آموزش و پرورش تلفیقی و فراگیر

سیستم آموزشی تلفیقی، دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه را در مدارس عادی، همراه با سایر دانش‌آموزان، آموزش می‌دهد.
هدف این سیستم، ایجاد محیطی طبیعی‌تر برای یادگیری دانش‌آموزان با نیازهای ویژه و آشنایی با جامعه است.
این رویکرد، جایگزین رویکرد آموزش جداگانه‌ی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در مدارس جداگانه شده است.
آموزش تلفیقی یک "روند" است که در آن یک مدرسه عادی با یک مدرسه ویژه در تعامل است.

تلفیق، قرار دادن دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در محیط مدرسه‌ای عادی را شامل می‌شود.
فراگیری، فرایندی برای ایجاد محیطی آموزشی است که تمام دانش آموزان را در نظر بگیرد.
این سیستم به منظور بهبود یادگیری کلیه دانش‌آموزان، بدون توجه به تفاوت‌های فردی، طراحی شده است.
آموزش فراگیر به معنی پذیرش همه کودکان در یک محیط آموزش.
رویکردی است که در آن کودکان و دانش آموزان با نیازهای ویژه در واحدهای آموزشی عادی در کنار سایر کودکان و دانش آموزان جای داده می‌شوند.

ایجاد محیط طبیعی آموزشی، با قرارگیری دانش‌آموزان با توانایی‌های مختلف در کنار هم.
جلوگیری از جداسازی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه از سایر همسالان.
کمک به دانش‌آموزان برای یادگیری رفتارهای مناسب اجتماعی.
آمادگی دانش‌آموزان برای زندگی در جامعه.
ایجاد فرصتهای آموزشی برابر برای همه دانش‌آموزان.
برگرداندن ساختار طبیعی محیط آموزشی.

دانش‌آموز: دانش‌آموزان، معمولاً رفتارهای اجتماعی مناسبی دارند و در چنین محیطی، به بهترین نحو می‌توانند توانایی‌های خود را شکوفا کنند.
همکلاسی‌ها: پذیرش و همکاری همکلاسی‌ها، نقش مهمی در موفقیت دانش‌آموزان با نیازهای ویژه دارد.
معلم: نگرش مثبت معلم و شناخت تفاوت‌های دانش‌آموزان در موفقیت برنامه نقش حیاتی ایفا می‌کند.
والدین: درک و پذیرش والدین از این سیستم و همکاری آنها با مدارس، موجب موفقیت برنامه می شود.
مدرسه: سازگاری مدرسه با نیازهای دانش آموزان ویژه بسیار مهم است.

این مدل برای کمک به دانش‌آموزانی است که در یادگیری عقب می مانند.
در ساعات خارج از کلاس، آموزش تکمیلی برای رفع مشکلات یادگیری دانش‌آموزان ارائه می‌شود.
کلاس‌های جبرانی، با توجه به نیازهای ویژه دانش‌آموزان، برنامه ریزی و انجام می‌شود.
جبرانی می تواند انفرادی یا گروهی باشد.
اولویت اول در تدریس جبرانی برای دانش آموزان تلفیقی با معلم کلاس می باشد.

این خدمات شامل کاردرمانی، مشاوره، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و سایر خدمات تخصصی برای رشد دانش‌آموزان با نیازهای ویژه است.
خدمات توانبخشی، در مدارس خاص و با همکاری متخصصین مختلف، ارائه می‌شود.
معلمین رابط به عنوان پیوندگر بین این دو نوع مدرسه، به هماهنگی و همکاری در روند آموزش کمک می‌کنند.
خدمات، شامل توانبخشی گفتار درمانی، کاردرمانی، شنوایی سنجی، … و مشاوره است.

مفهومی فراتر از تلفیق است، و تلاش برای آموزش تمام دانش‌آموزان، اعم از دانش‌آموزان دارای ناتوانی و دانش آموزان با ویژگی های فرهنگی یا اجتماعی متفاوت، در یک محیط آموزشی مشترک است.
تفاوت آن با تلفیق، این است که تلفیق فقط شامل دانش‌آموزان دارای ناتوانی است، ولی فراگیری، تمام دانش آموزان را در نظر می گیرد.
هدف از آموزش فراگیر، کاهش تبعیض و فراهم کردن فرصت‌های برابر برای تمامی کودکان است.
یکی از اجزای کلیدی آموزش فراگیر، تغییر نگرش در جامعه، به ویژه دست اندرکاران آموزش و پرورش است.

آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در ایران، از حدود 70 سال پیش آغاز شده است.
دفتر آموزش و پرورش استثنایی، در سال 1347 تأسیس شد و مدارس خاص برای آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه ایجاد گردید.
در سال ۱۳۷۷، پژوهشکده کودکان استثنایی، بر تعدادی از دانش‌آموزان دارای آسیب‌های شنوایی، بینایی و معلولیت‌های جسمی-حرکتی در مدارس عادی گزارش کرده است.

بینایی: کم‌بینا، نابینا (با ارائه کتاب‌های درشت خط، بریل و…)
شنوایی: کم‌شنوا، ناشنوا (نیاز به وسایل شنوایی، روش‌های ارتباطی غیرکلامی)
جسمی-حرکتی: با کمترین تا شدیدترین آسیب‌های جسمی و حرکتی (با توجه به سطح آسیب، نیاز به امکانات خاصی)

نگرش مثبت: معلمان و والدین باید نگرش مثبت و درکی صحیح از نیازهای دانش‌آموز داشته باشند.
هماهنگی بین بخشی: همکاری و ارتباط بین مدارس عادی و مدارس ویژه، برای موفقیت آموزش تلفیقی و فراگیر حیاتی است.
ارائه آموزش‌های جبرانی مناسب: رفع مشکلات یادگیری دانش‌آموزان با نیاز‌های ویژه در طول تحصیلی ضروری است.
فراهم نمودن امکانات مناسب: تجهیز محیط، ارائه وسایل کمک آموزشی و… به بهبود آموزش کمک می‌کند.
توجه به پیش نیازها ، تفاوتهای فردی و عدم مقایسه دانش آموزان.
عدم ایجاد موقعیت شکست برای دانش آموزان و تشویق به هر میزان موفقیت
تکرار تمرین جهت پایداری و کامل شدن یادگیری و عدم آموزش چند مفهوم در یک زمان .
مهم ترین عامل برای موفقیت، ارتباط و تعامل بین مدرسه، معلم و دانش آموز می باشد.