Aralin 1: Gawaing Pansibiko

Narito ang mga study notes mula sa teksto:

Aralin 1: Gawaing Pansibiko

• Ang modyul ay naglalayong talakayin ang mga epekto ng aktibong pakikilahok ng mamamayan sa mga gawaing pansibiko sa kabuhayan, politika, at lipunan.

Kahalagahan ng Gawaing Pansibiko

• Mahalaga ang aktibong pakikilahok ng mga mamamayan sa mga gawaing pansibiko sa kabuhayan, politika, at lipunan.

Inaasahan sa Pag-aaral ng Modyul

• Maipapaliwanag ang mga anyo ng gawaing pansibiko sa Pilipinas sa iba't ibang larangan.
• Mabibigyang halaga ang papel ng mga gawaing pansibiko tungo sa aktibong pakikilahok ng mamamayan sa pamamahala.
• Masusuri ang mga epekto ng mga gawaing sibiko sa larangan ng kabuhayan, politika, at lipunan.

Salitang Sibiko

• Ang salitang sibiko ay nagmula sa salitang Latin na nangangahulugang mamamayan.
• Sa kasalukuyan, ginagamit ito upang tukuyin ang mga mamamayang bumubuo ng lipunan.

Gawaing Pansibiko

• Ang gawaing pansibiko ay tumutukoy sa malawakang pagsasama-sama ng mga tao upang tiyaking nasa pinakamahusay silang pamumuhay, lalo na ang pinakamahirap.

Sakop ng Kagalingang Pansibiko

• Karaniwang sinasakop ng kagalingang pansibiko ang mga usapin hinggil sa edukasyon, kalikasan, kabuhayan, pampublikong serbisyo, at kalusugan.

Gawaing Pansibiko sa Kabuhayan

• Ang mga social enterprises sa Pilipinas ay nakapokus sa pagtulong sa mga mahihirap.
• Karamihan sa mga ito ay kinabibilangan ng mga low-income at marginalized na grupo ng mga producers at suppliers.
• Tinatayang 164,473 ang mga social enterprises na gumagana sa bansa na may pangunahing layunin na lumikha ng trabaho, mapababa ang antas ng kahirapan, at mapabuti ang pamumuhay ng mga lokal na marginalized na mga pamayanan.

Social Enterprise

• Ayon sa panukalang batas, ang Social Enterprise (SE) ay isang panlipunang organisasyon na nagsasagawa ng mga gawaing pangkabuhayan na naglalayong mapabuti ang pamumuhay ng mga mahihirap at basic sector.

Gawaing Pansibiko sa Politika

• Ang pakikilahok sa eleksiyon ang pinakapayak na paraan ng pakikilahok ng mamamayan.
• Ang pagboto ay isang obligasyon at karapatang politikal na ginagarantiyahan ng Saligang Batas ng 1987.
• Ayon sa Artikulo V ng Saligang-Batas ng 1987, ang mga maaaring makaboto ay mamamayan ng Pilipinas, hindi diskuwalipikado ayon sa batas, 18 taong gulang pataas, at tumira sa Pilipinas nang kahit isang taon at sa lugar kung saan niya gustong bumoto nang hindi bababa sa anim na buwan bago mag-eleksiyon.

Diskwalipikadong Bumoto

• Kabilang sa mga diskwalipikadong bumoto ay ang mga taong nasentensiyahan na makulong nang hindi bababa sa isang taon, mga taong nasentensiyahan ng hukuman sa mga kasong rebelyon, sedisyon, paglabag sa anti-subversion at firearms law, at mga taong idineklara ng mga eksperto bilang baliw.

Kahalagahan ng Pagboto

• Sa pamamagitan ng pagboto, nakapipili ang mamamayan ng mga opisyal ng pamahalaan na sa tingin nila ay makapaglilingkod nang maayos.
• Sa pamamagitan ng ating pagboto, tayo mismo ang nagtatakda ng kinabukasan ng ating bayan.

Gawaing Pansibiko sa Lipunan

• Ang esensiya ng demokrasya ay ang pagkakaroon ng mamamayang nakikilahok sa pagpapaunlad ng bayan sa paraang higit pa sa pagboto.
• Mahalagang makilahok ang mamamayan sa civil society.

Civil Society

• Ito ay tumutukoy sa isang sektor ng lipunan na hiwalay sa Estado.
• Binubuo ito ng mga mamamayang nakikilahok sa mga kilos-protesta, lipunang pagkilos, at mga non-governmental organizations (NGOs) at people's organizations (POs).
• Nilalayon ng civil society na maging kabahagi sa pagpapabago ng mga polisiya at maigiit ang accountability at transparency mula sa Estado.

Kahalagahan sa Saligang Batas

• Kinikilala sa Artikulo II, Seksiyon 23 ng Saligang-Batas ng 1987 ang kahalagahan ng mga samahang ito sa pagtataguyod ng kaunlaran.

Mga Bumubuo sa Civil Society

• Binubuo ito ng mga kilos-protesta, mga lipunang pagkilos, at mga voluntary organization.

Uri ng Voluntary Organizations

• Grassroots organizations o people's organizations (POs): naglalayong protektahan ang interes ng mga miyembro nito.
• Dito nahahanay ang mga sectoral group ng kababaihan, kabataan, magsasaka, mangingisda, at mga caused-oriented group.
• Grassroot support organizations o non-governmental organizations (NGOs): naglalayong suportahan ang mga programa ng mga people's organization.

Kahalagahan ng NGOs sa Pamahalaan

• Ang Local Government Code of 1991 ay nagtatadhana ng konsultasyon sa mga NGO at PO para sa mga programang ilulunsad nito, at pagbuo ng mga local development council kung saan hindi dapat bumaba sa 25% ng mga miyembro ang manggagaling sa mga NGO at PO.

Mga Uri ng POs at NGOs

• TANGOs (Traditional NGOs): nagsasagawa ng mga proyekto para sa mahihirap.
• FUNDANGOs (Funding-Agency NGOs): nagbibigay ng tulong pinansiyal sa mga people's organization para tumulong sa mga nangangailangan.
• DJANGOs (Development, Justice and Advocacy NGOs): nagbibigay suporta sa mga komunidad sa pamamagitan ng mga legal at medical na mga serbisyo.
• PACO (Professional, Academic and Civic Organizations): binubuo ng mga propesyonal at ng mga galing sa sektor ng akademya.
• GRIPO (Government-run and Initiated POs): mga POs na binuo ng pamahalaan.
• GUAPO (Genuine, Autonomous POs): itinayo mula sa inisyatibo ng mamamayan at hindi ng pamahalaan.

Layunin ng NGO at PO

• Ang paglulunsad ng mga proyektong naglalayong paunlarin ang kabuhayan ng mamamayan.
• Nagsasagawa ang mga NGO ng mga pagsasanay at pananaliksik tungkol sa adbokasiyang kanilang ipinaglalaban.
• Direktang pakikipag-ugnayan sa pamahalaan upang maiparating sa kanila ang hinaing ng kanilang sektor at mga naiisip na programa at batas.

Kahalagahan ng Paglahok sa mga Samahan

• Ang paglahok sa ganitong mga samahan ay isang mahusay na pagsasanay para sa demokrasya, pinagyayaman din ng mga samahang ito ang pagiging bukas ng mga tao sa paniniwala ng iba, at pagkilala at pagrespeto sa karapatang pantao.

Civil Society at Demokrasya

• Sa kabuuan, binibigyan ng civil society ang mga mamamayan ng mas malawak na pakikilahok sa pamamahala ng isang bansa.