Атмосфера және Гидросфера

Study Notes

Атмосфера

Атмосфера - Жерді қоршаған газ қоспасы.
Негізгі құрамдық бөліктері - азот (78%) және оттегі (21%).
Атмосфераның құрамдас бөліктерінің пайызы биіктікке байланысты өзгереді.
Атмосфера Жердің тірі организмдері үшін маңызды, ол:
- Жерді ғарыштық сәулеленуден қорғайды.
- Температураны реттейді.
- Судың айналымын қолдайды.
- Ауа райы мен климаттың қалыптасуына әсер етеді.
Атмосфераның қабаттары:
- Тропосфера - Жер бетіне жақын, ауа райының көпшілігі осы қабатта пайда болады.
- Стратосфера - Озон қабаты осы қабатта орналасқан.
- Мезосфера - Жерді метеориттерден қорғайды.
- Термосфера - Жер шарына жақын, температурасы жоғары.
- Экзосфера - Атмосфераның ең сыртқы қабаты.
Атмосфералық процестер:
- Ауа райы - Атмосфераның қысқа мерзімді өзгерістері.
- Климат - Атмосфераның ұзақ мерзімді ерекшеліктері.
- Ауа ағындары - Атмосферадағы ауа ағыстары.
- Жауын-шашын - Судың атмосферадан Жер бетіне түсуі.

Гидросфера

Гидросфера - Жердегі барлық судың жиынтығы.
Оның құрамына теңіздер, мұхиттар, көлдер, өзендер, сулар, жер асты сулары және атмосферадағы су буы кіреді.
Судың айналымы - Гидросфераның маңызды процесі.
Судың айналымына:
- Булану,
- Конденсация,
- Жауын-шашын,
- Ағындар,
- Жер асты суларының ағыны
- т.б жатады.
Судың маңызы:
- Барлық тірі организмдер үшін маңызды.
- Ауа райына және климатқа әсер етеді.
- Энергетикалық және экономикалық маңызы зор.
Мұхиттар мен теңіздердің маңызы:
- Климат реттегіштігі
- Жерді сумен қамтамасыз етуші
- Әлемдік сауда жолдары
- Балық өндірісінің орталығы

Литосфера

Литосфера - Жер шарының қатты қабаты.
Оның құрамына Жер қыртысы мен жоғарғы мантияның үсті қабаты кіреді.
Литосфераның құрылымы мен қозғалысы:
- Тектоникалық тақталар - Литосферадағы ірі бөліктер.
- Жер қыртысының қозғалысы - Жер сілкіністері мен вулкандардың пайда болуына әсер етеді.
- Тау құрылымы - Геологиялық процестердің нәтижесі.
Палеогеографиялық зерттеулер литосфераның эволюциясын, оның пайда болуын және дамуын зерттейді.

Географиялық қабық

Географиялық қабық - Жердің табиғат құбылыстарының бір-бірімен тығыз байланысымен сипатталатын бөлігі.
Жердің географиялық қабығында атмосфера, гидросфера және литосфера өзара әрекеттесіп, географиялық ортаны жасайды.
Атмосфера, гидросфера және литосфера арасындағы өзара әсерлесу келесі факторлармен байланысты:
- Биота
- Ауа райы және климат
- Рельеф
- Жер қыртысының геологиялық құрылымы
- Жердің жеке аймақтарында пайда болатын табиғи процестер
- Жер бетіндегі жер қыртыстарының және пайдалы қазбалардың бір түрінің таралуы және олардың геологиялық процестерге әсер етуі

Description

Бұл квизде атмосфераның құрамдық бөліктері, қабаттары мен атқаратын қызметтері, сондай-ақ гидросфераның рөлі туралы мәліметтер беріледі. Сіз атмосфералық процестер мен олардың Жердің экосистемасындағы маңыздылығы туралы біле аласыз.