیشگیری لپتوسپیرا

• از پنسیلین و داکسی سایکلین برای درمان استفاده می شود.
• واکسن برای انسان وجود ندارد.
• برای پیشگیری در مناطق مرطوب از کفش استفاده شود (در تماس با خاک).

جنس بورلیا

• عامل بیماری های مختلفی مانند بیماری لایم و تب های راجعه هستند.
• جنس بورلیا بورگدورفِری عامل اصلی بیماری لایم است، اما بورلیا گارنی و بورلیا افزلی نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند.
• بورلیا بورگدورفِری بیشتر در آمریکا و بورلیا گارنی و افزلی بیشتر در آسیا و اروپا گزارش می شوند.

بیماری لایم

• روش انتقال: گزش کنه سخت ایگزودوس
• علائم: در چند روز پس از گزش، ضایعه ای (التهاب و قرمزی) همراه با راش (قرمز مهاجر) در محل گزش ایجاد می شود که به مرور پخش می شود.
• در 60 درصد موارد، عدم درمان منجر به التهاب مفاصل (آرتریت) می شود.
• مخزن (حامل): موش و جوندگان دم سفید (در آمریکا)
• در برخی مناطق در آمریکا به دلیل احتمال آلودگی از طریق حیوانات توصیه می شود از سکونت در این مناطق خودداری شود.
• عوارض: ضایعات عصبی/فلج اندام های صورتی/ضایعات اولیه قلبی/تغییر رنگ پوستی/ آسیب به بافت قلب

تشخیص بورلیا

• با رنگ آمیزی گرم قابل مشاهده نیستند.
• کشت کمتر کمک کننده است.
• مهمترین روش: تشخیص آنتی بادی‌های تولید شده علیه باکتری.
• از ضایعات پوستی می توان باکتری را جدا کرد.
• روش های سرولوژیک (مانند PCR) کمک کننده هستند.

درمان بورلیا

• به صورت خوراکی، اگر علائم دیگری مثل آرتریت وجود دارد، مواد خوراکی باید به صورت تزریقی استفاده شوند.

پیشگیری بورلیا

• مهم ترین کار، مراقبت از گزیده شدن توسط حشرات (کنه)

تب های راجعه

• یک دسته از بیماری های تب دار هستند که بسته به نوع آن، ممکن است 1 تا 15 بار عود کند.
• برای تشخیص، خون در زمان تب باید گرفته شود. و اسمیرای خون و رنگ آمیزی گیمسا انجام شود.
• درمان: تتراسایکلین و پنی سیلین.
• پیشگیری: رعایت بهداشت در محیط های عمومی با رفت و آمد زیاد.

انواع تب های راجعه

• تب راجعه اندمیک:
  • انتقال توسط کنه نرم و دوره های عود کمتر از 10 تا 15 بار است.
  • علائم: تب، لرز، درد مفاصل، بزرگ شدن کبد و طحال، التهاب بافت کبد و قلب.
• تب راجعه اپیدمیک:
  • انتقال توسط شپش بدن انسان.شدت بیشتر از تب اندمیک (مرگ و میر تا 70 درصد).
  • باکتری وارد خون می شود و سپس آنتی بادی ساخته می شود که با سیستم کمپلمن از بین برود.
  • عود بیماری به دلیل تغییرات آنتی ژن های سطحی است و آنتی بادی های قبلی بی فایده هستند. (فقط یک بار می تواند عود کند، بر خلاف اندمیک).

این کوییز به بررسی باکتری های اسپیروکتا و جنس تروپونما می‌پردازد. جزئیات مربوط به ساختار، زیرگونه‌ها و ویژگی‌های بیماری‌زای تروپونما پالیدوم مورد بررسی قرار می‌گیرد. این اطلاعات به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با دنیای میکروب‌ها و بیماری‌های ناشی از آن‌ها آشنا شوند.